چرا قیمت خودرو داخلی به قیمت ارز وابسته است؟

به گزارش تفاهم آنلاین، یکی از تناقضات آزاردهنده در مورد خودرو داخلی، اثرپذیری آن از قیمت ارز است. تمام دعاوی و بحث و جدل‌ها برای امتیازات ویژه‌ای است که صنعت خودروسازی داخلی در اختیار دارد.

سؤال مهم عموم مردم این است که انحصاری که در این سالها در اختیار این صنعت قرار گرفته با هدف بومی‌سازی و رونق تولید داخلی بوده است. پس چگونه است که این بازار تحت تأثیر مستقیم تلاطمات بازار ارز قرار دارد؟ دلایل متعددی برای این امر وجود دارد که در این مطلب به بیان آنها می‌پردازیم.

اهمیت قطعات خودرو

پیش‌نیاز تولید خودرو، تدارک مواد اولیه و قطعات است. واضح است که در ابتدا تولید خودرو داخلی تماماً با واردات قطعات انجام می‌شد. واردات قطعات هم که قاعدتاً وابسته به قیمت ارز است. اما انتظار می‌رفت در طی این سالها فعالان این عرصه از فرصت انحصاری که در اختیارشان بوده برای پیشرفت و توسعه صنعت قطعه‌سازی داخلی استفاده کنند. اما متأسفانه آنچنان که باید به این امر بهاء داده نشده و در نتیجه صنعت خودروسازی ما به واردات قطعات به شدت وابسته است.

البته موضوع دیگری که در این مورد وجود دارد وابستگی تولید قطعات به مواد اولیه است. زیرا بخش مهمی از مواد اولیه قطعات هم از طریق واردات تأمین می‌شود. البته در کشور ما منابع عظیمی از آهن، فولاد، مس، پتروشیمی و… وجود دارد. بنابراین مدیریت اصولی برای تأمین و توسعه این چرخه مهمترین کمبود کشور ما در صنعت خودرو است.

پدیده منحوس چسبندگی قیمت‌ها

علیرغم ارتباطات منطقی این صنعت با واردات و قیمت ارز، در برخی موارد این اثرگذاری تنها نتیجه سوءاستفاده است. زیرا قاعدتاً افزایش قیمت ارز نهایتاً موجب افزایش قیمت قطعات و در نتیجه افزایش قیمت تولیدات جدید می‌شود.

در حالی که افزایش قیمت ارز بلافاصله موجب افزایش قیمت تولیدات موجود در بازار می‌شود. این امر حاصل پدیده‌ای در دنیای اقتصاد به نام “چسبندگی قیمت‌ها” است. البته این پدیده مفهوم پیچیده‌ای است ولی به زبان ساده عدم حرکت روان قیمت‌ها مطابق با شرایط بازار است که نشانه‌ای از ناکارآمدی بازار است.

در کشور ما چسبندگی رو به بالا در قیمت‌ها وجود دارد. یعنی همان نکته‌ای که مردم کوچه بازار به زبان ساده می‌گویند “در ایران جنسی که گران شد ارزان نمی‌شود”. حال خودروسازان از این پدیده به نوعی سوءاستفاده می‌کنند و به بهانه افزایش قیمت ارز قیمت محصولات خود را افزایش می‌دهند زیرا می‌دانند کاهش قیمت به ندرت اتفاق می‌افتد.

نقش گمرک در تعیین قیمت خودرو

وابستگی صنعت خودروسازی به واردات مواد اولیه و قطعات خارجی موجب می‌شود گمرک نیز در این پروسه وارد شود. زیرا در گمرک، نرخ ترخیص کالا بر اساس قیمت ارز و ارزش کالا محاسبه می‌شود. بنابراین افزایش قیمت ارز ناخودآگاه بر هزینه گمرک تأثیر دارد.

در نتیجه خودروسازان ناگزیر به پرداخت هزینه بیشتر برای ترخیص کالاهای خود هستند و این هزینه را در تعیین قیمت جدید محصولات خود لحاظ می‌کنند. این مسئله وقتی پیچیده‌تر می‌شود که خودروسازان به دلایل مختلف اجناس خود را از گمرک ترخیص نمی‌کنند و به عبارتی رسوب پول در گمرک رخ می‌دهد. در نتیجه قطعات زمانی به خط تولید می‌رسد که به دلیل رسوب پول در گمرک و افزایش قیمت ارز، قیمت تمام شده آنها به شدت افزایش یافته است.

قوانین ناکارآمد

عامل دیگری که در ارتباط قیمت خودرو و قیمت ارز نقش بسزایی دارد قوانین ناکارآمد در این عرصه است. در واقع نهادهای مسئول و در رأس آنها بانک مرکزی از قدرت خود برای جلوگیری از تأثیرپذیری قیمت خودرو از قیمت ارز استفاده نمی‌کنند. به عنوان مثال یکی از قوانین ناکارآمد در تعیین قیمت خودرو محدودیتی است که برای افزایش قیمت در نظر گرفته شده است.

به بهانه این محدودیت، کارخانجات برای جلوگیری از ضرر خود از هر فرصت و بهانه‌ای برای افزایش قیمت محصولات خود استفاده می‌کنند. لذا موارد زیادی وجود دارد که برای افزایش قیمت خودرو هیچ دلیل منطقی وجود ندارد و این کارخانه‌ها از ترس اینکه به دلیل محدودیت قانونی نتوانند قیمت تمام شده قطعات وارداتی خود را در قیمت نهایی محصولات اعمال کنند پیشاپیش از هر بهانه‌ای برای افزایش قیمت استفاده می‌کنند.

سخن آخر

بدیهی است اثرپذیری قیمت خودرو از قیمت ارز به سوءمدیریت و عدم خودباوری مسئولین این عرصه بازمی‌گردد. گرچه در دنیا ایجاد و راه‌اندازی یک صنعت تماماً به صورت بومی ضرورتی ندارد. ولی با توجه به مشکلات خاص کشور ما در عرصه بین‌المللی انتظار می‌رود انتخاب محصولات داخلی توسط مردم با تلاش مسئولین برای رونق تولید داخلی همراه شود.

اگر قرار است مردم کالای ایرانی بخرند مسئولین نیز باید بدون نیاز به واردات به تولید داخلی بپردازند تا حداقل در شرایط سخت تحریم فشار کمتری به مردم وارد شود.