چرا چهارشنبه سوری را جشن می‌گیریم؟
در سالهای اخیر آن قدر که از خسارات و تلفات چهارشنبه سوری شنیدیم حرفی از آداب و رسوم آن نبوده است. حقیقت این است که سر و صدای مهیب مواد منفجره تمام این مراسم را تحت الشعاع قرار داده است. اغلب ما از فلسفه وجودی و آداب و رسوم اصیل این روز بی‌خبریم. اما روند فعلی این مراسم نیز پذیرفتنی نیست و باید در اسرع وقت اصلاح گردد.
به گزارش تفاهم آنلاین، سالهاست چهارشنبه سوری به یکی از جشن‌های پر هیاهو و پر حاشیه در کشور ما تبدیل شده است. جشنی که اکثر مردم از حواشی آن ناراضی و از ریشه آن بی‌خبر هستند. اغلب مردم تصور می‌کنند این جشن یکی از آیین‌های ایران باستان است. حال آن که با یک جستجوی ساده در اینترنت می‌توان فهمید در فلسفه وجودی چهارشنبه سوری اختلاف نظر عمیقی وجود دارد.
آن قدر که هیچ‌کس نمی‌تواند مبدأ تاریخی مشخصی برای این جشن معرفی کند. به عبارت ساده‌تر ما مراسمی را که نمی‌دانیم از کجا آمده به سبکی مدرن و متضاد با تمام آداب و رسوم سنتی خود برپا می‌کنیم و به خاطر آن، خسارات و تلفات سنگینی را به خود تحمیل می‌کنیم.
چهارشنبه سوری یادگاری از ایران باستان
به دلیل اهمیت و ارزش آتش در ایران باستان، بسیاری بر این باورند که جشن چهارشنبه سوری باید متعلق به ایران پیش از اسلام باشد. در حالی که دو نکته تاریخی در این مسئله تردید ایجاد می‌کند. اول این که ایرانیان در آن دوران از تعریف “هفته” استفاده نمی‌کردند. به تبع آن، روزی با نام چهارشنبه نیز برای آنها معنایی نداشت که بخواهند برایش مراسمی تعریف کنند.
البته ممکن است جشنی در روزهای آخر سال بوده و نام چهارشنبه بعدها به این مراسم اضافه شده باشد. نکته دیگر اینکه با در نظر گرفتن ارزش آتش در آیین زرتشت، آدابی مثل پریدن از روی آتش، نشانی از احترام به آتش ندارد. بنابراین یا رسم “پریدن” به چهارشنبه سوری تعلق ندارد یا این مراسم متعلق به ایران باستان نیست.
چهارشنبه سوری تلفیق اعتقاد اعراب و ایرانیان
برخی دیگر، منشأ چهارشنبه سوری را در ایران پس از ورود اسلام می‌دانند. آنها معتقدند از آنجایی که اعراب روز چهارشنبه را نحس می‌دانستند این باور با یکی از آیین‌های ایران باستان تلفیق شده و ایرانیان مسلمان برای دفع نحسی و شر از زندگی خود از آتش در این مراسم استفاده می‌کردند.
در واقع ترکیبی از جشن آخرین روزهای سال ایرانی و تقدس آتش در نابودی اهریمن و دور کردن شیاطین با نحوست چهارشنبه از نظر اعراب به مرور زمان این مراسم را ایجاد نموده است.
گذشته، حال، آینده
جدا از منشأ پیدایش جشن چهارشنبه سوری در شهرهای مختلف ایران برای آداب و رسوم چهارشنبه سوری حکمت‌هایی نیز نقل می‌کنند. به عنوان مثال برخی روشن کردن آتش را برای بزرگداشت ارواح درگذشتگان نسبت می‌دهند.
برخی دیگر این مراسم را بخشی از خانه‌تکانی پایان سال می‌دانند. به این معنا که در گذشته هنگام خانه‌تکانی وسایل خراب و بلااستفاده خود را در آتش می‌سوزاندند. با این کار از فواید دود آتش برای ضدعفونی کردن و دور کردن حشرات نیز بهره می‌بردند.
به هر حال اگر فلسفه وجودی چهارشنبه سوری در گذشته روشن نیست بهتر است به فکر حال و آینده آن باشیم. آنچه در حال حاضر فرزندان ما از چهارشنبه سوری درک می‌کنند سر و صدای مهیب و خسارت و نقص عضو است.
بدون تردید چنین روندی هیچ جای دفاع ندارد. اگر اصل موضوع، برپایی جشنی ایرانی است با کمک اساتید تاریخ و فرهنگ، فلسفه و آداب و رسوم باستانی آن را به مردم معرفی کنیم. اگر هم منبع قابل اعتمادی وجود ندارد مبنای کار را برپایی جشنی با تکیه بر رسوم اصیل ایرانی قرار دهیم.
لازمه این اصلاحات این است که نهادهای فرهنگی خود، متولی برپایی این مراسم شوند و در خلال معرفی آداب و رسوم ایرانی از هیجان و نشاط ابزاری چون نور افشانی و آتش‌بازی ایمن و استاندارد نیز استفاده کنند.
زیرا استقبال جوانان از وسایل خطرناکی مانند ترقه و نارنجک نشانه نیاز آنان به شور و هیجان است. به همین خاطر لازم است زمینه ارضای حس هیجان جوانان و نوجوانان فراهم شود تا در آینده نشانی از تلفات چهارشنبه سوری در تاریخ این مملکت باقی نماند.
