کشور ایران با داشتن منابع طبیعی غنی و تنوع اقلیمی مطلوب، پتانسیل های زیادی برای توسعه کشت‌های اقتصادی دارد. اما در سال‌های اخیر، با چالش‌هایی چون بی‌آبی، فرسایش خاک، تغییرات اقلیمی و نیاز به برنامه ریزی‌های اقتصادی مناسب، ضرورت تمرکز بر کشت های اقتصادی بیش از پیش احساس می‌شود. کشت های اقتصادی به کشت هایی اطلاق می‌شود که منجر به تولید محصولاتی با ارزش اقتصادی بالا می شوند و می توانند با صرف منابع کمتر، سود بیشتری ایجاد کنند. این نوع کشت نه تنها به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک می کند، بلکه می تواند به بهینه سازی مصرف منابع آب و خاک نیز منجر شود.
اولین نکته ای که باید در خصوص لزوم تمرکز بر کشت‌های اقتصادی در ایران به آن توجه کرد، بحران آب است. کشور ایران با کمبود آب مواجه بوده و مدیریت منابع آب از اولویت های اساسی دولت به شمار می‌آید. اکثر فرایند های تولید محصولات کشاورزی نیاز به آب دارند و به همین دلیل، کشت های اقتصادی که به کم آبی مقاوم هستند، می‌توانند راهکاری موثر برای افزایش تولید و کاهش مصرف آب باشند. برای مثال، کشت هایی نظیر زعفران، گل محمدی و محصولات دارویی نه تنها مصرف آب کمتری دارند، بلکه به دلیل ارزش افزوده بالای خود، می توانند به عنوان یک منبع درآمد پایدار برای کشاورزان عمل کنند. کاهش مصرف آب در تولید محصولات کشاورزی به نفع محیط زیست نیز خواهد بود و می تواند به حفظ منابع آبی موجود کمک کند.
چالش دیگر، نیاز به اشتغال زایی در مناطق روستایی و جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرهاست. با افزایش جمعیت جوان و مدرک دار در روستاها، ایجاد فرصت های شغلی پایدار برای جلوگیری از مهاجرت ضروری است. همچنین، ایجاد صنایع تبدیلی در کنار کشت های اقتصادی می تواند ارزش افزوده را افزایش دهد و اشتغالزایی بیشتری را در پی داشته باشد. از سوی دیگر، بازار جهانی محصولات کشاورزی نیز نقش مهمی در لزوم تمرکز بر کشت های اقتصادی دارد. رشد تقاضا برای محصولات غذایی با کیفیت و ارگانیک در جهان نشان دهنده این است که کشاورزان ایرانی می‌توانند با استفاده ازفرصت های بین‌المللی به سود بیشتری دست یابند. بسیاری از کشورها در حال سرمایه گذاری در کشت‌های اقتصادی و کشاورزی پایدار هستند و ایران می‌تواند با تولید محصولات خاص و منحصر به فرد، در بازار جهانی رقابت کند. محصولات دارویی، گیاهان دارویی و زعفران از جمله این محصولاتی هستند که ایران با داشتن شرایط محیطی مناسب، می تواند در تولید و صادرات آن ها پیشرو باشد.
کشت های اقتصادی نه تنها می توانند بر توسعه اقتصادی کشور تأثیر بگذارند، بلکه در حفظ تنوع زیست محیطی نیز نقش بسزایی دارند. با تشویق به کشت گونه های بومی و محلی، می توان به حفظ اکوسیستم‌های طبیعی و افزایش تنوع زیستی در کشور کمک کرد. همچنین، کشت های اقتصادی امکان حفاظت از خاک را فراهم می کنند و می توانند به جلوگیری از فرسایش و تخریب زمین ها کمک کنند. استفاده از تکنیک های کشاورزی پایدار و کشت های مختلط نیز می تواند سلامت خاک را افزایش داده و خطر آفات و بیماری ها را کاهش دهد. این نکته بسیار مهم است که کشاورزان باید به کشت های مختلط و کشت‌های سازگار با محیط زیست روی آورند، زیرا این روش‌ها می توانند به باروری خاک و بهبود شرایط زراعی کمک کنند. علاوه بر این، کشت‌های اقتصادی می توانند به تسریع فرآیند صنعتی سازی در کشور کمک کنند.
