صادرات به اوراسیا در پساکرونا

اردیبهشت 28, 1399

به گزارش تفاهم آنلاین؛جدای از مبحث تحریم ، دو اتفاق سقوط ارزش نفت و شیوع جهانی کرونا ویروس ، فرصت جدیدی را برای کشورمان ایجاد کرده که در صورت تدوین یک الگوریتم صادرات با مشارکت فعال بخش خصوصی می توان تهدیدهای عنوان شده را به فرصتها تبدیل کرده و از این فرصت ها برای جهش تولید و توسعه صادرات غیرنفتی کشور ، هوشمندانه استفاده کرد و باید از تهدید سقوط ارزش جهانی نفت و شیوع کرونا ویروس فرصت بسازیم.

سقوط ارزش جهانی نفت :

متاسفانه تاکنون درآمد کشورمان وابسته به صادرات نفت بوده که در جریان تحریم ها شرایط امور اقتصادی کشور را با دشواری روبرو کرده است . از طرفی در طی ماههای اخیر شاهد کاهش و در نهایت سقوط جهانی ارزش نفت شدیم ، در نظر داشته باشیم اگر کشورمان حتی در تحریم نفتی نیز قرار نمی گرفت در جریان سقوط ارزش جهانی نفت با بحران مواجه و اقتصاد کشور با شرایط سخت و دشوار روبرو می شد . لذا ما باید سالها پیش به فکر طراحی الگوریتم و اقدامات سازماندهی شده هدفمند برای اداره اقتصاد بدون نفت در کشور می شدیم . در شرایط کنونی تنها راه و اقدام پدافندی در جبران خسران ناشی از کاهش صادرات نفت ، توسعه صادرات غیر نفتی و پیوند اقتصادی با کشورهای همسایه می باشد . به لطف خدا کشورمان در اطراف خود دارای 15 کشور همسایه بوده و این کشورها می تواند بعنوان مهمترین بازارهای اصلی و هدف کشورمان قرار گیرد . در این راستا کشورهای عضو اوراسیا و خصوصا کشور روسیه بزرگترین بازار هدف قابل دسترس کشورمان می باشد .

شیوع جهانی کرونا ویروس و ایجاد فرصت صادراتی

علیرغم اینکه پدیده شیوع کروناویروس نیز آسیب های فراوانی را به کسب و کار مردم وارد نمود و از همه مهمتر جان عزیزانی را از ما گرفته اما فرصتهایی را برای کشور ایجاد کرده است . پس از شیوع جهانی کرونا ویروس ، توانایی و ظرفیتهای مردمی و دولتی و اجتماعی کشورها در مقابله با این ویروس کاملا آشکار و نمایان شده است . باید با افتخار اعلام کنیم با زحمات و تلاشهای شبانه روزی کادر درمانی کشورمان و همراهی و مشارکت ملت بزرگ ایران و مدیریت وزارت بهداشت و درمان کشور، سرعت شیوع این ویروس کنترل و در مقام مقایسه ، نسبت بهبودیافتگان درسطح جهانی موفقیت آمیز بوده است . تاثیر تحریمها در کمبود و فقدان امکانات بهداشتی و درمانی ، واقعیتی غیر قابل انکار بوده اما واحدهای تولیدی کشورمان با یک اقدام و واکنش سریع و همچنین نقش آفرینی جوانان خلاق دانش بنیان ، توانسته با تولید نیازمندیهای درمانی و بهداشتی در داخل ، قدرت و توانایی کشور را به نمایش گذاشته و با کمترین وابستگی اقدامات مقابله ای را با موفقیت پشت سر بگذارد و همچنین ظرفیتهای جدیدی در این راستای برای صادرات به کشورهای همسایه ایجاد نمایند .

