ایجاد ۱۰۰ “سرای نوآوری” در دانشگاه آزاد

به گزارش تسنیم؛ پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی برای رسیدن به جایگاه متناسب در راستای اهداف نسل سوم دانشگاه‌ها، زمینه حضور و فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فناور را فراهم کرده است.

این پارک با توجه به فراهم بودن ظرفیت‌ها و بستر مناسب در دانشگاه آزاد اسلامی در زمینه تجاری‌سازی و توسعه اقتصادی، در مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی راه‌اندازی شده است؛ شرکت‌های مستقر شامل همه معافیت‌های قوانین پارک‌های علم و فناوری هستند.

پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی، سعی بر آن دارد تا بتواند با استفاده از ظرفیت‌‌ها و زیرساخت‌های گسترده موجود در دانشگاه آزاد اسلامی و جایگاه این دانشگاه به لحاظ سهم نسبتاً زیاد در تولید علم و فن‌آفرینی در راستای رشد و توسعه مهارت‌افزایی دانش‌محور و اقتصاد دانش‌بنیان موثر واقع شود همچنین بتواند با گسترش فعالیت‌های حرفه‌ای، بستری مناسب برای هم‌افزایی علمی جامعه دانشگاهی در حوزه فناوری و بهره‌برداری بیشتر از توان علمی اساتید دانشگاهی، در راستای پیشبرد اهداف دانشگاه‌های نسل سوم (دانشگاه کارآفرین) و ارزش‌آفرینی حداکثری در این نهاد مقدس، فراهم آورد.

مدل اقتصادی این پارک به عنوان مدلی نو برای نخستین بار در بین پارک‌ها اجرا شده است و در طراحی این مدل که با هدف برقراری ارتباط اثربخش با بخش خصوصی و صنعت در جهت کمک به توسعه زیست بوم کارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی تدوین شده است، ارکان مختلف تجاری‌سازی و انتقال فناوری با ارائه خدمات تخصصی چون هدایت، نظارت، مشاوره سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش‌بنیان، به درستی در نظر گرفته شده است و میتواند به عنوان مدلی پربازده در بزرگ‌ترین پارک غیردولتی کشور و منطقه، در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و تجاری‌سازی فناوری از کارکردهای لازم در عرصه رقابتی امروز برخوردار باشد.

نخستین پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی، به‌عنوان اولین پارک غیردولتی، فعالیت خود را در تابستان 1395 با راه‌اندازی مرکز شماره (1) واقع در محله قلهک تهران آغاز کرد؛ در همین رابطه با “سید محمدجواد صدری‌مهر” مدیرکل پارک علم و فناوری و شرکت‌های دانش‌بنیان دانشگاه آزاد اسلامی گفت‌و‌گو کردیم که در ادامه می‌خوانید:

تسنیم: فعالیت‌های انجام‌شده در پارک علم و فناوری دانشگاه‌ آزاد اسلامی در دوران کرونا چگونه بوده است؟

با توجه به اینکه ویروس کرونا از نیمه‌ اسفند ماه به صورت جدی مطرح شد، پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی از نیمه بهمن‌ ماه، کارگروه تخصصیِ طرح‌های مقابله با کرونا در پارک علم و فناوری را تشکیل داده است که شامل 9 نفر استاد تمام رشته‌های مرتبط با موضوع ویروس‌شناسی، میکروبیولوژی، مهندسی پزشکی و تخصص‌های دیگر است.

جلسات این کارگروه، روزانه به صورت مرتب تشکیل شده و بالغ بر 300 طرح فناوری در این زمینه بررسی شده است که 15 طرح انتخاب و اعتبارات لازم به آن تخصیص داده شده است؛ سیاست‌گذاری پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی مبتنی بر درمان نبوده و بر قطع زنجیره انتقال ویروس متمرکز بوده است که در این زمینه کارهای خوبی نیز انجام شده است.