با ایجاد زنجیره های تولید و تأمین در کنار کشت های اقتصادی، فرصت های جدیدی برای سرمایه گذاری و رشد صنایع تبدیلی ایجاد می‌شود. صنایع تبدیلی می‌تواند شامل فرآوری محصولات، تولید مواد غذایی و بسته بندی باشد که امکان افزایش صادرات و درآمدهای ملی را فراهم می کند. برای مثال، تولید زعفران و سپس تبدیل آن به محصولات نهایی مانند عطر و ادویه جات می‌تواند باعث ایجاد ارزش افزوده قابل توجهی شود.
یکی دیگر از جنبه‌های مهم کشت‌های اقتصادی، توانایی آن‌ها در مقابله با تغییرات اقلیمی است. تغییرات اقلیمی به عنوان یکی از چالش‌های اساسی در کشاورزی شناخته شده است و می‌تواند به خسارت‌های جدی به تولیدات کشاورزی منجر شود. کشت‌های اقتصادی که از ویژگی‌های مقاومتی نسبت به شرایط آب و هوایی برخوردارند، می‌توانند به کشاورزان کمک کنند تا در شرایط نامناسب محیطی نیز دوام آورده و تولیدات خود را حفظ کنند. برای مثال، برخی از گیاهان دارویی و ادویه ای می توانند در شرایط خشک و دماهای بالا نیز به خوبی رشد کنند و به کشاورزان این امکان را می‌دهند که محصولات خود را در برابر نوسانات اقلیمی مقاوم‌تر سازند. حمایت دولت از کشت‌های اقتصادی نیز یک عامل کلیدی در موفقیت این برنامه ها به شمار می‌رود. دولت می تواند با ارائه مشاوره‌های کشاورزی، تسهیلات مالی و نیازمندی های آموزشی، زمینه های لازم برای رشد کشت های اقتصادی را فراهم کند. همچنین ایجاد زیرساخت های لازم مانند انبارها، سرد خانه‌ها و مراکز فرآوری می تواند به بهبود وضعیت تولید و بازاریابی محصولات کمک کند. دولت همچنین می تواند از طریق برگزاری نمایشگاه ها و بازارهای محلی، امکان معرفی و عرضه محصولات کشاورزی را فراهم آورد.
با توجه به تمامی چالش ها و فرصت ها، آمار سال های اخیر نشان می‌دهد که کشت های اقتصادی برای ایران به عنوان یک مسیر اصلی در توسعه کشاورزی و اقتصاد عمومی شناخته می‌شود. بالا بردن سطح اطلاعات و آموزش کشاورزان در مورد تکنولوژی های نوین و شیوه های کشاورزی پایدار نیاز اصلی است. همچنین به کارگیری روش‌های علمی و پژوهشی برای ارتقاء دانش کشاورزی، توسعه تکنیک های مناسب کشت و تولید می تواند به بهبود کیفیت محصولات کمک شایانی کند. همکاری بین دولت، کشاورزان و محققان، نقشی حیاتی در دستیابی به اهداف توسعه پایدار و بهبود کشاورزی در کشور خواهد داشت. بنابراین، نیاز به یک رویکرد جامع و یکپارچه در زمینه تولید و مدیریت کشاورزی که بر کشت‌های اقتصادی متمرکز شود، بیش از پیش احساس می‌شود. این رویکرد می‌تواند زمینه ساز توسعه پایدار و بهبود کیفیت زندگی در کشور باشد و در عین حال می‌تواند به بروز نوآوری‌ها و خلاقیت‌ها در حوزه کشاورزی منجر شود.