پدیده های پساکرونا و تاثیر آن بر اقتصاد کشورمان :

باتوجه به اتفاقات ناشی از شیوع کرونا ، در سالهای 21-2020 دولتهای جهان اجبارا بیشترین برنامه ریزی اقتصادی و اجتماعی خود را بمنظور مقابله با کرونا ویروس در دو بخش ایجاد امنیت غذایی و بهداشت و درمان معطوف خواهند کرد. باتوجه به ظرفیت ها و توانایی های موجود ، بدون شک فرصت هایی را برای صادرات کشورمان به 15 کشور همسایه نیز ایجاد خواهد شد

توجه کشورها به ایجاد امنیت غذایی : باتوجه به هشدار سازمان بهداشت جهانی نسبت به اوج کرونا ویروس در پاییز و زمستان سال جاری اعمال شرایط قرنطینه ، تامین مواد غذایی برای مردم این کشورها از اولویتهای مهم دولت ها خواهد بود . همه کشورهای جهان باتوجه به شرایط اقلیمی و ظرفیتهای طبیعی و صنعتی خود در بخشی از مواد غذایی ، محصولات کشاورزی واردکننده هستند . خوشبختانه در ایام کرونایی در کشور ما مشکل کمبود مواد غذایی وجود نداشته و همه فروشگاههای کشور پر از محصولات و مواد غذایی بود. متاسفانه در زمان وقوع این اتفاق بعلت عدم وجود پروتکل بهداشتی با بسته شدن مرز کشورهای همسایه مواجه و موفق به صادرات محصولات غذایی و کشاورزی به این کشورها نشدیم . اما کشورمان با ظرفیت های بسیار خوب در بخش تولیدات محصولات غذایی ، کشاورزی و آبزی و مرغ ، تخم مرغ می تواند در صورت تدوین برنامه درست صادراتی وسازماندهی در بازارها هدف کشورهای همسایه تامین کننده مناسبی بوده و برای کشور درآمد ارزی حاصل از صادرات غیر نفتی ایجاد نماید .

توجه کشورها به ایجاد امنیت سلامت و بهداشتی :در این حوزه نیز دولتها نیازمندیهای زیادی به لوازم مراقبتی و ضدعفونی و تجهیزات مرتبط و امثالهم را داشته و با وجود جوانان خلاق دانش بنیان در این بخش با حمایت جدی و عملی از استارت آپ ها و جوانان دانش بنیان قادر خواهیم بود ضمن تامین نیازمندیهای کشورمان و جلوگیری از خروج ارز ، محصولات بهداشتی و نیازمندیهای این حوزه را به تولید انبوه رسانده و بخش بزرگی را نیز به کشورهای همسایه صادرات نمائیم .

توسعه روابط با کشورهای همسایه با اولویت کشورهای عضو اوراسیا در پساکرونا:

عضویت موقت ایران در اتحادیه گمرکی اوراسیا با تلاشهای فراوان بخش خصوصی و دولتی به سرانجام رسیده که باید ضمن تلاش و تسریع در عضویت دائم ایران در اوراسیا اقدامات لازم برای توسعه صادرات و مبادله تجاری با کشورهای عضو را دنبال و عملیاتی نمائیم . با عنایت به اینکه هدف از عضویت در اوراسیا توسعه صادرات کشورمان می باشد و بدون شک توسعه صادرات الزاماتی داشته و در صورت توسعه صادرات شاهد تحقق شعار سال ( جهش تولید ) خواهیم بود لذا در این راستا الزامات و پیشنهادات زیر ارائه می گردد :

