کنترل نقدینگی؛ تنها راه مهار تورم
کارشناسان اقتصادی افزایش نقدینگی را مهمترین عامل تورم فزاینده در کشور ما معرفی می‌کنند. نکته اینجاست که این حجم عظیم نقدینگی تنها صرف سفته‌بازی در بازارهای گوناگون می‌شود و تولید داخلی سهمی از آن ندارد. راهکارهای متعددی برای کنترل نقدینگی وجود دارد که در صورت اجرای اصولی می‌تواند کشور را از بحران اقتصادی خارج سازد.
به گزارش تفاهم آنلاین، کارشناسان اقتصادی، متهم ردیف اول شیب تند تورم در کشور ما را افزایش بی‌سابقه نقدینگی در کشور می‌دانند. دلیل افزایش نقدینگی می‌تواند به خاطر بدهی دولت به بانک مرکزی یا افزایش دارایی بانک مرکزی باشد.
مهمترین چالش اینجاست که اگر دلیل آن بدهی دولت باشد رفع آن با شرایط فعلی دولت تقریباً ممکن نیست. ولی اگر دلیل آن افزایش دارایی بانک مرکزی باشد با فروش دارایی ارزی می‌توان این مشکل را حل کرد.
ضمن این که فروش ارز توسط بانک مرکزی در کنار رفع معضل نقدینگی موجب کاهش قیمت ارز نیز خواهد شد. البته کارشناسان اقتصادی بکارگیری مجموعه‌ای از راهکارهای کنترل نقدینگی را برای خروج کشور از بحران اقتصادی لازم می‌دانند.
راهکارهای کنترل نقدینگی
– استقلال بانک مرکزی
بانک مرکزی در صورتی که استقلال عمل داشته باشد می‌تواند نقدینگی بازار را کنترل کند. به عبارت دیگر اگر بانک مرکزی بتواند فارغ از مشکلات دولت از قبیل کسری بودجه اقدام نماید این مشکل قابل حل است. در حالی که اگر دولت برای کاهش فشارهای سیاسی و اجتماعی از منابع بانک مرکزی استفاده کند کنترل تورم امکان‌پذیر نیست.
– بازار باز بانکی
عملیات بازار باز بانکی یا به زبان ساده خرید و فروش اوراق بدهی دولت، فرایند مؤثری در کنترل تورم است به شرطی که با استقلال عمل بانک مرکزی همراه باشد.
به عبارت دیگر با بهره‌گیری از قدرت خلق پول و اعتبار بانکی نمی‌توان انتظار رشد و توسعه اقتصادی داشت. سیاست‌گذاری بازار باز بانکی باید با اصلاحات ساختاری نظام بانکی همراه باشد. چنین فرآیندی می‌تواند نقدینگی را به سمت فعالیت‌های مولد اقتصادی هدایت کرده و زمینه سرمایه‌گذاری، اشتغال و تولید را فراهم نماید.
– افزایش سود سپرده بانکی
در گذشته یکی از اولین راهکارهای نظام بانکی برای کنترل نقدینگی افزایش سود سپرده بانکی بود. اما در شرایط فعلی کشور ما کارشناسان اقتصادی در مورد اثرگذاری این راهکار تردید دارند.
بسیاری از آنها معتقدند به دلیل تورم بسیار زیاد حتی در بهترین حالت نیز افزایش سود سپرده‌های بانکی تأثیر چشمگیری در هدایت نقدینگی در کشور نخواهد داشت. برخی پا فراتر گذاشته و معتقدند در شرایط فعلی نه تنها افزایش سود سپرده‌های بانکی مؤثر نیست بلکه کاهش سود اثرگذاری بیشتری خواهد داشت.
ریشه معضل کجاست؟
متأسفانه تنها موضوعی که اغلب کارشناسان اقتصادی در مورد آن اتفاق نظر دارند مسئله ضرورت کنترل نقدینگی در کشور است. در مورد منشأ افزایش آن اغلب کارشناسان اقتصادی آن را ناشی از افزایش بدهی‌های دولت به بانک مرکزی می‌دانند. در حالی که بانک مرکزی اعلام کرده این امر ناشی از افزایش ذخایر ارزی در کشور است.
از سوی دیگر سیاست‌های غلط بانک مرکزی در خلق پول از دیگر عوامل افزایش نقدینگی از نگاه کارشناسان است. سیاست‌هایی که اغلب در مواجهه با بانک‌های خصوصی اتخاذ شده و به بهانه حمایت از آنها تیشه به ریشه اقتصاد کشور زده است.
ارائه وام‌های سنگین غیر اصولی و عدم بازگشت سرمایه این بانک‌ها موجب شده تا تنها آمار معوقات بانکی روز به روز افزایش یابد. به همین خاطر بسیاری از کارشناسان نقش بانک‌های خصوصی در مشکلات اقتصادی کشور را قابل تأمل می‌دانند.
نقدینگی عظیمی که در اقتصاد امروز کشور ما سرگردان است به جای آن که در جریان تولید قرار گیرد برای سفته‌بازی در بازارهای مختلف صرف می‌شود. در حالی که تزریق آن به فعالیت‌های مولد اقتصادی نظیر صنعت و کشاورزی تنها راه خروج از رکود اقتصادی و قدم نهادن در مسیر توسعه اقتصادی است.