تسنیم: کارکرد22 کمیته‌ ارزیابی تخصصی پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی چیست؟

درباره کارگروه‌های ارزیابی باید بگویم که سرمایه‌گذاری‌های زیادی بر روی اقتصاد دانش‌بنیان توسط بخش خصوصی و دولتی انجام شده است که این سرمایه‌گذاری‌ها نتایجی کمتر از حد انتظار داشته است که یکی از دلایل مهم آن، عدم توجه به ارزیابی درست در ابتدای طرح بوده است.

وقتی یک فناور یا نوآور طرحی را ارائه می‌کند، به دلیل جنس نوآورانه بودن طرح و جوان بودن فناور و اینکه تجربه‌ای در بازار ندارد، از طرف فناور بر روی نقاط مثبت و امیدبخش آن تاکید می‌شود اما همه این طرح‌ها با مخاطرات جدی مواجه هستند ولی به دلیل جوان و پرانرژی بودن، فناور معمولاً به آن مخاطرات دقت نمی‌کند و همین موضوع باعث می‌شود بسیاری از طرح‌ها در فاز نخست منجر به شکست شود.

 رصد تیم‌های فناور توسط 22 کارگروه تخصصی ارزیابی

وظیفه کمیته‌های ارزیابی این است که از ابتدا تیم را هدایت کرده و افق مدنظر را به آن نشان بدهد و این امکانی است که در دانشگاه آزاد اسلامی وجود دارد؛ دانشگاه آزاد اسلامی 22 گروه تخصصی ارزیابی دارد که هر گروه از 5 تا 9 نفر اعضای هیئت علمی و استاد تمام تشکیل شده‌اند که این هیئت‌ علمی‌ها همگی فناور بوده و در زمینه فناوری کار می‌کنند که مهندسی پزشکی، نانو و پرتو لیزر از جمله کارگروه‌های تشکیل شده است.

روند کار به این صورت است که طرحی که به پارک علم و فناوری آمده است قبل از هرگونه تصمیم‌گیری به کارگروه تخصصی مربوطه خود رفته و بررسی می‌شود و نتایج آن به مدیریت پارک رفته و مورد بحث قرار می‌گیرد؛ بعضی از طرح‌ها بین‌رشته‌ای بوده و بین چند گروه یا کارگروه باید مطرح شود که این یکی از مشکلات جدی شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور است که با فعال شدن این کارگروه‌ها در دانشگاه آزاد اسلامی با این وسعت، به شبکه دانشگاه در انتخاب کردن درست طرح‌ها و هم به فناورها کمک می‌کند.

وقتی طرح‌های فناورانه ارائه می‌شود، اشکالات طرح‌ها نیز گرفته می‌شود؛ دانشگاه آزاد اسلامی بیش از 24 هزار اعضای هیئت علمی دارد و با وجود این وسعت از هیئت علمی، به سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها، نهادهای دیگر و بخش خصوصی سرویس می‌دهیم و طرح‌های آنها را نیز ارزیابی می‌کنیم.

طرح‌هایی که یک تیم فناور و جوان چندین سال روی آن کار کرده و به نتیجه نرسیده است، اشکالش در این است که ارزیابی اولیه درستی انجام نشده است و اگر در ارزیابی ابتدایی،‌ تهدیدهای فناوری را مدنظر قرار می‌دادند، فناوران مسیر خود را اصلاح کرده و 5 سال بر روی یک طرح درجا نمی‌زده و خیلی سریع از آن عبور کرده و به نتیجه می‌رساندند.

آینده فناوری موضوع مهم بعدی است که در بسیاری از اوقات، تیم‌ها روی طرح‌هایی کار می‌کنند که این طرح‌ها برای امروز بسیار خوب است ولی تا 2 سال آینده که به تولید می‌رسند، تکنولوژی جدیدتری در راه است که باید مورد توجه قرار بگیرد؛ نشان دادن آینده فناوری یک بحث مهمی است که تیم‌های اساتید در کمیته‌های ارزیابی مورد توجه قرار می‌دهند.

