یک بام و دو هوای انتصابات در آموزش و پرورش هرمزگان

پایگاه خبری تفاهم آنلاین – هرمزگان – اسماعیل خاشعی – نقش مدیریت بر عملکرد یک سازمان همواره دارای اهمیت و غیرقابل انکار است؛ نظم دادن و نسق بخشیدن وظایف، تخصیص منابع و واگذاری نقش‌های مناسب برای افراد، ایجاد انگیزه و تعامل در کارمندان برای افزایش مشارکت تیم‌ها و انتقال درست داده های آماری و اطلاعات، جذب نیروی انسانی متخصص و آموزش و تربیت آن‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع سازمان، از جمله وظایف مشترک مدیران سازمان ها است که این کارکرد در بستر مدیریت آموزش و پرورش اهمیتی دوچندان پیدا خواهد کرد.

چرا که اگر مدیر یک اداره، بنگاه و یا هر تشکلی در ایفای وظایف و رسالت خود سهل انکاری کند و به اغراض و اهداف موردنظر دست پیدا نکند، پبامد آن به‌طور مستقیم به مردم و گروهی مترتب می شود که با آن سازمان تعامل و ارتباط داشته اند، اما اگر مدیران حوزه آموزش و پرورش از جوهره و حقیقت کار در این دستگاه مهم غافل باشند، برآیند این غفلت در ابعاد مختلف اجتماعی و اقتصادی در جامعه نمایان می شود و نتایج آن در رشد و توسعه ی جامعه و یا زوال و به نشیب افتادن آن نمود پیدا می کند. از اینرو ، مسئولیت یک مدیر آموزشی شاید به مراتب افزون تر و ممتازتر از مدیریت در سایر ارکان جامعه است و کسانی که این مسوولیت دشوار را عهده دار می شوند باید در این حوزه از حذاقت و فراست لازم برخوردار باشند.

همزمان با اوایل بازگشایی مدارس که با معارفه مهدی دوستی به‌عنوان استاندار جدید هرمزگان مصادف بود، برنامه های متنوع و متعددی از سوی استاندار هرمزگان و رییس شورای آموزش و پرورش استان در راستای کیفیت بخشی آموزشی و دانش افزایی دبیران مدارس به ویژه دوره متوسطه دوم در نظر گرفته شد و با توجه به تعیین حوزه «آموزش» به عنوان یکی از دو اولویت نخست و اساسی استان، این انتظار می رفت که اقدامات انجام شده منجر به بهبود اوضاع آموزشی شود؛ این در حالی است که با بررسی نتایج به دست آمده در سال تحصیلی 1400-1401 و همسنجی آن با نتایج سال گذشته، میزان قبولی و میانگین نمرات دانش آموزان پایه دوازدهم سیر نزولی محسوسی داشته، به‌طوری که هرمزگان رتبه پانزدهم را در میان استان های کشور کسب کرده است.

در رشته علوم انسانی، عمده مناطق آموزش و پرورش هرمزگان با کاهش آمار قبولی همراه بوده اند و قبولی 82.09درصدی دانش اموزان این رشته در سال جاری در مجموع با کاهش 2.71درصدی به 79.38درصد رسیده است و میانگین نمرات این رشته از 10.92 به 10.56 کاهش پیدا کرده است. در رشته تجربی نیز شرایط دانش آموزان بهتر از سایر رشته ها نبوده و میزان قبولی 90.83درصدی دانش آموزان پایه دوازدهم ، 2.08درصد کاهش داشته و به 88.75درصد رسیده که میانگین نمرات این رشته نیز از 13.22 به 13.04تنزل یافته است.
میزان قبولی دانش اموزان رشته ریاضی نیز 0.57درصد در همسنجی با سال پیش از آن کاهش داشته و به 85.95درصد رسیده است.
با نگاهی کلی به مجموع نتایح به دست آمده در کلیه رشته ها، هرمزگان با 83.32درصد میزان قبولی و کاهش 2.29درصدی نتایج در همسنجی با سال تحصیلی گذشته، در رتبه پانزدهم جدول کشوری قرار گرفته و میانگین نمرات دانش آموزان نیز 0.27درصد کاهش به 11.58رسیده است.

نکته مهم دیگر، قرارگیری شهرستان های بزرگ استان و مناطق آموزشی با آمار بالای جمعیت دانش آموزی که از امکانات و تجهیزات بهتری به نسبت مناطق آموزشی مانند فین و ابوموسی و …بهره مند هستند، در رتبه های پایین جدول رتبه بندی است؛ بر اساس این جدول، جزیره کیش و فین در رتبه های اول و دوم قراردارند و شهرستان هایی مانند بندرلنگه، حاجی آباد، میناب، رودان، بشاگرد و جاسک در نیمه دوم جدول رتبه بندی مناطق 22 گانه آموزش و پرورش قرار گرفته اند.

