چند کلمه‌ای درباره مدیریت ریسک
ریسک تاثیر عدم قطعیت یا عدم اطمینان بر اهداف است و به زبان ساده‌تر ریسک احتمال وقوع رخدادی است که در شرایط اولیه تغییر ایجاد میکند. ریسک با احتمال همراه است، بدین مفهوم که لزوما اتفاق نمیافتد و حداقل میتوانیم دو پیامد که شامل وقوع یا عدم وقوع رخداد داده است را انتظار داشته باشیم.
ضمن اینکه حداقل یکی از این رخدادها یا پیامدهای احتمالی برای ذینفعان نامطلوب تلقی میشوند. مثلا ریسک احتمال وقوع خسارت مالی ناشی از تصادف خودرو، احتمال تخریب اموال در اثر وقوع زلزله یا حتی آنچه امروز در جهان و ما نیز کشورمان با آن مواجهه هستیم، ریسک مثل احتمال ابتلا به بیماری کووید-19 یا حتی احتمال عدم کسب درآمد به علت تعطیلی کسب و کارهای ناشی از شیوع بیماری که از طرف نهادهای دولتی الزام میشوند.
شرکتهای بیمه اساسا وجود دارند تا راه‌حل‌های مدیریت ریسک به مشتریانشان ارائه دهند و ریسک مشتریان را ارزیابی و تا حد ممکن قبول نمایند. شرکتهای بیمه در ازای این خدمات به تناسب احتمال و شدت ریسک قبولی از مشتریان خود مبالغ اندکی را بهعنوان حق بیمه دریافت میکنند و با مدیریت مجموع نقدینگی حاصل شده از حقبیمه همه مشتریانشان که علاقمند به تحت پوشش قرار دادن ریسک مشابهی بودهاند میتوانند علاوه بر تامین مبالغ خسارتهای احتمالی برای مشتریان حادثهدیده با سرمایه‌گذاری وجود نقد برای کسب و کار و سهامداران خود سود ایجاد میکنند.
با این حساب شرکتهای بیمه لازم دارند تا در انتخاب ریسکهای مشتریان و قبول آنها هوشمندانه رفتار نمایند تا هم نسبت به مشتریان بتوانند متعهد باقی بمانند و خسارتهای احتمالی را جبران نمایند و هم نسبت به سهامداران خود بتوانند پاسخگو باشند و بقای سازمانی خود را تضمین نمایند. معمولاً شرکتهای بیمه ریسکهایی را قبول میکنند که پیامد آن از دو حالت وقوع زیان یا عدم وقوع زیان خارج نباشد و اصطلاحاً به این نوع ریسکها ایستا یا خالص گفته میشود. اگر برایتان سوال است که نوع دیگری از ریسک ممکن است چه حالت‌هایی داشته باشد باید بگویم که ریسکهایی هستند که پیامدهای آنها سه وضعیت سود، زیان یا عدم تغییر است و شرکتهای بیمه عموماً این دست ریسکها را قبول نمیکنند، چراکه متعهد به پرداخت زیان و سود نیز میشوند که عدم قطعیت بالا و پیچیدهتری دارد.
از طرف دیگر میدانیم که همه افراد و سازمانها با ریسکهای متعددی روبه رو هستند که تلاش میکنند با راهکارهای مختلفی مثل کاهش احتمال وقوع آن، یا آمادگی برای کاهش اثرات آن، اجتناب از ریسک، انتقال ریسک مثلا به شرکت بیمه و راهکارهای دیگر با آنها مواجهه شوند. در این میان شرکت های بیمه از این قاعده مستثنی نیستند و خود شرکتهای بیمه هم علاوه بر ریسکهایی که از مشتریانشان قبول کردهاند، به عنوان یک سازمان با ریسک های متعدد و متنوعی شامل ریسکهای مرتبط با فناوریها، مثل ریسک از دست دادن داده‌ها یا ریسک حملات سایبری؛ ریسکهای مرتبط با سرمایه‌های انسانی، مثل ریسک از دست دادن کارکنان کلیدی؛ ریسکهای مالی، مثل ریسک عدم وصول مطالبات یا ریسک نوسانات ارزی که بر مطالبات و تعهدات ارزی آنها تاثیرگذار است، ریسک عدم سودآوری سرمایهگذاریها، یا حتی ریسک های دارایی های فیزیکی، مثل ریسک خسارت اموال ناشی از آتشسوزی یا وقوع سیل و زلزله و بسیاری ریسکهای کوچک و بزرگ دیگر.
بر این اساس شرکتهای بیمه زیادی نیز سیستم های مدیریت ریسک را پیادهسازی کردهاند. البته هیچ سیستمی و هیچ سازمانی حتی بزرگ ترین و با سابقه ترین شرکتهای بیمه جهان نمی‌توانند ادعا کنند که سیستم مدیریت ریسک آنها جلوی وقوع همه حوادث ناگوار را گرفته است، چراکه عدم اطمینان و عدم قطعیت جزو ماهیت وجودی ریسک است، اما با سیستم های مدیریت ریسک میتوان احتمال وقوع یا شدت اثر ریسکها را به حداقل رساند.