موضوع بازار نیز برای تیم‌های علمی و فناور بسیار مهم است؛‌ بسیاری از محصولات شاید برای تیم‌های فناور یا دانشگاه‌ها جذاب باشد اما ممکن است بازار، مسیر دیگری را رفته و به آن علاقه‌ای نداشته باشد؛ فناور باید از ابتدا خودش را با روند بازار و نیازهای بازار هماهنگ کند که این بسیار مهم است و همه اینها وظایف کارگروه‌های ارزیابی دانشگاه آزاد اسلامی است؛ به غیر از این 22 کارگروه ارزیابی که نیازهای دانشگاه را تامین می‌کنند، سرویس‌های عمومی نیز به بخش خصوصی و بخش دولتی در زمینه بحث‌های دانش‌بنیان داده می‌شود.

تسنیم:طرحهای فناور اعضای هیئت علمی دانشگاهچگونه پالایش میشوند؟

موتور متحرکه فناوری در دانشگاه،‌ هیئت علمی است چرا که اگر هیئت علمی حرکت کند، دانشگاه نیز حرکت خواهد کرد و اگر حرکت نکند،‌ به سختی می‌توانیم در حوزه فناوری، جریانی را در دانشجویان ایجاد کنیم.

یک ویژگی اساتید دانشگاه آزاد دارند که قبلاً‌ اساتید دانشگاه‌های سراسری شوخی می‌کردند و مدعی بودند که ما حرفه‌ایِ تدریس هستیم ولی اساتید دانشگاه آزاد هم تدریس کرده و هم کسب و کار مرتبط با آن رشته دارند.

امروز در دانشگاه نسل سوم که دانشگاه فناور یا کارآفرین نیز اطلاق می‌شود،‌ دیگر چیزی به عنوان استاد نداریم بلکه “منتور” داریم که منتور به معنی مربی‌راهنما است و این مربی کسی است که هم تدریس کرده و در کنار تدریس، کسب و کار مرتبط را نیز دارد؛ به عنوان نمونه اگر کسی استاد مهندسی مکانیک است باید در کنار خود، کار قطعه‌سازی را نیز انجام بدهد و در واقع کسی که صرفاً به کار تدریس مشغول است، گزینه مناسبی برای استاد بودن در دانشگاه فناور نیست و از این بابت اساتید دانشگاه آزاد امتیاز بسیار بالایی دارند.

حمایت کامل دانشگاه آزاد برای تبدیل  تیم‌های هیئت علمی به شرکت‌های دانش‌بنیان

دانشگاه آزاد در تلاش است تا تیم‌های هیئت علمی به شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های فناور در دانشگاه تبدیل بشوند و در این زمینه حمایت کاملی را انجام می‌دهیم؛ امکانات کارگاهی،‌ امکانات آزمایشگاهی، امکانات زیرساختی دانشگاه و …. در اختیار آنها قرار می‌دهیم تا اعضای هیئت علمی تبدیل به شرکت‌های فناور شوند؛ تجربه‌های موفق بسیاری در دانشگاه آزاد وجود دارد که از جمله آنها شرکت نگین بذر دانش در اصفهان است که 5 نفر از اعضای هیئت علمی، شرکتی را در زمینه تولید بذر صیفی‌جات، بذر هیبرید خیار،‌ گوجه و فلفل در اصفهان ایجاد کردند.

این شرکت که با یک شراکت سهامداری مشترک تشکیل شده است در واقع هم اعضای هیئت علمی و هم دانشگاه، سهامدار این شرکت هستند؛ این شرکت تنها تولیدکننده بذر هیبریدی صیفی‌جات در کشور است و این تولید بذر، موضوعی با تکنولوژی بالا است که در حال انجام است؛ ارزش خالص این شرکت و سهام آن نزدیک به 270 میلیارد تومان است و در واقع اعضای هیئت علمی با کار فناورانه و با کمک و پشتیبانی امکانات دانشگاه،‌ برای خود و دانشگاه ایجاد ارزش کرده است.