اگرچه تلاش و مجاهدت معلمان دلسوز سراسر استان به‌ویژه در شرایط شیوع کرونا غیرقابل انکار است اما اگر بخواهیم با نگاهی واقع‌بینانه به عملکرد آموزش و پرورش در سال تحصیلی جاری بنگریم، برنامه های اداره کل آموزش و پرورش هرمزگان و راهبردهای عملیاتی و حمایتی استاندار هرمزگان نه تنها مؤثر نبوده بلکه ناموفق بوده و علل ناکارآمدی این برنامه ها باید توسط مدیریت عالی استان که فعالانه پیگیر ارتقاء کیفیت آموزشی بوده است مورد بررسی قرار بگیرد.

همچنین بر اساس پیگیری انجام شده، منابع مالی تخصیصی که با مساعدت استاندار هرمزگان برای کمک به کیفیت بخشی آموزشی در نظر گرفته شده بود، گویا به هیچ یک از مناطق آموزشی استان تخصیص پیدا نکرده است و لازم است بررسی لازم در این خصوص انجام شود.

از سوی دیگر، همزمان با سفر وزیر آموزش و پرورش در خردادماه سال جاری به استان هرمزگان، افزایش سهمیه جذب بومیان در دانشگاه فرهنگیان هرمزگان به‌عنوان یک مطالبه جدی مطرح و وزیر آموزش و پرورش در این خصوص قول مساعد داد اما در اقدامی عجیب، نه تنها این سهمیه افزایش پیدا نکرد، بلکه با کاهشی 20درصدی، سهیمه 531نفری سال 1400 به 420نفر در سال 1401 کاهش پیدا کرده است. این در حالی است که سهمیه جذب بومیان در دانشگاه فرهنگیان در سال 99 نسبت به سال پیش از آن نیز کاهشی 50درصدی داشته است!

همانگونه که پیش از این اشاره شد، نقش مدیر یک سازمان به‌ویژه در ساختار آموزش و پرورش از اهمیت بسزایی برخوردار است و شاید توزیع منابع انسانی مهمترین رکن برای ایجاد تحول در ساختار آموزشی است و اگر منتصبان بخش های مختلف در این حوزه مهم از قدرت لازم برخوردارنباشند، حتی یک نقشه راه قوی و مدون هم نتایج خوبی را به بار نمی آورد.

ساختار آموزش و پرورش به دلیل اثرگذاری فراوان در میان اقشار مختلف، همواره یک ساختار سیاسی بوده است. ساختاری که اتفاقا یک مزیت است و ادراک و فهم مسائل سیاسی باید در میان معلمان وجود داشته باشد تا بتوان ضمن تحلیل درست وقایع، نسل جوان و آینده‌ساز کشور را نسبت به تحولات و رخدادهای ملی و بین المللی آشنا کرد اما وقتی فعالیت سیاسی جای خود را به سیاست بازی بدهد، همین عامل قوت به نقطه ضعف تبدیل می شود و به سیستم آموزشی ضربه وارد می کند.

عزل و نصب مدیران میانی و … جزء اختیارهای ذاتی مدیر یک سازمان است اما نگاه دوگانه در انتصاب ها عین سیاست بازی است؛ یعنی انتصاب مدیران نه بر اساس ملاک های علمی و بررسی کارنامه کاری ، بلکه بر اساس روابط حسنه سیاسی با فلان نماینده و سفارش از شخص ثالث شکل گرفته است؛ این کاملا” طبیعی است وقتی فردی علی رغم مخالفت طیف گسترده ای از فرهنگیان و کارشناسان قدیمی این حوزه و بر اساس روابط سیاسی برای یک مسوولیت بزرگ انتصاب شود، نه تنها توانایی و قدرت لازم را برای چانه زنی و دفاع از حقوق سازمان خود را ندارد، بلکه اختیاری در بسیاری از عزل و نصب ها نیز ندارد.