تغییر الگوی رفتار ستاد تنظیم بازار و حذف کلیه محدودیت های صادراتی خصوصا با کشورهای عضو اوراسیا
هدفگذاری جهاد کشاورزی در توسعه تولید محصولات کشاورزی ( باغی – صیفی ) آبزی و دام و طیور با در نظرگرفتن ملاحظات تامین نیاز داخلی با هدف حذف محدودیتها و ممنوعیت های صادراتی
توسعه زیرساخت های حمل و نقلی دریایی در دریای کاسپین شامل : ( راه اندازی کشتی رو – رو ، نوسازی ناوگان دریایی فرسوده ، تامین کشتی هایی که بتواند کانتینرهای یخچالی را حمل نماید )
ساخت همزمانی کشتی های جدید توسط کارخانجات ایرانی و روسی با سرمایه گذاری کشتیرانی خزر و استفاده از اعتبارات لیزینگ در ایران و روسیه با هدفگذاری افزایش ظرفیت حمل و نقلی در دریای کاسپین
با توجه به اینکه در سال بطور میانگین 100 روز گیلان دارای هوای بارانی و وزش باد شدید بوده و امکان تخلیه و بارگیری کشتی ها غیر ممکن است ایجاد اسکله های سرپوشید در بنادر انزلی – کاسپین منطقه آزاد انزلی – بندر امیر آباد با هدف سرعت و افزایش تخلیه و بارگیری و کاهش هزینه های تحمیلی الزامی می باشد
تخصیص و اعطای تسهیلات ارزی و یا ریالی صفر و یا کم بهره جهت واردات کانتینر یخچالی ( چنانچه قصد داشته باشیم صادرات غیرنفتی ایران به اوراسیا را به سه میلیارد دلار افزایش دهیم وجود حداقل 600 دستگاه کانتینر یخچالی در دریای کاسپین لازم و اجتناب ناپذیر است .)
توجه دولت به بازسازی و نوسازی پایانه مرز زمینی آستارا با هدف افزایش ظرفیت خروج کامیون در هر شبانه روز به 400 دستگاه و همچنین تسریع و اقدام جهادی جهت ساخت پایانه مرزی زمینی جدید در جوار مسیر ریلی آستارا – تقویت ظرفیت مرز زمینی بیله سوار اردبیل
پیگیری عملیاتی شدن طرح جامع و نقشه های زیرساختی قرارداد BOT ساخت پایانه ریلی آستارا – آستارا و یا تجدید نظر در این قرارداد
پیگیری جهادی دولت در تسریع عملیات ساخت خط ریلی رشت به بندر کاسپین منطقه آزاد با هدف عملیاتی کردن اهداف توسعه ترانزیت و حمل و نقلی در مسیر کریدور شمال – جنوب
پیگیری دولت در تسریع عملیات ساخت خط ریلی رشت به آستارا
باتوجه به اینکه در کشورهای بازار هدف ، کشورهای ترکیه ، ارمنستان ، مصر ، اسرائیل در گروه کالاهای دارای مزیت صادراتی کشورمان در این بازارها از رقبای اصلی هستند و همچنین وجود باندهای دلال و واسطه های اضافی که موجب دامپینگ در بازار می شوند . سازماندهی شبکه مویرگی عمده فروشی و توزیع کالاهای ایرانی در روسیه بصورت پایلوت و کشورهای عضو اوراسیا و سایر کشورهای همسایه الزامی و اجتناب ناپذیر است . در این خصوص طرح علمیاتی آن تهیه و در صورت حمایت دولت در کوتاه ترین مدت زمانی قابل اجراء خواهد بود.
حذف سیاست چند نرخی ارز و حذف ارز 42000 ریالی موجب تقویت و توسعه صادرات کشور خواهد شد . بدلیل نیاز کشور به نهاده های دامی و فقدان منابع ارزی ، چاره ای جز صادرات و ایجاد منابع ارزی وجود نخواهد داشت و در نتیجه دولت بجای اعطای یارانه ارزی به واردات ، می تواند با یک سوم تامین و کمک یارانه ریالی به صادرات ، ضمن توسعه صادرات موجب ایجاد منابع ارزی از محل صادرات شده و نیازمندیهای کشور را تامین کند.
