پدیده ی قاچاق کالا ، کم و بیش در اکثر کشورهای جهان و جود دارد و گستردگی آن نه تنها موجبات فساد در سطح گسترده ای از اقتصاد می شود، بلکه عواقب متعددی چون ضربه به تولید داخل و افزایش آمار بیکاری و … را در بر خواهد داشت.
قاچاق کالا در هر اقتصادی ، پدیده ای شوم و مخرب است که اثرات زیانبار آن می تواند عواقب سویی را در حوزه های مختلف بالاخص اقتصادی به همراه داشته باشد.
در این راستا راهکارهای مبارزه با قاچاق کالا از جمله کنترل مبادی ورودی کشور، رصد نمودن بازارها و اصلاح قوانین در این حوزه می باشد. افزایش نظارت های فنی با استفاده از سامانه های هوشمند، نظارت بر عملکرد کمیته های مقابله با آن و توجه به رویکرد اطلاعاتی در کنار رویکرد نظامی می تواند نقش بسزایی را در جلوگیری از ورود اجناس قاچاق به کشور داشته باشد. در کنار این راهکارها، فرهنگ سازی از طریق اجرای برنامه های فرهنگی یکی از نیازهای ضروری در حوزه ی مبارزه با قاچاق کالا است، به نحوی که باید در جامعه فرهنگ سازی شود که مصرف کالای قاچاق قبیح شمرده شود.
کاهش تولید داخلی و بیکاری ، اصلی ترین اثرات مخرب قاچاق کالا بر روی اقتصاد کشـور است و همچنین این پدیده ها فقر، فساد و معضلات اجتماعی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین باید با فرهنگ سازی در راستای مقابله با قاچاق کالا از طریق عدم مصرف کالاهای قاچاق و ارج نهادن به تولیدات داخلی و اولویت مصرف آن ها در برابر تولیدات خارجی از اثرات مخرب این پدیده جلوگیری کنیم و این مهم نیازمند همکاری همه دستگاه های اجرایی و نهادهای مردمی در کنار یکدیگر است.
نهادها و سازمان های مختلفی از جمله صدا و سیما، آموزش و پرورش، وزارت علوم، سازمان تبلیغات اسلامی و … متولی فرهنگ سازی در کشور هستند که متاسفانه در طول این سال ها ، آنطور که باید و شاید در این حوزه پررنگ ظاهر نشده اند. چرا که زمانی یک جامعه می تواند در راستای ارتقا و پیشرفت گام بردارد که افراد آن در مجاورت ارزش های فکری و هنجارهای عملی کارآمد و بهینه در راستای این پویایی و پیشرفت قرار گیرند. اقدامات فرهنگی و آگاه سازی عمومی در پیشگیری از وقوع و رشد پدیده شوم قاچاق بسیار موثر است. از اینرو استفاده از ظرفیت های فرهنگی جامعه به منظور آشنایی مردم با مضرات قاچاق در اقتصاد و اشتغال می تواند در جلب مشارکت مردم و عدم استفاده از کالاهای قاچاق موثر باشد. این فرهنگ سازی باید به نحوی صورت بپذیرد که حساسیت جامعه نسبت به پدیده ی قاچاق پر رنگ شده و استفاده از کالای قاچاق و خرید و مصرف آن براحتی صورت نپذیرد.
قطع به یقین ، همراهی هر چه بیشتر مردم و مشارکت آن ها در مبارزه با قاچاق کالا، ریشه کن کردن این معضل اقتصاد کشور را تسهیل می بخشد. چنانچه فرهنگ مردم به گونه ای تغییر کند که تمایل شان به خرید کالای قاچاق کاهش یابد، عدم مطالبه ی کالای قاچاق از یکسو آمار واردات را کاهش داده و از سوی دیگر، مبارزه با قاچاق کالا توسط مسئولان را راحت تر خواهد کرد. این سیاست می تواند به سرعت مشارکت مردم را نه تنها در نخریدن کالای قاچاق، بلکه در همکاری برای کشف آنها نیز جلب نماید.
باید از همان سنین مدرسه با آموزش های لازم با آگاهی از مضرات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ، عدم مصرف کالای قاچاق را از طریق شیوه های نوین و اثرگذار آموزش داد. ساخت تیزرهای آموزشی و کارتونی و حتی کلیپ های چند دقیقه ای در میان تیزرهای تبلیغاتی بخشی از شیوه های تاثیر گذار در حوزه های پر مخاطب جامعه است.
