مدیریت استرس و تاثیر آن بر کیفیت مشاغل

در کنار زندگی مدرن، شهرنشینی و تکنولوژی جدید که سبک زندگی ما را به کلی تغییر داده است، تنش زا و تنش آفرین بودن یکی از ویژگی های سبک زندگی جدید در دنیای امروزه است. البته به دغدغه های این سبک مدرن از زندگی، ویروس کرونا هم توانست بار مضاعفی از لحاظ روحی و استرسی بر افراد وارد نماید. اهمیت این موضوع تا بدان جاست که سازمان بهداشت جهانی بر اساس شاخص بار جهانی بیماری تخمین زده است که بیماری های روانی از جمله استرس ها دومین علت ناتوانی سال 2020 است. کار و پیشه به عنوان مهمترین عامل شکل دهنده هویت اجتماعی، منبع تامین کننده زندگی و شکل دهنده ی روابط اجتماعی برای هر فرد محسوب می گردد. در میان انواع استرس هایی که اکثریت ما در زندگی روزمره تجربه کرده ایم، استرس های شغلی یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین انواع استرس بر کسب و کارهاست.
عوامل روانی محیط کار و استرس شغلی برخلاف سایر عوامل زیان آور در محیط کار، مخصوص شغل خاصی نیست ؛ در همه مشاغل به شکل های گوناگون و با درجات مختلف وجود دارد. در واقع استرس شغلی ، نوعی اختلال مزمن روانی است که در اثر شرایط سخت کاری بوجود می آید و به شدت روی عملکرد فیزیکی و سلامت جسمی و ذهنی افراد تاثیر می گذارد. البته عده ای بر این عقیده اند که استرس عاملی سودمند برای جلوگیری از تصمیمات منفعلانه و تلاش و کوشش بیشتر افراد است و انسان ها را در جریان انجام کار هوشیار نگه می دارد و برای آنکه انسان ها به طرز بهنجاری به کار و تلاش بپردازند، بایستی کمی استرس را احساس کنند. بله این موضوع کاملا درست و منطقی است. اما اگر میزان استرس ناشی از انجام کار بیش از مقدار مجاز باشد، نه تنها باعث بروز اختلالات جسمانی، روانی و رفتاری در افراد شاغل خواهد شد، بلکه تاثیر زیادی در کاهش بهره وری سازمانی و افزایش حوادث دارد.
استرس شغلی را می توان روی هم جمع شدن عامل های استرس زا و وضعیت های مرتبط با شغلی دانست و عوامل فردی، سازمانی و محیطی در ایجاد آن نقش بسزایی دارند. عدم همخوانی شغل مورد نظر با توانایی ها و انتظارات ، قابلیت ناسالم و از همه مهمتر عدم امنیت شغل و تعدیل نیروهای پی در پی، نبود سیستم پاداش دهی، قوانین خشک و انعظاف ناپذیر و وجود یک مدیر که خود تلقین کننده ی استرس به کارکنانش است را می توان از مهمترین عوامل ایجاد کننده استرس شغلی یاد کرد.
البته ویژگی های شغلی از جمله عامل های مهمی است که به شدت بر افزایش استرس تاثیر گذار است. کسب و کارهایی که نیاز به دقت بالایی دارند و یا بطور مرتب با ارباب رجوع در ارتباط اند از میزان استرس بالاتری برخوردارند. همچنین آن دسته از مشاغلی که باید در بازه زمانی مشخصی خدماتی را ارائه دهند نیز برای افراد استرس زا هستند. به هر حال هر کاری با توجه به شرایط محیطی و خصوصیات شخصی فرد جدا از استرس نیست.
مسئولیت پذیری و مسئولیت داشتن به خودی خود برای تجربه استرس شدید در دنیای کار کافیست، و در این بین طبیعتا تلاطم های کلان اقتصادی و چالش های محیط کار هم می تواند بر استرس های شغلی بیافزاید. و در این بین یک مدیر که در کنترل استرس خود از مهارت کافی برخوردار نباشد، قطع به یقین این ناآرامی و تنش درونی خود را به همکارانش منتقل خواهد شد و به این ترتیب مشکلات سازمانی روز به روز افزایش پیدا خواهد کرد. افزایش استرس و افت عملکرد کاری به شدت تاثیر گذار است. مدیران، کارکنان و ارباب رجوع سازمان تحت تاثیر فشارهای عصبی، راندمان کاریشان کاهش پیدا کرده و مستقیما در فعالیت ها و بازدهی سازمان منعکس می گردد.
آموزش مدیریت استرس می تواند یکی از بهترین راهکارها برای کاهش آن باشد و به سرعت نشانه های استرس را کاهش دهد. داشتن برنامه ریزی مناسب و ایجاد تنوع در محیط کاری شاید از اولین قدم ها برای کنترل استرس باشند. اینکه برای شروع روز کاری کمی زودتر از منزل خارج شوید تا به دلیل عوامل محیطی از جمله ترافیک و … و دیر رسیدن دچار استرس نشوید، می تواند شروع خوبی برای آغاز کردن یک روز بدون استرس باشد. با اینکه نمی توان به استرس به عنوان یک عامل منفی همیشگی نگرست، اما به هر حال استرس اثرات فراوانی بر عملکرد و فعالیت های اعضای سازمان دارد. شغل یکی از مهمترین جنبه های زندگی هر انسانی هست که علاوه بر تامین نیاز مالی، عاملی برای پیشرفت و احساس ارزشمندی افراد می شود. همه ی ما بخش عمده ای از عمر خود را در محل کار خود و در کنار همکارانمان سپری می کنیم و اگر بتوانیم شرایط آرامش بخشی را برای خود فراهم نماییم ، نه تنها از لحاظ جسمی و روانی بلکه از صدها جنبه دیگر منفعت های بسیاری را کسب خواهیم نمود. به شرط آنکه بتوانیم بر استرس خود و شرایط استرس زای اطرافمان غلبه کرده تا کیفیت و بهره وری و در نهایت راندمان شغلی نیز افزایش یابد.

دکتر سیده نگار موسوی