مردم دوستی و همدلی؛ آموزه بزرگ امام علی(ع) و غدیر خم

« پس آنگاه كه در زندگی گذشتگان مطالعه و انديشه می كنيد، عهده دار چيزی باشيد كه عامل عزّت آنان بود، و دشمنان را از سر راهشان برداشت، و سلامت و عافيت زندگی آنان را فراهم كرد، و نعمتهای فراوان را در اختيارشان گذاشت، و كرامت و شخصيّت به آنان بخشيد، كه از تفرقه و جدایی اجتناب كردند، و بر وحدت و همدلی همّت گماشتند، و يكديگر را به وحدت واداشته به آن سفارش كردند. و از كارهایی كه پشت آنها را شكست، و قدرت آنها را در هم كوبيد، چون كينه توزی با يكديگر، پركردن دلها از بخل و حسد، به يكديگر پشت كردن و از هم بريدن، و دست از ياری هم كشيدن، بپرهيزيد.» – نهج البلاغه، خطبه192

پیام همدلی و ولایت عهدی غدیر خم در تاریخ دینی و سیاسی مسلمانان و به‌ویژه شیعیان جایگاهی رفیع و والا دارد. حجه‌الوداع پیامبر به عنوان نقطه عطفی در تاریخ اسلام، غدیر را از یک حادثه صرف تاریخی خارج کرده و دستاوردهای مهم سیاسی و اجتماعی برای آیندگان به یادگار گذاشته است که با توجه به چالش‌ها و مسایل این روزهای کشور توجه و بازبینی آن‌ می‌تواند مفید باشد.

یکی از بزرگترین دستاوردهای غدیر توجه به اصل مردم دوستی بود، پیامبر اکرم(ص) در آن بزنگاه تاریخی با استناد به شاخص‌های دقیق و مستدل، فردی را برای مدیریت جامعه برگزید که از هر نظر قابل دفاع و شایسته بود. مراتب تدبیر، دیانت، کاردانی، تقوا، سلامت نفس و سایر مولفه‌ها چنان در وجود علی(ع) آشکار و مبرهن بود که به تایید دشمنان آن امام نیز‌ می‌رسید و بارها از سوی مخالفان آن حضرت ابراز شد.

یکی دیگر از آموزه‌های حادثه غدیر اهمیت و نقش مردم در مقبولیت و مشروعیت نظام اسلامی بود، پیامبر که‌ می‌توانست همچون سایر رسالت‌های پیامبرانه و وحیانی، این موضوع را نیز در جمعی خصوصی یا اندک ابلاغ کند، با علم به اهمیت رای و نظر مردم ترجیح داد این ابلاغ مهم را در جمع بیشتری از مردم اعلام کند و از همین‌رو جایگاه غدیر را برگزید و از همه مردم خواست در آن نقطه جمع شوند تا بیعت مردم را با ابلاغ خود همراه کند. تردیدی نیست پیامبر هم از آنچه جامعه اسلامی را در دوران پسانبوت تهدید‌ می‌کرد مطلع بود، اما تلاش داشت تا با تکیه بر افزایش آگاهی و شناخت مردم و تاکید بر اهمیت نظر و رای آن در استقرار نظام اسلامی، دامنه تهدیدات و تنگ‌نظری‌های آینده را اکاهش دهد اگر این عشق به مردم و مودت نبود، قطعا پیامبر اعظم (ص)برگزیده ترین جایگزین خود را به آنها با این صراحت و بلاغت معرفی نمیکرد.

یکی دیگر از این آموزه های مهم اهمیت وحدت و انسجام و همدلی  در جامعه اسلامی است. پیامبر اعظم (ص) بیگانه از هیزم اختلاف‌افکنی‌های معاندان زمان خود نبود و از سویی حفظ وحدت و پرهیز از قطب‌بندی امت اسلام را به ضرر مردم و دین اسلام‌ می‌دانست از این‌رو شیوه‌ای را برگزید تا شیعیان واقعی بهانه و ابهامی برای آینده نداشته باشند و اتحاد و وحدت شیعیان به این بهانه مورد آسیب قرار نگیرد. اصرار پیامبر بر ابلاغ حکم و انتخاب امام علی(ع) در واقع درایت پیامبر در حفظ وحدت امت اسلامی در آینده بود تا در فقدان وحدت، اسلام و مسلمین دچار بحران‌ها و چالش‌های ناگوار نشوند.

در آستانه عید سعید غدیر خم بازبینی این آموزه های مهم در شرایط حساس فعلی کشور موثر و قابل تامل است. شایسته‌سالاری و پرهیز از انتخاب مدیران بر اساس شایستگی و ضابطه به جای رابطه علاوه بر جلب رضایت مردم باعث‌ می‌شود مدیران شایسته مسیر خروج از این شرایط را به نحو مطلوب‌تری ترسیم کنند. از سویی نباید فراموش کرد مردم‌سالاری و توجه به نقش و جایگاه مردم‌ و توجه به اصل مردم دوستی می‌تواند در خروج از این شرایط موثر باشد. مردم در آموزه‌های دینی نه نقشی ابزاری بلکه نقشی مشروعیت‌بخش و مقبولیت‌آفرین دارند و مادامی که رای و نظر مردم در انتخاب و همراهی مدیران مشهود و آشکار باشد، می‌توان به عبور از مسیرهای سخت امیدوار بود و ، از این‌رو بر همه مردم و مسئولان مغتنم است، این آموزه های مهم شایسته‌سالاری، مردم‌سالاری و حفظ وحدت و اتحاد را به عنوان دستاوردهای حادثه غدیر و حرکت تاریخی پیامبر اعظم (ص) مورد بازخوانی، بازبینی و تدقیق قرار دهند.

بنابراین غدیر ،طرح جهان‌داری بر ولایت مداری است و فرهنگ غدیر ، فرهنگ امامت شیعی است. فرهنگ مسؤولیت پذیری انسان برای تعیین سرنوشت خویش.فرهنگ عهد و میثاق است برای راهنمایی در راه ماندگان و فرهنگ رهسپاری در راه امام و با امام در تحقق آرمان حکومت عدل علوی است.

فرارسیدن این عید بزرگ را به کلیه شیعیان و مردم ایران و بویژه کارکنان و مدیران شبکه بانکی تبریک  می گویم و برای همگان روزهای خوش و اتفاقهای خوب در آغاز شروع کار دولت جدید عدالت مدار آرزو دارم.

*غلامرضا خلیل ارجمندی