روغن به عنوان یکی از مهم ترین عناصر تغذیه ای در سبد غذایی انسان، نقش بسیار مهمی در ارائه انرژی و تامین اسیدهای چرب ضروری دارد. با این حال، مصرف بیش از حد روغن می تواند عوارض و مشکلاتی را برای سلامتی انسان به همراه داشته باشد.
مصرف بیش از حد روغن ، با افزایش مصرف کالری، می‌تواند منجر به اضافه وزن و چاقی شود. چربی‌های اضافی در بدن، عوارض جدی مانند بیماری‌های قلبی، دیابت نوع ۲ و برخی از سرطان‌ها را افزایش می‌دهند. مصرف بیش از حد روغن، به ویژه روغن‌های با اسیدهای چرب اشباع بالا، می‌تواند از عوامل خطرساز برای بیماری های قلبی و عروقی مانند آترواسکلروز، فشار خون بالا و ایسکمی قلبی باشد.
این اسیدهای چرب اشباع، سطح کلسترول بد (LDL) را افزایش داده و سبب تجمع چربی در دیواره عروق می‌شوند. مازاد بر اینکه مصرف بیش از حد روغن ، می‌تواند باعث ایجاد مشکلات گوارشی مانند اسپاسم معده ، اسهال و نفخ شود. روغن‌های حاوی اسیدهای چرب اشباع بالا، میزان ترشح اسید معده را افزایش داده و باعث تحریک دیواره معده می‌شوند. روغن ها با افزایش چربی در کبد، ایجاد کننده ی بیماری هایی چون استئاتوهپاتیت غیرالکلی، ناشی از چاقی و دیابت نوع ۲ خواهند شد. مصرف بیش از حد روغن ها ، به ویژه روغن های دارای اسیدهای چرب امگا-۶ مانند روغن سویا و روغن آفتابگردان، ممکن است التهاب های بدن را افزایش داده و در برخی بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید و التهاب روده تأثیرگذار باشد.
اختلالات هورمونی از سایر عوارض پیش روی مصرف بیش از حد روغن هاست. به ویژه روغن‌های گیاهی، ممکن است تعادل هورمون ها را تحت تأثیر قرار داده و در برخی موارد باعث اختلالات هورمونی، مانند افزایش سطح استروژن، شود. روغن‌های حاوی اسیدهای چرب اشباع مانند روغن نخل و روغن کنجد، ممکن است باعث افزایش ترشح چربی پوست شوند و مشکلاتی مانند آکنه و چربی مو را تشدید کنند.
برای حفظ سلامتی ، توصیه می شود که مصرف روغن به میزان مناسب و با توجه به نیازهای بدن انجام شود. انتخاب روغن‌های سالم مانند روغن زیتون و روغن کانولا که حاوی اسیدهای چرب ناسازگار باشند، نیز توصیه می‌شود. همچنین، تنوع در منابع چربی مصرفی و توجه به سایر منابع تامین اسیدهای چرب ضروری نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.برای کنترل مصرف روغن باید تغییر اساسی در سبک زندگی ما ایرانیان رخ دهد.
برای شروع می‌توانید با متخصص تغذیه یا پزشک خود مشورت کنید تا میزان مصرف روغن مورد نیاز برای بدنتان را تعیین کنید. این میزان بستگی به جنسیت، سن، فعالیت فیزیکی و وضعیت سلامت شما دارد. همانطور که بیان شد، ترجیحاً از روغن‌های سالم مانند روغن زیتون، روغن کانولا، روغن آفتابگردان، و روغن کرچک استفاده کنید. این روغن‌ها کمترین میزان اسیدهای چرب اشباع را دارند و حاوی اسیدهای چرب ناسازگار هستند که برای سلامتی بهتر است.
به جای استفاده از روش‌های پختی مانند سرخ کردن و تفت دادن، از روش‌های سالم تری مانند پخت در اجاق گاز، بخارپز، پخت در فر یا پخت در مایکروویو استفاده کنید. این روش‌ها کمترین میزان روغن را برای پخت غذاها نیاز دارند. غذاهای آماده و فست فودها ممکن است حاوی میزان بالایی از روغن باشند. سعی کنید مصرف این نوع غذاها را به حداقل برسانید یا به جای آن‌ها، غذاهای خانگی و سالم را تهیه کنید. علاوه بر مصرف روغن، توجه به تغذیه کلی نیز بسیار مهم است. سعی کنید خوراکی‌های سالم و تنوع در میان آن‌ها را در سبد غذایی خود داشته باشید. مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و منابع پروتئین سالم مانند ماهی، مرغ و حبوبات را در برنامه غذائی خود قرار دهید. این امر کمک می‌کند تا مصرف روغن را در محدوده سالمی نگه دارید.
در خرید محصولات آماده یا بسته بندی شده، برچسب محصول را مطالعه کنید و به محتوای روغن در آن توجه کنید. سعی کنید محصولاتی را انتخاب کنید که حاوی میزان کمتری از روغن باشند. بهتر است مصرف روزانه خود را ثبت کنید تا بتوانید با دقت بیشتری کنترل کنید که چقدر روغن مصرف می‌کنید و در صورت لزوم تغییرات لازم را ایجاد کنید، این امر برای افراد سالمند از ضرورت بیشتری برخوردار است. برخی مواد غذایی مانند مغزها، آووکادو، و بذرها نیز حاوی روغن هستند. در صورتی که مصرف این مواد را در غذای روزانه خود دارید، باید میزان مصرف روغن در غذاهای دیگر را کاهش دهید. با اعمال این روش‌ها و توجه به مصرف روزانه خود، می‌توانید مصرف روغن را در سبک زندگی تان کنترل کنید و به سلامتی بهتری دست یابید.