حلقه‌های بعدی نیز علاوه بر 5 نفر هسته اصلی هیئت علمی، تشکیل شده است که حلقه دوم 10 نفر از دانشجویانِ همین 5 نفر هستند که در حال فارغ‌التحصیلی بوده و تعدادی از آنها نیز به اعضای هیئت علمی دانشگاه اضافه شدند؛ حلقه سوم 30 نفر از دانشجویان ارشد و دکترا هستند و در واقع 5 نفر هیئت علمی علاقه‌مند و فناور ما، بیش از 40 نفر از دانشجویان دانشگاه را در قالب یک شرکت‌ دانش‌بنیان سامان‌دهی کرده‌ و در مرحله دوم نیز ارزش‌آفرینی کرده است؛ یعنی یک شرکت با کمک و امکانات دانشگاه تاسیس شده است که ارزش آن بیش از 270 میلیارد تومان است و البته رقم فروش و سود این شرکت، رقم متفاوتی است.

در بسیاری از استان‌ها و واحدهای دانشگاه‌ آزاد اسلامی در سراسر کشور مجموعه‌های خوبی از هیئت علمی داریم که تبدیل به شرکت شده و بر روی مباحث شرکت‌های دانش‌بنیان کار می‌کنند؛ ما از تمامی اعضای هیئت علمی در دانشگاه آزاد حمایت می‌کنیم تا در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان و در موضوع فناوری فعال شوند.

برای حمایت از اعضای هیئت علمی، یک کارگروه ویژه طرح‌های هیئت علمی در پارک علم و فناوری دانشگاه تشکیل شده است که خود اساتید خبره هیئت علمی، مدیریت این طرح‌ها و کارگروه‌ها را به عهده دارند؛ طرح‌های اعضای هیئت علمی در ابتدا توسط خبرگان و بزرگان هیئت دانشگاه در این کارگروه ویژه بررسی می‌شوند و از آنجا به کارگروه‌های تخصصی ارجاع شده و در چندین رفت و برگشت، به نقطه مشارکت، سرمایه‌گذاری و ارائه امکانات و آغاز حرکت می‌رسد.

تسنیم: سراهای نوآوری بر چه مبنایی در دانشگاه آزاد تشکیل شده است؟

تعریف ریاست دانشگاه از موضوع دانشگاه آزاد، بحث دانشگاه حل مسئله است و این به صورت جدی در کشور پیگیری می‌شود؛ در موضوع فناوری، حرکت ما بر مبنای مزیت‌های منطقه‌ای و آمایش‌های منطقه‌ای است به عنوان نمونه واحد بندرعباس مکلف شده است تا در صنایع دریا به صورت جدی ورود کند و این واحد بر روی کشتی‌سازی تمرکز کرده است و به زودی خبرهای خوبی از حضور دانشگاه آزاد در صنعت کشتی‌سازی کشور خواهیم دید.

تشکیل بیش از 100 سرای نوآوری در نقاط مختلف کشور

تمرکز واحد سیرجان بر روی معدن کشور است، چون مزیت سیرجان بر روی معدن در کشور است اما این به معنی نیست که یک شرکت در حوزه فناوری‌های IT، در بندرعباس نتواند به فعالیت خود ادامه بدهد بلکه به این معنی است که حمایتی که از موضوع منطقه‌ای می‌شود چندین برابر حمایت از موضوعات عمومی فناوری است و این حمایت شامل سرمایه‌گذاری،‌ امکانات و پشتیبانی است.

در بندرعباس سرای نوآوری کشتی‌سازی، در سیرجان سرای نوآوری معدن، در رفسنجان سرای نوآوری پسته، در تربت حیدریه بحث زعفران، در چالوس سرای نوآوری گردشگری، در ملایر سرای نوآوری مبل و منبت و در تبریز سرای نوآوری صنعت چرم را شاهد هستیم و همینطور به گستره کشور نزدیک به 100 مورد ایجاد شده است که بیش از 50 مورد آن به منصه ظهور رسیده و مابقی نیز در حال ایجادشدن است و پیش‌بینی ما این است که در انتهای سال به 100 سرای نوآوری در کشور برسیم که هر کدام در موضوع منطقه‌ای خودشان در حال فعالیت هستند.