فرجام برجام چه خواهد شد؟

به گزارش تفاهم آنلاین، برجام که قرار بود توافقی برد-برد برای پایان مناقشات هسته‌ای ایران با جامعه جهانی باشد به معضلی برای طرفین تبدیل شده است. جالب اینجاست که از یک سو مخالفان برجام در ایران آن را معاهده‌ای ننگین و به ضرر ایران توصیف می‌کنند و از سوی دیگر مخالفان برجام در آمریکا نیز آن را توافقی بی‌حاصل در مهار ایران می‌دانند.

اینکه چطور ممکن است این توافق هم به ضرر ایران باشد و هم به ضرر آمریکا از آن سؤالاتی است که احتمالاً هرگز پاسخی نخواهد داشت. به نظر می‌رسد در هر دو کشور، این توافق، دست‌مایه مناقشات سیاسی قرار گرفته است. در شرایطی که تنها چهار سال تا پایان مدت زمان این توافق باقی مانده انتخاب جو بایدن دوباره این توافق را به سرتیتر خبرها آورده است.

بایدن و برجام

در جریان رقابت‌های انتخاباتی جو بایدن صریحاً اعلام کرد که در صورتی که انتخاب شود به برجام بازمی‌گردد. ولی در همان ابتدای فعالیت خود به عنوان رئیس جمهور آمریکا با اعلام پیش‌شرط‌هایی نظیر اجرای کامل تعهدات توسط ایران نشان داد آن سخنان چیزی جز تبلیغات انتخاباتی نبوده است.

در حالی که هنوز هیچ اقدامی از سوی دولت جدید آمریکا صورت نگرفته فعالیت مخالفان سرسخت ایران در آمریکا و هم‌پیمانان آمریکا به خصوص رژیم صهیونیستی آغاز شده است. نامه 50 تن از قانونگذاران آمریکا به بایدن برای تداوم تحریم و فشار حداکثری علیه ایران و عدم بازگشت به برجام یکی از این اقدامات است.

البته نباید فراموش کنیم اساس تحریم‌ها علیه ایران نیز توسط دموکرات‌ها و همفکران بایدن طراحی شده است. در هر صورت ظاهراً در آمریکا نیز یک دو قطبی در مورد ایران و مسئله برجام شکل گرفته است.

یک سو تفکر جمهوری‌خواهان آمریکا است که معتقدند فشار حداکثری علیه ایران روشی تضمینی است که در نهایت به فروپاشی یا تسلیم ایران می‌انجامد. سوی دیگر تفکر دموکرات‌هاست که معتقدند توسعه تولیدات داخلی و پیشرفت‌های ایران علیرغم شدیدترین تحریم‌ها و نیز جنبش‌های مردمی در منطقه خاورمیانه هشدارهایی است نیاز به اصلاح رویکرد آمریکا در قبال ایران را اثبات می‌کند.

باید دید در تقابل بین واقع‌بینی دموکرات‌ها و تندروی جمهوری‌خواهان، کدامیک پیروز میدان خواهد شد.

دولت یازدهم و برجام

این سوی ماجرا دولت یازدهم قرار دارد که در طول حاکمیت خود شدیدترین فشارهای داخلی و خارجی را متحمل شده است. با شیوع ویروس کرونا و تشدید فشار اقتصادی بر مردم، میزان نارضایتی مردم به اوج خود رسیده است.

بدیهی است دولت تلاش می‌کند در آخرین ماههای فعالیت خود، از برجام که به عنوان توافقی ارزشمند معرفی کرده بود دفاع کند. البته چالش‌های مجلس جدید و دولت نیز بر دشواری این مسیر افزوده است.

در آخرین اقدام، دولت با تصویب مجلس موظف شد به دلیل عدم اجرای تعهدات برجام توسط دیگر کشورها کاهش تعهدات برجامی خود را آغاز کرده و سطح فعالیت‌های هسته‌ای را به دوران پیش از توافق هسته‌ای بازگرداند.

در ادامه این مسیر در صورتی که اقدامی از سوی دیگر کشورها برای رفع تحریم‌ها علیه ایران صورت نگیرد دولت موظف به کاهش سطح همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز خواهد شد.

گرچه این اقدام ایران با واکنش چین، روسیه و کشورهای اروپایی همراه بود و آنها برای رفع مشکلات برجام اعلام آمادگی کردند ولی باید دید آیا این سخنان نیز مانند تمام این سالها در حد حرف باقی می‌ماند یا اقدامی عملی از سوی این کشورها برای اثبات حسن نیت صورت می‌گیرد. زیرا تنها دو کشور چین و روسیه بازگشت بدون قید و شرط آمریکا به برجام را خواستار شدند.

حال در شرایطی که اولویت تمام کشورها مبارزه با همه‌گیری ویروس کرونا و مسئله واکسیناسیون مردم است همه در انتظارند تا روزهای آغازین دولت آمریکا و روزهای پایانی دولت ایران، فرجام برجام را مشخص کند.