وضعیت اشتغال معلولان در ایران چگونه است؟
بر اساس قانون کشور باید ۳ درصد از نیروهای هر مرکز دولتی در اختیار معلولان باشد. امروز حدود دو میلیون شاغل در موسسات دولتی حضور دارند که بر اساس قانون باید ۶۰ هزار معلول در مراکز دولتی کار می‌کردند، اما حدود ۲ هزار معلول در ارگان‌های دولتی اشتغال دارند.
به گزارش تفاهم آنلاین، در فصل پنجم قانون حمایت از حقوق معلولان ماده ۱۰ آمده است: وزارت مکلف است در قالب اعتبارات مصوب، سازمان صندوق حمایت از فرصت‌های شغلی افراد دارای معلولیت تحت پوشش را ایجاد و اساسنامه آن را سه ماه پس از ابلاغ این قانون تهیه و جهت تصویب به هیات وزیران ارسال نماید و بانک مرکزی مکلف است که مجوزهای لازم جهت تاسیس صندوق حمایت از فرصت‌های شغلی افراد دارای معلولیت در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه را در اختیار وزارت قرار دهد، اما محمدرضا هادی‌پور – مدیرعامل کانون توانا معتقد است که سازمان بهزیستی انگیزه لازم برای گسترش اشتغال افراد دارای معلولیت ندارد، به همین دلیل بهبودی در وضعیت اشتغال آن‌ها ایجاد نشده است.
وی اظهار کرد: قوانین و مقرراتی در ارتباط با اشتغال افراد دارای معلولیت در کشور تعریف شده، است؛ در کنار این قوانین، نگرش افراد جامعه نیز در وضعیت اشتغال این گروه تاثیرگذار است. متاسفانه، افراد جامعه تصور می‌کنند که افراد دارای معلولیت ناتوان هستند، متاسفانه این نگاه غلط به افراد دارای معلولیت همواره وجود داشته است. نگاه فرهنگی در جامعه نسبت به اشتغال معلولان به گونه‌ای عمل کرده است که افراد دارای معلولیت توان کار کردن را ندارند و شغل‌های پایین از منظر اجتماعی به دلیل نگاه‌های ترحم‌آمیز به آن‌ها اعطاء می‌شود. در نهایت اشتغال و استقلال شخصی آخرین حدی است که یک معلول چه ویلچری یا نابینا باید داشته باشد تا از حمایت‌های مالی دولتی مستقل شود. حال آنکه دولت مکلف است با ارائه آموزش‌های لازم برای ورود به بازار کار و بسته‌های تشویقی کارفرمایان زمینه‌های اشتغال را فراهم کند.
مدیرعامل کانون توانا ادامه داد: نگاه جامعه کارفرما و صاحبان صنعت به افراد دارای معلولیت نیز کوچک است؛ آن‌ها تصور نمی‌کنند که افراد دارای معلولیت باید با هدف اشتغال، وارد بازار کار شوند. افرادی که دارای معلولیت هستند در گذشته به عنوان تلفنچی یا بلیت‌فروشی استخدام می‌شدند و حق انتخاب دیگری نداشتند.
وی در خصوص راهکار های دولت برای اشتغال معلولان گفت: قانونی در سال ۸۳ تصویب شد؛ بر اساس این قانون، تمامی موسسات و سازمان‌هایی که از بودجه دولتی استفاده می‌کنند باید ۳ درصد نیروی انسانی خود را به جامعه‌ی معلولان اختصاص دهند. اگرچه این موضوع یک ماده قانونی است، اما انگیزه‌ای برای عمل به آن وجود ندارد. دولت با روش‌های مختلف از انجام وظیفه خود کوتاهی می‌کند. اگر قرار است که ۱۰۰ نفر استخدام شوند، دولت تعداد نیروی مورد نیاز را کاهش می‌دهد و برای مثال تعداد آن‌ها را به ۱۰ نفر می‌رساند. بر اساس سهمیه ۳ درصدی معلولان، بکارگیری ۰.۳ درصد نیروی معلول غیرقابل اجراست. آموزش و پرورش در دو سال گذشته استخدام ۴۰ هزار نیروی انسانی در دستور کار خود قرار داد. بر اساس قانون کشور ۱۲۰۰ نفر باید استخدام می‌شدند، اما از حق مسلم خود بازماندند. مدیران آموزش و پرورش، عمل خود را به این شکل توجیه کردند که معلمان دارای معلولیت از سوی دانش‌آموزان مورد تمسخر قرار می‌گیرند. این نگاه زشت و زننده نسبت به معلولان در جامعه ایران وجود دارد؛ قانون هم به تبع این باورها اجرا نمی‌شود. مسئولان هم اعتقادی به اشتغال معلولان ندارند و ما کماکان برای دستیابی به این مهم در حال مبارزه هستیم.
مدیرعامل کانون توانا در پاسخ به این سوال که سازمان‌های جهانی حمایت از معلولان در زمینه اشتغال چه دیدگاهی دارند، بیان کرد: سازمان‌های حمایت از معلولان بر اشتغال این افراد بسیار تاکید دارند. شغل برای آن‌ها فقط به معنای کار نیست، بلکه تضمین‌کننده حضور آنان در اجتماع و تاثیرگذاری است. اشتغال به افراد معلول اجازه می‌دهد تا از فرصت حضور در اجتماع برخوردار باشند.
هادی‌پور در خصوص اینکه دیدگاه سازمان بهزیستی تا چه میزان همسو با سازمان‌های جهانی حمایت از معلولان در زمینه اشتغال است، اظهار کرد: سال ۹۷، بودجه سازمان بهزیستی ۲۴۵۰ میلیارد تومان بود اما تنها دو درصد از این مبلغ صرف امور اشتغال‌زایی شد. اگرچه هدف سازمان‌های بین‌المللی استقلال و اشتغال است، اما تنها ۵۰ میلیارد تومان صرف این مهم شد. این وضعیت همچنان ادامه دارد؛ سال ۹۸، سهمیه اشتغال از بودجه یک درصد افزایش یافت و به مرز ۳ درصد رسید. همچنین در سال جاری، ۴ درصد از بودجه تامین اجتماعی صرف اشتغال معلولان شد.
وی ادامه داد: سازمان بهزیستی، بخش هنگفتی از بودجه خود را صرف امور یارانه و مراکز نگهداری می‌کند؛ این در حالی است که هیچکدام استقلال مالی ایجاد نمی‌کنند و افراد معلول تا انتها تحت نظر بهزیستی خواهند ماند. مدیریت غلط و نگاه سنتی سازمان بهزیستی در حوزه اشتغال بسیار مشهود است. وقتی متولی امور معلولین، نگاه درستی نسبت به معلولان ندارند و شرایط آن‌ها را به درستی تجزیه و تحلیل و در انجام وظایف خود کوتاهی می‌کنند؛ نباید انتظاری از بخش خصوصی داشت.
گفتنی است که موسسه غیردولتی کانون معلولین توانا در سال ۱۳۷۴ با هدف فرهنگ‌سازی عمومی و حمایت از حقوق اجتماعی معلولان تاسیس گردید. این مرکز از جمله تشکل‌های پویا و فعال کشور است که بدون در خواست کمک بلاعوض مردمی و بدون تکیه بر حمایت‌های مالی دولت به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
منبع: ایلنا