با توجه به اینکه مطابق توافقنامه با اوراسیا ، مذاکرات عضویت دائم ایران در اوراسیا بزودی آغاز خواهد شد توصیه می شود اولا در جریان دیپلماسی اقتصادی با اوراسیا از وجود فعالان اقتصادی بخش خصوصی رسما بهرمند شده و با عنایت به اهداف سند راهبردی نوسعه بنادر مصوب دولت روسیه در حوزه دریای کاسپین به شماره N2469-P مورخه 8 نوامبر 2017 و تاکید این سند مبنی بهره مند شدن روسیه از قلمرو جذاب ج.ا.ایران برای توسعه روابط تجاری با هند و کشورهای حوزه خلیج فارس و بنا به نیازاین کشور در این سند ، تاکید بر ایجاد تجارت آزاد با ایران و ایجاد نهادهای اجتماعی و اقتصادی خصوصی و دولتی را داشته لذا باید بصورت حرفه ای در زمان مذاکرات اهداف راهبردی این سند که برای دو کشور ایران و روسیه وضعیت برد – برد را دارد مد نظر قرار گیرد .
ایجاد کارگاههای آموزشی برای ترخیصکاران و شرکت های صادراتی – راه اندازی شبکه جمع آوری اطلاعات تجاری از بازارهای هدف – تهیه فیلم های مستند با هدف آشنایی نیاز و شرایط تقاضای مشتریان بازار ، تولید کالا متناسب با سلیقه و ذائقه بازارهای هدف الزامی می باشد ( در خصوص اولین فیلم مستند موثر با مشارکت اتاق بازرگانی گیلان و منطقه آزاد انزلی و احتمالا اتاق تهران هماهنگی و برنامه ریزی انجام گرفته و بزودی اولین مستند حرفه ای تهیه و در سیمای ملی عرضه خواهد شد )
اصلاح الگوی برگزاری نمایشگاههای تجاری درکشورهای همسایه و جدی گرفتن سازماندهی حضور تولیدکنندگان در نمایشگاههای پر بیننده بین المللی در کشورهای هدف خصوصا در روسیه
نقش رایزن بازرگانی در کشورهای هدف بسیار پراهمیت بوده و لذا رایزن بازرگانی الزاما باید با زبان کشور هدف آشنایی داشته باشد و همچنین در کشور روسیه بدلیل اهمیت و وسعت این کشور یک رایزن کفایت نکرده و از طرفی چون دولت با کمبود منابع مالی روبرو می باشد لذا پیشنهاد می شود از تجار فعال و مطلع و خوشنام اقتصادی در استانهای مختلف این کشورها بعنوان رایزن های افتخاری استفاده گردد.
روسیه بعنوان بزرگترین بازار هدف در اوراسیا مطابق سند راهبردی توسعه زیرساخت بنادر دریای کاسپین ، اختیارات استانهای جنوبی و حوزه قفقاز روسیه ( اختیارات استانداران استانهای آستراخان – داغستان و سایر استانهای جنوبی روسیه ) را برای ایجاد نهادهای اجتماعی و اقتصادی و برای عملیاتی کردن اهداف راهبردی این سند نیز افزایش داده است . لذا چنانچه توسعه پیوندهای اقتصادی با کشورهای همسایه از اهداف راهبردی نظام جمهوری اسلامی ایران می باشد باید اختیارات استانداران استانهای مرزی در ایجاد روابط اجتماعی و اقتصادی با استانهای مرزی کشورهای هدف بیشتر شود و سیاست تمرکز زدایی را در پیش گرفت که متاسفانه محدودیت های ایجاد شده از سوی وزارت کشور و دولت برای استانهای مرزی موجب کندی در توسعه صادرات می شود .
باتوجه به اینکه موقعیت ژئوپلیتیکی ج.ا.ایران می تواند عامل اتصال و پیوندهای اقتصادی بین کشورها ( 15 کشور همسایه با یکدیگر ) در مبادله تجاری گردد مطالعات ظرفیتها و فرصت های بازارهای 15 کشور همسایه از الزامات توسعه صادرات و ترانزیت می باشد . در این راستا ضمن تبدیل شدن قلمرو ایران به عنوان هاپ تجاری به نوعی مدیریت صادرات منطقه را نیز می تواند بعهده بگیرد .
بانوجه به تجربه سال جاری در مقابله با شیوع کرونا و شرایط مراقبت های قرنطینه ای و بستن شدن موقت مرزها ، تهیه و تدوین پروتکل های بهداشتی دو جانبه یا منطقه ای با مشارکت کشورهای همسایه الزامی و مانع از توقف صادرات غیر نفتی خواهد شد ، لذا باید با مشارکت قوی وزارت صمت و وزارت کشور و وزارت امورخارجه و وزارت بهداشت ، درمان و استانداران مرزی نسبت به تهیه پروتکل بهداشتی اقدام گردد .