ارتقاء لجستیک تجارت الکترونیک ؛ درس‌هایی از کشورهای توسعه‌یافته
غلامرضا عینی سرکله ، پژوهشگر موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی
امروزه شاهد پیشرفت روز افزون تجارت الکترونیک هستیم و افزایش فروش و ارائه خدمات آنلاین و رونق کسب‌وکارهای اینترنتی خود گواه بر این امر است. یکی از عوامل حیاتی در تجارت الکترونیکی، برآورده شدن نیاز مشتری و تسریع بر خدمات عالی و تحویل سریع سفارشات می‌باشد. در واقع یک مزیت رقابتی برای تجارت الکترونیکی تعادل بین قیمت مناسب محصول، خدمات مشتری و زمان تحویل است.
مفهوم ارتقاء لجستیک در تجارت الکترونیک به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که به منظور بهبود فرآیندها، خدمات و زیرساختهای لجستیکی جهت پشتیبانی از فعالیت‌های تجارت الکترونیک انجام می‌شود. لجستیک تجارت الکترونیک شامل عملیاتی نظیر بسته‌بندی، ارسال، توزیع و تحویل آنها به مشتریان است که انجام آنها بواسطه فراهم بودن خدمات و زیرساختهای لجستیکی مناسب امکان‌پذیر می‌شود. بنابراین، هدف از ارتقا و بهبود این خدمات و زیرساخت‌ها، افزایش کارایی و عملکرد کلی فرآیندهای لجستیکی است که به نوبه خود موجب رضایت مشتریان و کاهش هزینه‌ها می‌شود.
بررسی تجربیات جهانی نشان می‌دهد کشورهای توسعه‌یافته (بویژه در آسیای شرقی، اروپا و آمریکای شمالی) به لحاظ لجستیکی نیز عملکرد مناسبی را در بین دیگر کشورها دارند و در واقع سیستمهای لجستیکی در این کشورها از کارایی بالایی برخوردار است. در این کشورها هم دولت‌ها توجه ویژه‌ای به توسعه لجستیک و تسهیل فضای کسب‌وکار این حوزه دارند و هم اینکه فضای رقابتی و پویایی خاصی بر بخش خصوصی (به عنوان عرضه‌کننده یا دریافت‌کننده خدمات لجستیکی) این کشورها حاکم است. بر این اساس از بررسی تجربیات این کشورها، می‌توان موارد زیر را به عنوان مهم ترین عوامل توسعه‌یافتگی لجستیک در همه ابعاد آن (از جمله لجستیک تجارت الکترونیک) دانست:
- تدوین مجموعه راهبردها و برنامه‌‌ها برای ارتقای حوزه لجستیک توسط دولت‌ها: در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، دولت‌ها مجموعه اسناد راهبردی، نقشه راه و برنامه‌های عملیاتی شفافی را برای بهبود و توسعه لجستیک تدوین کرده‌اند. در این اسناد به توسعه زیرساخت‌ها و خدمات لجستیک جهت پشتیبانی از تجارت الکترونیک نیز توجه ویژه‌ای شده است.
- حمایت دولت‌ها از بهبود فضای کسب‌وکار در حوزه لجستیک: در این کشورها دولت‌ها، قوانین و مقررات اثربخشی را در حوزه لجستیک به اجرا می‌گذارند که این قوانین می‌تواند به حفظ حقوق مشتریان، بهبود روند تجارت و تسهیل فعالیت‌های لجستیکی کمک نماید.
- سرمایه‌گذاری مناسب برای توسعه زیرساختهای لجستیکی: امروزه کشورهای توسعه یافته‌ای که شاخص عملکرد لجستیک آنها در سطح مناسبی در دنیاست، سرمایه‌گذاری قابل توجهی را در زیرساختهای لجستیکی از جمله شبکه‌های حمل‌ونقل جاده‌ای، دریایی، هوایی، ریلی و حمل‌ونقل چندوجهی، مراکز نگهداری و توزیع کالا و سیستمهای اطلاعاتی انجام داده‌اند که نتیجه این سرمایه‌گذاری‌ها دسترسی آسان‌تر به منابع ، کاهش هزینه‌های حمل‌ونقلی و بهبود کیفیت خدمات لجستیکی می‌باشد.
- آموزش و توانمندسازی منابع انسانی: این کشورها عمدتا به موضوع منابع انسانی بخصوص در زمینه آموزش و توانمندسازی منابع انسانی در حوزه لجستیک توجه بسزایی دارند که این امر باعث افزایش کارایی و بهره‌وری عملکرد در این حوزه شده است.
- بهره‌گیری از فناوری‌های نوین: این کشورها از فناوری‌های روز دنیا در زمینه لجستیک بهره گرفته‌اند. استفاده از این فناوری‌ها در سیستمهای مدیریت فرآیندهای لجستیکی، سیستمهای انبارداری و مدیریت موجودی (مانند وسایل نقلیه هدایت‌شونده خودکار، انبارهای تمام مکانیزه، سیستمهای شناسایی از طریق فرکانس‌های رادیویی و ..)، ربات‌های هوشمند (از جمله انواع ربات‌ها در انبارداری، پردازش سفارشات و تخلیه بارگیری و پهپادها جهت جابجایی مرسوله‌ها)، ردیابی کالا و وسیله نقلیه در سیستمهای حمل‌ونقل (نظیر سامانه‌های GPS و سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی GIS)، از جمله رویکردهای مرسوم در سیستمهای لجستیکی این کشورها هستند. این فناوری‌ها، به‌خصوص در تحویل سفارشات مشتریان (اعم از کسب‌وکارها و افراد) در تجارت الکترونیک، نقش موثری را ایفا می‌کنند.
- بهبود مستمر کیفیت خدمات لجستیک: شرکت‌های حمل‌ونقل و ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی طرف سوم (ارائه خدمات لجستیک به صورت یکپارچه و برونسپاری شده) توجه زیادی به کیفیت خدمات خود می‌نمایند و موضوعاتی همچون ارتقاء کیفیت حمل‌ونقل، تحویل به موقع و بدون نقص کالا و به طور کلی بهبود مستمر خدمات‌دهی به مشتریان را در دستور کار خود قرار داده‌اند. امروزه این شرکت‌ها خدمات لجستیکی اختصاصی را برای تحویل سفارشات آنلاین ارائه می‌کنند.
منبع : روزنامه تفاهم