در ایران، بیمه مرکزی با تمرکز بر چهار نوع ریسک بیمه گری، بازار، اعتبار و نقدینگی در هر شرکت بیمه شاخصی با عنوان نسبت تسویه شوندگی یا توانگری مالی را به صورت سالانه بر هر شرکت بیمه اندازه گیری مینماید. توانگری مالی نشان میدهد که شرکت بیمه مربوطه براي پوشش ريسكهاي پذيرفته شده خود است دارای توانایی مالی لازم هست یا خیر و اگر بالاتر از 100% باشد، سطح توانگری یک را احراز میکند و به این ترتیب مشتریان و سهامداران میتوانند از این بابت در تعاملشان با شرکتهای بیمه اطمینان حاصل نمایند.
شرکت بیمه تعاون نیز که فعالیت خود را از سال 1392 شروع کرده و با تکمیل زیرساختهای پایه و پیادهسازی سیستمهای مدیریتی نوین، فعالیت خود را از سال 1396 به صورت جدیتری گسترش میدهد، با هدف افزایش اطمینان کلیه ذینفعان شامل مشتریان، سهامداران، کارکنان، شبکه فروش، بیمه مرکزی و بیمهگران اتکایی همکار و سایر همکاران تجاری و همچنین جلوگیری و یا آمادگی برای مواجهه با ریسکها و شرایط بحرانی احتمالی، سیستم مدیریت ریسک را بر اساس آخرین ویرایش استاندارد بینالمللی ISO31000 پیادهسازی کرده است. در این میان نسبت توانگری مالی شرکت بیمه تعاون نیز مطلوب و در سطح یک قرار دارد.
این موضوع واضح و مشخص است که ریسکها پویا هستند، به این معنا که بعضاً ریسکهای جدید ایجاد میشوند، بعضی از ریسکها از بین میروند، بعضی ریسکها تشدید میشوند و برخی دیگر تقلیل پیدا میکنند و این ساختار همواره در حال تغییر و دگرگونی است. ریسکهای نوظهور ریسکهایی هستند که به تازگی ایجاد شدهاند یا از قبل وجود داشتهاند اما اندازهگیری و ارزیابی آنها به دلیل پیچیدگی و تاثیرگذاری عوامل متعدد بر آنها پیچیده است یا ممکن است پتانسیل خسارتی بالایی نیز داشته باشند. ریسک های مختلف مرتبط با شیوع بیماریهای همه گیر برای انسانها، موجودات زنده و کسب و کارها نیز از این دست هستند و در حال حاضر بسیاری از مردم جهان با تبعات وقوع یکی از این ریسکها که شیوع بیماری کووید-19 و تبعات ناشی از آن است دست و پنجه نرم میکنند.
بیمهتعاون برای مواجهه مشتریان با یکی از این ریسکهای نوظهور که احتمال تعطیلی کسب و کار ناشی از الزامات دولتی برای مقابله با بیماریهای همهگیر و جهانشمول است بیمهنامهای را طراحی و برای کسب و کارهای مختلف عرضه کرده است.
«بیمه توقف کسب و کار ناشی از اپیدمی» ریسک احتمال تعطیلی کسب و کارهای مختلف با دستور دولتی به واسطه شیوع بیماریهای همه گیر و البته نه لزوما کووید-19 را پوشش میدهد. بیمهنامه به محض اعلام تعطیلی و به شرط گذشتن مدت زمان دوره انتظار ابتدای قرارداد فعال میشود، و با اعمال فرانشیز زمانی کوتاهی تا ۶۰ روز درآمد روزانه کسب و کار مربوطه را پوشش میدهد. دستههای مختلف کسب و کار میتوانند از طریق وب سایت drbime.com یا شعب و نمایندگیهای شرکت در سراسر کشور یکی از بستههای خدمت را خریداری نمایند و نه تنها در این بیماری همهگیر کنونی بلکه با تمدید بیمهنامه خود همواره این ریسک را تحت پوشش بیمه قرار بدهند.
ما در بیمه تعاون امیدوار هستیم که مجموعه زیرساخت های مدیریتی موجود در کنار تیم‌های کاری جوان و پویایی که در سراسر کشور در حال فعالیت هستند زمینه اطمینان هرچه بیشتر مشتریان را فراهم نماید و ما علاوه بر اینکه میتوانیم پاسخگوی این اطمینان باشیم، مزایا و ارزشهای بیشتری را نیز برای مشتریان فراهم آوریم.
مریم سلماسی
مدیر ریسک بیمه تعاون