شاید نمونه عینی آن انتصاب مدیرآموزش و پرورش میناب به‌عنوان معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش هرمزگان باشد، شهرستانی که در سال تحصیلی 1400-1401 به لحاظ میزان قبولی دانش آموزان پایه دوازدهم در امتحانات نهایی، رتبه هفدهم را در میان مناطق 22 گانه استان و رتبه 457 را در میان مناطق آموزشی کل کشور کسب کرده است و از سوی دیگر و با نگاهی دو گانه، مدیر منطقه آموزش و پرورش رودان که سالیان متمادی و پیش از ریاست آموزش و پرورش رودان به ‌عنوان معاون آموزش و پرورش مشغول فعالیت بوده است و به نوعی اشراف لازم را بر کلیه امور داشت با دخالت برخی از سیاسیون و یا به اذعان برخی از فعالان سیاسی (نماینده شرق استان) به یکباره از مدیریت آموزش و پرورش کنار گذاشته می شود.
علی رغم رشد منفی در میزان قبولی رشته علوم انسانی در رودان که همه مناطق آموزشی به نوعی در سال تحصیلی جاری با افت قبولی در این رشته روبرو بوده اند، اما 84.19دانش آموزان رشته ریاضی و با رشدی 15.19درصدی در امتحانات نهایی قبول شده اند.

کسب سه رتبه زیر 500، سه رتبه زیر هزار، 21 رتبه بین هزار تا سه هزار، 17 رتبه سه هزار تا پنح‌هزار و 50رتبه بین پنج هزار تا 10هزار در کنکور سراسری سال تحصیلی جاری در رشته های مختلف، نشان دهنده عملکرد مثبت یکساله این منطقه آموزشی بوده است.

کسب دو مقام کشوری در مسابقات و جشنواره های پژوهش سراها، رتبه های برتر کسب شده توسط دبیران متوسطه ، رتبه های برتر آموزشی و بهره برداری و اغاز عملیات اجرایی چندین پروژه آموزشی با حمایت اداره کل نوسازی هرمزگان از جمله دستاوردهای مهم بحرینی در مدت کوتاه مسوولیت او بوده است.

تغییرات لازمه پویایی یک سیستم است اما این نگاه دوگانه در تفویض اختیارات و اعطای مسوولیت ها بر مبنای کدام معیار و ضابطه عقلایی قابل دفاع است؟ نکته حائز آنکه، در صورت ضرورت انجام تفییر مدیریتی، چرا به اذعان کارشناسان، ضعیف ترین فرد از میان گرینه های احتمالی برای این پست انتخاب می شود؟

همگان بر این نکته اتفاق نظر دارند که خوب یا بد، اعلان نظر و یا دخالت نمایندگان در انتصاب ها امری اجتناب ناپذیر است، اما سوال مهم اینجاست که چرا حتی گزینه های دارای کارنامه و رزومه قوی‌تر و از طیف حامیان نماینده شرق استان نیز جایی در انتصاب ها ندارند و غالب گزینه هایی که وی برای انتصابات برای پست های مختلف مدیریتی پیشنهاد می دهد، جز ضعیف‌ترین گزینه های ممکن هستند.

«دکتر مرتضی نجفی» با سوابقی از جمله کارشناسی، کارشناس مسوول آموزش ابتدایی رودان، رییس اداره مشاوره اداره کل آموزش و پرورش استان و … ، «دکتر صمد کمالی» مسئول حسابداری اداره آ.پ رودان، استاد دانشگاه، مدیر امور مالی اداره کل آموزش و پرورش استان، «مصطفی سالارپور» معاون اسبق اموزش و پرورش قشم، دبیر، مدیر و کارشناس مسوول آموزش و پرورش، «عباس الهدادی» کارشناس مسئول امور مالی رودان و رییس ستاد فرهنگیان آیت الله ریسی در رودان، «دکتر هاشمیان» دبیر، معاون مدرسه، مدرس دانشگاه ، مسول دفتر شورای نگهبان و .. برخی از این گزینه های توانمند شهرستان رودان بودند که می توانستند در این حوزه موفق عمل کنند و متاسفانه با انتصاب های سیاسی از دور مدیریتی حذف شدند.

به نظر می رسد با توجه به رویکرد اتخاذی استاندار هرمزگان به‌منظور ایجاد ساختار آموزشی نظام مند برای کیفیت بخشی آموزشی در سطح استان، انتصاب مدیرکل آموزش و پرورش فعلی به هیچ وجه هم‌راستا با برنامه های عملیاتی پیش بینی شده نیست، چرا که عمده تلاش وی به جای ارتقاء سطح آموزش در استان معطوف به فعالیت های سیاسی و جلب آراء و نظرات نمایندگان برای بقاء در این پست مدیریتی شده است؛ همچنین با توجه به عمق نارضایتی های موجود در بدنه آموزش و پرروش استان، ضرورت تغییر در این ساختار لازم و حیاتی قلمداد می شود.