حمل و نقل عمومی و مزایای استفاده از آن در کلان شهرها
حمل و نقل عمومی و استفاده از آن دارای مزایای بسیاری است .از تحرک فردی، دسترسی فرصت های شغلی برای میلیون ها نفر در سطح کشور گرفته تا صرفه جویی در مصرف سوخت و کاهش آلایندگی و ترافیک شهری که برای شهرهای بزرگ به ارمغان می آورد.
حمل و نقل عمومی یک عامل مهم برای مدرن کردن جامعه ی شهری است و برای اینکه این امر، بعنوان انتخاب اول شهروندان تبدیل شود، ضروریست که به تجهیز آن توجهی خاص مبذول شود. اما متاسفانه با تمام تلاش های صورت گرفته در کشور، هنوز کمبود ها و نواقص بسیاری در ناوگان حمل و نقل عمومی وجود دارد.
روز به روز به جمعیت شهرهای بزرگ جهان افزوده می شود و البته شهرهای بزرگ ایران هم از این قاعده مستثنی نیستند. آمارها در جهان حکایت از آن دارد که جمعیت شهری کمتر از ده سال دیگر به پنج میلیارد نفر خواهد رسید. روزانه حجم زیادی از رفت و آمدها در سطح شهرها صورت می پذیرد که در شهرهای بزرگ این آمار به طرز چشمگیری بیشتر است و در این بین ، کلان شهری چون تهران به شدت نیازمند به توجه و رفع نواقص در این حوزه است.
متخصصان این امر، براین باورند که بین کارایی در بخش حمل و نقل و کارایی عمومی اقتصادی و رشد اقتصادی، رابطه ی مستقیم وجود دارد و آن را عاملی موثر در توزیع درآمدها ، کاهش نابرابری های اقتصادی و اجتماعی ،کاهش آثار فقر و اختلاف درآمد بین اقشار مختلف یک جامعه می شمارند. اینکه سهم حمل و نقل عمومی در جابجایی درون شهری طبق آمارها به سطح بالایی رسیده است ،نشان از رشد و برنامه ریزی های کارشناسی در این حوزه دارد. بطور مثال در تمام دنیا ، تولید خودروهای مختص سیستم های حمل و نقل درون شهری مجزا بوده و از آپشن های ویژه ای در تولید آن ها بهره گیری می نمایند، اما متاسفانه در ایران هنوز این امکان تحقق نیافته است.
در گرمای طاقت فرسای این روزها، بسیاری از اتوبوس های داخل شهری در تهران و بالاخص در سایر شهرهای بزرگ، فاقد امکانات سرمایشی مناسب بوده و زحمت تردد در یک مسیر کوتاه را به اندازه ی یک سفر طولانی برون شهری طاقت فرسا می کنند و افرادی که به حمل و نقل عمومی روی می آورند، مجبور به تحمل گرمای هوا در اتاق های فلزی اتوبوس های خط واحد و تاکسی ها می شوند. مزید بر آن ، ایستگاه های تاکسی و اتوبوس ها، تنها نام ایستگاه را به یدک کشیده و در گرما و سرما چندان محافظ مسافران منتظر در این ایستگاه ها نیستند. فرسودگی ناوگان عمومی نیز باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرد. نوسازی آن از جهت تولید آلاینده و آلودگی محیطی زیستی نقش بسزایی خواهد داشت.
اینکه تاکسی ها هم جزئی از این چرخه محسوب می شوند شکی نیست، اما کمتر کسی در تردد سطح شهر با تاکسی هایی مواجه شده است که کولر داشته باشند و کمی از زحمت تردد در ترافیک های سنگین شهری را بکاهد. بی گمان مصرف سوخت و فرسودگی بسیاری از ماشین های مسافربری دلیل اصلی بازدارنده در استفاده از کولر است که نیاز به اعمال مدیریت از جانب تاکسیرانی ها را خواهد داشت.
در روزهایی که گاها کلان شهری چون تهران در راس آلوده ترین شهر جهان قرار می گیرد و مسئولین مدام شعار استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی برای جلوگیری از ترافیک و آلودگی هوا را سر می دهند، ولی ناوگان حمل و نقل عمومی تنها برای قشری از جامعه که غیر از استفاده از وسایلی که در تابستان گرم و در زمستان سرد هستند ، گزینه ی دیگری ندارند، چندان قابل قبول بنظر نمی رسد. شاید برای درک ملموس هر چه بیشتر این مسئله باید حتی یک روز هم شده از مسئولین محترم دعوت به عمل آورد تا در یک روز گرم تابستانی برای ترددهای بین شهری از پشت ماشین های کولر دار خود پیاده شوند و سفری هرچند کوتاه با اتوبوس ها و تاکسی های بین شهری داشته باشند. امیدواریم مسئولین این حوزه با جدیت هر چه تمام تری به مسئله ی ناوگان حمل و نقل عمومی توجه نمایند تا کمی از رنج و زحمت اقشار متوسط و پایین جامعه ی گرانقدر ایرانی کاسته شود.
اکبرزاده – کارشناس اجتماعی
