انرژی های تجدیدپذیر و جایگاه آن در سبد انرژی

انرژی های تجدیدپذیر و جایگزینی آن با سوخت های فسیلی می تواند نقش مهمی در رشد اقتصادی کشور ایفا نماید.

در کشور ما نیز با توجه به بالا بودن میزان مصرف سوخت های فسیلی ، جایگزینی انرژی های تجدید پذیر و نو می تواند امر مهمی بشمار آید. البته در این بین ناگفته نماند که بحران های منطقه ای خاورمیانه و تحریم های پیش رو نیز مزید برعلت شده و توجه به آن را چندین برابر می نماید.

در تمام دنیا ، اهمیت انرژی های تجدیدپذیر و پاک همچون انرژی خورشیدی واضح و مشخص و با توجه به بحران های سوخت پیش آمده در جهان ، ارزش و درجه ی آن نیز به مراتب بیشتر شده است. آمارها حاکی از آن است که در هر ساعت حدود ۴۳۰ کوینتیلیون  ژول انرژی از خورشید به زمین برخورد می کند.یعنی چیزی حدود ۴۳۰ ژول انرژی با ۱۸ صفر مقابل آن، که عدد بسیار بزرگی بنظر می رسد. در حالی که کل انرژی مصرفی انسان‌ها در سراسر جهان در مدت زمان یکسال چیزی حدود ۴۱۰ کوینتیلیون  ژول است. بنظر شما این عدد بسیار بزرگی است. این درحالی است در واقع با یک مقایسه ساده می‌توان دریافت که انرژی بسیار زیاد و تجدیدپذیری که در یک ساعت از خورشید به زمین برخورد می‌کند بیشتر از انرژی مصرفی یکساله همه انسان‌ها در سراسر جهان است.

امروزه انرژی های تجدیدپذیر و نو ، علی رغم  ناشناخته ماندن ، به سرعت در حال نفوذ و گسترش است و غفلت از آن خسارت های غیر قابل جبرانی را در پی خواهد داشت. اثرات زیست محیطی نظیر تولید گازهای گلخانه ای، گرم شدن کره زمین و ذوب شدن یخ های قطبی، نابودی جنگل ها، وقوع طوفان های شدید ما را ملزم به احساس مسئولیت بیشتر در برابر نسل های آتی و آینده بشریت می کند.

بالا رفتن مصرف انرژی و همچنین کمبود انرژی های تجدید ناپذیر، مبحثی مهم و قابل توجه است که به عنوان یکی از شاخص های مهم در توسعه ی پایدار کشورهای جهان نقش بسزایی ایفا می کند. داشتن انرژی مناسب عمده ترین عامل اقتصادی جوامع صنعتی پس از نیروی انسانی است، زیرا انرژی به عنوان یک اهرم اساسی در استمرار توسعه اقتصادی، رفاه اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی و امنیت جوامع ، جایگاه مهم و قابل توجهی دارد. سرمایه گذاری در بخش انرژی های تجدید پذیرهمچنین باعث اشتغال آفرینی و تحرک اقتصادی می شود، بطوریکه در جهان سالانه بیش از قریب به ده میلیون نفر در این بخش مشغول به کارند.

ایران از لحاظ برخورداری از منابع انرژی، یکی از غنی ترین کشورهای جهان محسوب شده و خاک این کشور یکی از بزرگ ترین منابع سوخت های فسیلی و تجدید ناپذیری همچون نفت و گاز است. اما محدود بودن منابع فسیلی و مشکلات زیست محیطی ناشی از مصرف آن ها ، لزوم توجه بیشتر به اانرژی های تجدیدپذیر را بر همگان روشن و مبرهن نموده است. بنا بر آخرین آماری که نشریه ای در نمایشگاه اینترسولار مونیخ منتشر کرد، با در نظر گرفتن روند مصرف کنونی انرژی، منابع نفتی جهان در 45 سال، گاز 64 سال و ذغال سنگ 200 سال دیگر به پایان خواهد رسید.

از مهم ترین انرژی های نو و تجدید پذیر در جهان می توان انرژی خورشیدی، انرژی باد و آب، انرژی اتمی، انرژی زیست توده و … را نام برد. ایران نیز با توجه به شرایط جغرافیایی خود در منطقه از پتانسیل بالایی در زمینه انرژی های تجدید پذیر برخوردار است که می توان با خلاقیت و کمک گرفتن از مدیریت و تکنولوژی جهانی، سهم قابل توجهی را در بازار انرژی های پاک بدست آورد. به عنوان نمونه در زمینه استفاده از انرژی خورشیدی به گفته کارشناسان از آنجایی که ایران در نواحی پر تابش جهان واقع شده است، یکی از بهره مندترین کشورها از این منبع انرژی پاک به شمار می آید، تا جایی که از شمالی ترین تا جنوبی ترین نقطه کشور از قابلیت بهره مند شدن از نیروگاه های خورشیدی برخوردارند. تحقیقات به عمل آمده نشان می دهد که کشورمان با برخورداری از دست کم 300 روز آفتابی و متوسط تابش 5/5 – 5/4 کیلووات ساعت بر مترمربع در روز، یکی از کشورهای با ظرفیت بالا در زمینه انرژی خورشیدی است و حتی بسیاری از متخصصین این امر معتقدند که در صورت تجهیز مساحت بیابانی کشور به سامانه های دریافت انرژی تابشی، می توان نه تنها انرژی مورد نیاز بخش گسترده ای از ایران را فراهم نمود، بلکه در زمینه صادرات انرژی برق نیز فعال عمل کرد.

حرکت سریع کشورهای توسعه یافته به سمت استفاده از انرژی های تجدید پذیر بویژه خورشید و باد ، قابل توجه است به نحوی که تنها در طی هشت سال گذشته در کشور آلمان سهم صنایع فتوولتائیک در تولید نیروی برق 10 برابر شده و طبق برنامه ریزی های صورت گرفته قرار است که تا آینده ای نه چندان دور،  ئور برق پانزده میلیون آلمانی از انرژی خورشیدی تامین گردد. با توجه به اینکه سبد انرژی ایران هم اکنون متکی به نفت و گاز است، متنوع نمودن سبد انرژی کشور امری ضروری بنظر می رسد. لزوم ورود بخش خصوصی در این حیطه با حمایت های دستگاه ها و نهاد های دولتی مربوطه در خصوص راهبردها و برنامه های زیربنایی و اصولی تدوین شده، می تواند به پیشرفت های محسوسی در این زمینه منجر گردد.