نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در مبارزه با فساد
سازمان‌های مردم‌نهاد با استفاده از ظرفیت‌های مردمی می‌توانند اقدامات مؤثری در حوزه‌های گوناگون انجام دهند. مبارزه با فساد یکی از زمینه‌هایی است که با حضور فعال سازمان‌های مردم‌نهاد متحول خواهد شد. مهم نیست انگیزه ایجاد چنین سازمانی چیست مهم این است که حرکت قانونی و برنامه‌ریزی شده آنها می‌تواند نتایج بسیار خوبی به همراه داشته باشد.
به گزارش تفاهم آنلاین، سازمان‌های مردم‌نهاد در ذهن اغلب مردم معادل سازمان‌های خیریه و عام‌المنفعه است. در حالی که هر مجموعه‌ای با اهداف عام‌المنفعه که توسط نیروهای داوطلب مردمی تأسیس و اداره شود در ذیل عنوان سازمان مردم‌نهاد، سمن یا NGO تعریف می‌شود.
یکی از اهداف بسیار ارزشمند و کارآمد این سازمان‌ها در دنیا مبارزه با فساد در جامعه است. آنچه روشن است حضور داوطلبانه، قانونمند و برنامه‌ریزی شده مردم در هر عرصه‌ای نتایج مثبتی به همراه دارد.
چرا سازمان‌های مردم‌نهاد باید در مبارزه با فساد فعال باشند؟
فساد به معنای ارجحیت منافع شخصی یا حزبی بر منافع جامعه است. فارغ از نوع و گستردگی فساد، تجربه ثابت کرده هیچ دولتی به تنهایی نمی‌تواند در مبارزه با فساد موفق باشد.
شفاف‌سازی، برقراری نظام تشویق و تنبیه و سایر راهکارها دولتی تنها می‌تواند سطح فساد در جامعه را کاهش دهد. اما درگیر کردن جامعه در مبارزه با فساد از طریق مطبوعات آزاد یا ترویج “سوت‌زنی” و حضور مؤثر سازمان‌های مردم‌نهاد اثرگذاری ماندگارتری در مبارزه با فساد دارد.
در کشورهای توسعه یافته ضرورت مبارزه با فساد برای تمام اقشار جامعه اثبات شده است لذا بکارگیری ظرفیت سازمان‌های مردم‌نهاد به عنوان یک سرمایه اجتماعی کاملاً رواج دارد.
مبنای تشکیل سازمان‌های مردم‌نهاد چیست؟
این گونه سازمان‌ها در واقع نقش واسطه میان مردم و دولت را ایفا می‌کنند. دلیل اصلی تشکیل چنین سازمانی ممکن است اهداف انسان دوستانه، تجارب شخصی یا توصیه بزرگان جامعه باشد.
یعنی به عنوان مثال در مقوله‌ای مانند مبارزه با فساد، همراهی با یک حرکت جهانی و ایجاد جامعه‌ای بهتر یا تجربه شخصی در مواجهه با فساد در جامعه و یا توصیه بزرگان جامعه مبنی بر لزوم مبارزه با فساد می‌تواند عامل ایجاد یک سازمان مردم‌نهاد شود.
ویژگی‌های فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد
– فعالیت خودجوش
چنین سازمان‌هایی به صورت خودجوش و فارغ از تصمیمات دولتی و بر مبنای نیاز جامعه فعالیت می‌کنند.
– مطابق نیاز جامعه
گرچه این سازمان‌ها واسطه میان مردم و دولت هستند ولی الزامی به انطباق با فعالیت‌های دولتی ندارند. چه بسا در مواقع نیاز نقش صدای مردم در برابر معضلات جامعه را ایفا کند.
– تعیین اهداف مشترک
فعالیت یک سازمان مردم‌نهاد بر مبنای اهداف مشترک اعضا صورت می‌گیرد. بنابراین تعیین اهداف مشترک که مبنای عضوگیری و حرکت سازمان را تعیین می‌کند اهمیت ویژه‌ای دارد.
– فعالیت قانونمند و برنامه‌ریزی شده
سازمان‌های مردم‌نهاد موظفند برای شروع فعالیت خود با تعیین اهداف و برنامه‌های خود مجوزهای لازم را دریافت کنند.
پس از اخذ مجوز، کلیه فعالیت‌ها بر اساس قانون و با برنامه پیش می‌رود. زیرا آنها خود به عنوان نماد دموکراسی و جامعه مدنی نباید زمینه قانون‌شکنی در جامعه را فراهم سازند.
ضرورت حضور سازمان‌های مردم‌نهاد در مبارزه با فساد در ایران
در کشور ما به دلیل ساختار مذهبی و سیاسی خاص، تمام افراد و نهادها داعیه اخلاق و ارزش‌مداری دارند. ولی متأسفانه اکثریت جامعه نیز به وجود فساد سیستماتیک در کشور اذعان دارند.
در فقدان سیستم نظارتی کارآمد هر گونه تلاش برای درگیر کردن مردم در فرایند مبارزه با فساد قابل ستایش است. لذا ورود سازمان‌های مردم‌نهاد به حوزه مبارزه با فساد در جامعه می‌تواند نتایج مطلوبی به همراه داشته باشد.
