کیسه های پلاستیکی و آثار مخرب آن بر محیط زیست

کیسه های پلاستیکی و استفاده سالانه از آن در جهان بنا بر آمارهای اعلام شده از سوی سازمان های مربوطه حدود 500 میلیارد تا یک تریلیون است. یعنی حدود یک میلیون کیسه پلاستیکی در هر دقیقه! آمارهای داخلی نشان می دهد، هر شهروند تهرانی روزانه 3  کیسه پلاستیکی استفاده می کند. این آمار خطر جدی برای محیط زیست بشمار می رود.

در زندگی مدرن جوامع بشری، وجود بسیاری از فناوری ها و پیشرفت های تکنولوژی علاوه بر رفاهی که برای انسان به ارمغان می آورد، گاها صدمات جبران ناپذیری را نصیب او می کند. استفاده از کیسه‌ ها و ظرف‌ های پلاستیکی آنچنان با زندگی روزمره‌ ی ما پیوند خورده است که نمی ‌توانیم روزی را بدون وجود آن ‌ها ، متصور شویم. این مصنوعات ساخته ی دست بشر به علت قابلیت های فراوان و قیمت ارزان آنقدر جایشان را در زندگی انسان ها باز کرده اند، که تصور حذف آن ها از زندگی بشر غیرممکن بنظر می رسد. در این میان کیسه های پلاستیکی به علت مصرف روزانه و کاربردهای فراوان آمار مصرف بالایی دارند و حتی استفاده از آن ها به نوعی نشانگر متمدن بودن است.

اما نکته نگران کننده اینجاست، که ایران در میان 10 کشور نخست دنیا در زمینه مصرف پلاستیک است و جزء محدود کشورهای جهان در استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیک پلی استایرنی است که 300 سال برای تجزیه و بازگشت به طبیعت زمان نیاز دارد. بر اساس آمارهای منتشر شده در این زمینه تنها در پایتخت ایران روزانه نزدیک به 500 تن پلاستیک وارد چرخه محیط زیست می شود که در دراز مدت سبب اخلال به این چرخه و نابودی محیط زیست خواهد شد. دسترسی به منابع نفتی و تولیدات پتروشیمی در ایران باعث گشته که کشورمان یکی از تولیدکنندگان عمده ی مواد پلاستیکی باشد و از طرف دیگر قیمت ناچیز کیسه های پلاستیک در مقابل کیسه های پارچه ای و کاغذی و نبودن فرهنگ مناسب در این زمینه ، سبب استفاده هر چه بیشتر از آن ها شده است.اصلی ترین عاملی که به محیط زیست آسیب می رساند و چهره ی زیبای طبیعت را زشت و آلوده می سازد، آلودگی هایی است که بر اثر ظروف پلاستیک و یکبار مصرفی همچون کیسه های پلاستیکی ایجاد می شود.

یکی از تجربه های موفق برای مقابله با بحران زباله های پلاستیکی در کشورهای توسعه یافته، اخذ مالیات به ازای مصرف محصولات پلاستیکی است. به طوری که در بسیاری از کشورهای اروپایی همچون ایتالیا و دانمارک برای هر کیسه نایلون تجدید ناپذیر 15 سنت از شهروندان مالیات دریافت می کنند. البته  این روزها در ایران هم فعالیت هایی برای استفاده از پلاستیک های قابل تجزیه و کم کردن استفاده از پلاستیک های معمولی آغاز شده است، اما تا رسیدن به نتیجه و ایجاد فرهنگ منع و یا استفاده درست از فراورده های پلاستیکی راه درازی در پیش داریم.

در حال حاضر بسیاری از  کشورهای توسعه یافته ای چون انگلستان، ایتالیا، استرالیا ، فرانسه و چین استفاده از کیسه های پلاستیکی را ممنوع و در بعضی دیگر قیمت این کیسه ها را افزایش داده تا جذابیت آن ها برای خریداران کاهش دهد. حتی در سوییس مردم اجازه ندارد از کیسه های پلاستیکی برای حمل زباله های خود استفاده کنند و باید کیسه های مختلف مخصوص زباله همراه با آرم شهرداری را خریداری و استفاده می کنند. علاوه بر ایجاد فرهنگ سازی، عملکرد خود مردم نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. دریافت کمترین تعداد نایلون پلاستیکی و استفاده بیشتر از کیسه های پارچه ای و کاغذی در هنگام خرید و افزایش سطح آگاهی و دانش عمومی در این حوزه نیز از طریق تقویت حس مشارکت عمومی امکان پذیر خواهد بود.

البته بازیابی کیسه‌های پلاستیکی استفاده شده در تمام دنیا در دستور کار کشورها قرار دارد و اگر چه دولت‌ها ممکن است بر روی روش‌هایی برای کاهش تأثیرات کیسه‌های پلاستیکی بر روی محیط زیست کار کنند ولی ما نیز باید قسمتی از مسئولیت این مشکل را بر عهده بگیریم. زیرا استفاده کمتر از پلاستیک ها نه تنها تضمین کننده ی سلامت بشر است بلکه با کاهش مصرف پلاستیک در نجات کره زمین نیز سهیم خواهیم بود.

عباس محمدی اباذری – کارشناس محیط زیست