کاش از برجام درس عبرت بگیریم
برجام توافقی است که احزاب و گروه‌های مختلف، واکنش‌های تأییدی یا تخریبی فراوانی در برابر آن داشتند ولی شاید هرگز به طور دقیق به بررسی آن نپرداختند. گرچه با خروج آمریکا از برجام و عدم پایبندی دیگر کشورها به تعهدات، عملاً نتیجه‌ای در بر نداشت. اما بدون تردید باید از این توافق و حواشی و نتایج آن درس عبرت بگیریم.
به گزارش تفاهم آنلاین، خروج آمریکا از برجام و بدعهدی اروپایی‌ها چنان فشار و آسیبی به مردم وارد کرد که ارزیابی منطقی و اصولی این توافق هیچگاه رخ نداد. شاید اکنون که رئیس جمهور جدید آمریکا هم اقدامی برای بازگشت به توافق انجام نداده و زمان اعتبار این توافق رو به پایان است زمان مناسبی برای ارزیابی منطقی این رویداد باشد. مهمترین نکته این است که این توافق برای ایران هم در بعد داخلی و هم خارجی درس‌های بسیاری وجود دارد که کاش از کنار آنها به سادگی نگذریم.
توافق برجام یک اشتباه بود؟
بسیار عجیب و جالب است که این توافق مخالفانی سرسخت در ایران و آمریکا دارد که هر دو گروه معتقدند دیپلمات‌های کشورشان امتیاز زیادی به طرف مقابل داده‌اند. این خود بهترین دلیلی است که اثبات می‌کند این توافق آن قدر که مخالفین می‌گویند توافق بدی نیست. در واقع مخالفین هر دو کشور دلیل دیگری برای بد بودن برجام دارند و شاید اساساً هرگز به بررسی دقیق و تخصصی این توافق نپرداخته‌اند.
مخالفان برجام در ایران در اصل مذاکره با آمریکا را خطای بزرگ و به نوعی خیانت می‌دانند. مخالفان برجام در آمریکا نیز هر اقدامی که به عادی‌سازی شرایط برای ایران منجر شود را اشتباه می‌دانند در واقع هدف آنها انرژی هسته‌ای یا برنامه موشکی ایران نیست هدف آنها متهم کردن ایران به یک تهدید بزرگ جهانی است.
با این اوصاف، این توافق یک پیروزی بزرگ برای ایران بود. زیرا دیپامات‌های ما در میز مذاکره موفق بودند و با توافقی قانونی و بین‌المللی از آن خارج شدند. حال در اذهان عمومی مردم دنیا و البته در تاریخ، ایران کشوری است که بر خلاف ادعای آمریکا صلح‌طلب است، برای اثبات حسن نیت خود حتی مذاکره با بزرگترین دشمن خود را می‌پذیرد و علیرغم عدم اجرای تعهدات یک توافق بین‌المللی توسط دیگر اعضا با صبوری به تعهدات قانونی خود عمل می‌کند.
مسئله مذاکره با آمریکا نیست
اولین ویژگی برجام، شکستن تابوی مذاکره با آمریکا و البته بی‌نتیجه بودن آن است. هنوز در کشور ما افراطیون در دو سوی مختلف بر سر مذاکره با آمریکا جدال می‌کنند. در حالی که هر دو گروه عمداً یا سهواً اتفاق مهمی که در این توافق رخ داد را نادیده می‌گیرند.
عده‌ای در این سوی بام مذاکره مستقیم با آمریکا به عنوان قدرت برتر در 5+1 تنها راه نجات برجام می‌دانند. گروه دیگر برجام را ابزاری برای توجیه مذاکره مستقیم آمریکا و به تعبیر آنها خیانت بزرگ می‌دانند. در حالی که در فرایند توافق برجام از یک سو عملاً تابوی مذاکره با آمریکا شکسته شد و از سوی دیگر آمریکا اثبات کرد به هیچ توافق و تعهدی پایبند نیست و به عبارت دیگر به هیچ عنوان قابل اعتماد نیست.
تحریم داخلی مخرب‌تر از تحریم خارجی
نباید فراموش کنیم روزهای ابتدایی موفقیت برجام نزدیک به دو سال طول کشید دو سالی که در طی آن پیشنهادات مختلفی برای سرمایه‌گذاری در ایران و رفع تحریم‌ها ارائه می‌شد. اما در داخل کشور اوج درگیری مخالفان و موافقان بود و عده زیادی که اتفاقاً تریبون‌های زیادی هم داشتند به تخریب دولت مشغول بودند.
جدا از میزان حقانیت آنها بدون تردید این تنش‌های داخلی در آن زمان وجهه بین‌المللی ایران را تخریب و فرآیند تصویب قوانین برای بهره‌برداری از نتایج برجام در داخل کشور را بسیار کند کرد. اگر در آن زمان تمام تمرکز و توان کشور، یکپارچه در مسیر حمایت از اقدامات دولت قانونی کشور قرار می‌گرفت شاید در طول این سالها فشار کمتری به مردم وارد می‌شد.
