کارآفرینی اجتماعی یا کسب و کار اجتماعی چیست؟

واژه ی کارآفرینی اجتماعی و به نوعی کسب و کار اجتماعی شاید برای بسیاری از افراد جامعه آن چنان مانوس نباشد. اما درعمل به یکی از شاخه های مهم و البته پربازده با سود آوری بالاست که البته انگیزه های کارآفرینی هم در آن کم نیست. در واقع کسب و کارهای اجتماعی ،نشات گرفته از معضلات اجتماعی و راه حل های قابل بررسی برای مرتفع ساختن آن هاست. به بیان ساده تر، هر معضل اجتماعی می‌تواند نقطه آغاز یک کسب و کار جدید باشد. جمله ای معروف منتسب به محمد یونس، اقتصاددان بنگلادشی و برنده جایزه صلح نوبل سال ۲۰۰۶ که توانست میلیون ها نفر در بنگلادش را از فقر نجات دهد.

طرح این معضل در گام اول و راه حل مسائل موجود آن در گام بعدی، می تواند انگیزه ی تاسیس یک  شرکت و یا کسب و کارهای خلاق با پروژه های جدید باشد. پروژه های کارآفرینی بزرگ که هم از جنبه های اقتصادی مقرون به صرفه باشد و هم بتواند استعدادهای جوان و نخبگان خلاق بسیاری را گرد هم جمع نماید.جالب است که بدانید این قبیل از کسب و کار ها ،نقاط قوت و البته شاخصه هایی دارند که آن را از سایر کسب و کارهای حوزه های کارآفرینی متمایز می کند.

کسب سود در این کسب و کارها ،هرگز اولویت اول نیست. چرا که در این سبک از کسب و کار، صاحبانشان همواره یک رسالت اجتماعی را به دوش خود احساس می کنند که رفع معضلاتی از قبیل فقر، آموزش، بهداشت، محیط‌ زیست و…  را در اولویت برنامه ریزی های خود قرار می دهند. یک کارآفرین اجتماعی با کارآفرین ثروتمندی که هر سال بخش اعظمی از ثروتش را صرف امور خیریه می کند ،بسیار زیاد است. بیل گیتس هر سال میلیون‌ها دلار به بنیادهای خیریه کمک مالی می‌کند ،ولی کسب و کار او با یک کسب و کار اجتماعی بسیار متفاوت است. یک کارآفرین اجتماعی ،تمامی هزینه‌های خود را از طریق فروش محصولات یا خدمات، تأمین می کند و به دنبال هیچ تزریق منابعی خارج از مجموعه ی خود نیست. باید توجه ویژه ای داشته باشید که کسب و کارهای اجتماعی هرگز یک خیریه نیستند و دارای عملکردی متفاوت و پویا نسبت به خیریه ها دارند.

اگر چه اصطلاح کارآفرین اجتماعی ،چند سالی است که مدام به گوش می رسد، اما هرگز یک مسئله ی جدید نبوده و نیست و دارای مصادیق اجتماعی بسیار قدیمی در ایران است. افرادی بزرگ و البته شاخص با خدمات ارزنده ای چون جبار باغچه‌بان، مؤسس اولین مدرسه ناشنوایان ایران یا ارسن میناسیان ،مؤسس اولین خانه سالمندان در ایران ،جز نخستین کسانی بودند که در دوره های خود با وجود تمام فراز و نشیب های اقتصادی آن زمان با قدوم خیرشان دست به یک کارآفرینی اجتماعی زدند تا علاوه بر اینکه مرهمی برای دردهای جامعه باشند، باعث بیدار شدن انگیزه ها در جوانان نسل های بعد از خود باشند.

شاید از اینکه بشنوید که کارآفرینان اجتماعی نیز با هم رقابت می‌ کنند و شاخصه های مثبت برایشان یک فاکتور و مزیت رقابتی محسوب می شود، کمی تعجب کنید. چرا که ورود چند کسب ‌وکار اجتماعی در یک حوزه ی کاری در بازار، آن ها را در رسیدن به اهدافشان کمک می کند و همانطور که قبلا ذکر شد، کسب سود بیشتر تنها هدف پیش رویشان نیست.

اگرچه انسان ها همواره ، به دنبال حفظ منافع فردی خویش هستند، اما رونق کسب و کارهایی از این نوع نشان می دهد هنوز ارزش های والای انسانی اولویت بسیاری از افراد ،حتی در زمینه ی کسب و کارشان است.

مصطفی یحیایی – کارشناس ارشد ارتباطات