محرّم و کرونا!‌

مرتضی نجفی قدسی با ارسال یادداشتی به خبرگزاری تفاهم آنلاین به تبیین موضوع محرم و کرونا پرداخته است که با هم می‏ خوانیم:
بسم الله الرحمن الرحیم
«وَاتَّقُواْ فِتْنَةً لاَّ تُصِیبَنَّ الَّذِینَ ظَلَمُواْ مِنکُمْ خَآصَّةً وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ»
بترسید از بلا و فتنه ‏ای که چون فرا رسد تنها دامن ستمکارانتان را نخواهد گرفت و بدانید که خداوند سخت کیفر است.
ماه‌هاست جوامع بشری دچار ابتلائی به نام کرونا شدند که روز بروز در حال گسترش است و تاکنون حدود بیست میلیون نفر مبتلا و حدود هفتصد هزار نفر هم کشته شده‌اند و البته آمارهای غیر رسمی بسیار بیشتر است، بحث و سخن در این مقوله بسیار شده است و کارشناسان گفته اند شاید با توجه به جهش‏ ها و تغییراتی که در این ویروس رخ می‏دهد واکسن آن هم به این زودی‏ ها فراهم نشود و احتمالاً‌ چند سال هم طول بکشد.
بحث بنده در این مقاله، در پیرامون این بیماری نیست که مربوط به پزشکان و متخصصان فن است و لیکن بحث ما از منظر دینی و مذهبی و چگونگی مواجهه با این ابتلاء هست.
سخنان اخیر ریاست جمهوری که به صراحتاً تأکید بر اقامه عزاداری مجالس امام حسین علیه السلام حتی در شهرهایی که وضعیت قرمز و زرد را دارند و البته باید با رعایت پروتکل‏ های بهداشتی باشد، محل نقد و نظر فراوانی واقع شده است و بنظرم این سخنان کافی و وافی نبود، و برداشتهای غلطی از آن پدید آمده است و قطعاً نیاز به اصلاح و تکمیل دارد.
نگارنده این مقاله، خود یکی از کسانی هستم که حدود یک ماه پیش مبتلای به کرونا شدم و روزها و شب‏ های سختی را گذراندم و الحمدلله حیات مجدد یافتم و از طرفی بنده از زمان طفولیت در مجالس عزاداری سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام بزرگ شدم و در سفرهای اربعین هم شرکت کرده ام و علاقه شدید به مجالس روضه و عزاداری و هیأت دارم، اما نکاتی قابل تأمل است که از باب احساس وظیفه مطرح می‏کنم.
درس‌های الهی از کرونا را دریابیم!
اولاً ما باید بدانیم که ادارة جهان بدست پروردگار است و اینطور نیست که خدا بشر را آفریده باشد و سپس او را رها کرده باشد، طبق آیات قرآن بسیاری از بلیّاتی که بر انسان ها پدید می‏‌آید نتیجة اعمال خود آنهاست «وَمَا ظَلَمَهُمُ اللّهُ وَلَکِنْ أَنفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ» یعنی خدا به آنان ظلم نکرده بلکه آنها خود بر خویشتن ظلم کردند چرا که نتیجه خوبی، خوبی است و نتیجه بدی هم بدی است. آنجا که می‏فرماید:
«إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لِأَنفُسِکُمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا» (سورة اسراء، آیه ۷)
یعنی اگر کار نیک و خوبی انجام دهید در حقیقت این خوبی را به خودتان کرده اید و اگر هم بدی کنید نتیجه این بدی را خودتان می‏ بینید.
پس بنابراین اگر هم عقوبت‏های الهی در جوامع پدید می‏آید در نتیجه رفتار خود انسان هاست و فلسفه و آن هم برای تذکر و بیداری بشر است. در سورة اعراف آیه ۱۳۰ می‌خوانیم: «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنِینَ وَنَقْصٍ مِّنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ» یعنی بدرستی که ما ال فرعون را دچار قحطی و کمی و کاستی محصولات گرفتار ساختیم شاید متذکر شوند.
بعضی وقت ها بشر خیلی افسار گسیخته می‏شود و گاهی ستم ها، کشتارها و جنایاتی رخ می ‏دهد که عرش الهی را می‏لرزاند و فرشتگان الهی به شِکوه به درگاه الهی عرض می‏کنند این همان انسانی است که ما باید بر او سجده می‏کردیم!! و خدا نکند که غضب الهی غلبه کند و خدای مهربان را به مجازات و تأدیب بشر وادارد چه کسی تصور می‏کرد ویروسی پیدا شود که قابل رؤیت نیست و برای دیدن او باید چند میلیون مرتبه بزرگ شود تا با وسایل علمی دیده شود و تازه این موجود بی نهایت ریز دارای هیکل و شاخک و شکل و قیافه و رنگ هم باشد!
تمام پیشرفت ‏های علمی بشر ماه‌هاست به چالش کشیده شده است چرا که نمی‏ توانند برای آن چاره ‏ای بیابند؟!
برای پروردگار کاری ندارد که این بلیه را به طرفة العینی از سطح جهان پاک کند و این در قدرت پروردگار هست و خود فرموده است: «إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیْئًا أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ» (سوره یاسین، آیه ۸۲).
یعنی قطعاً فرمان پروردگار چنین است که چون چیزی را اراده کند همین که بگوید باش، بی درنگ و همان لحظه محقق می‏ شود و یا در سورة نحل، آیة ۴۰ می‏ فرماید: «إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَیْءٍ إِذَا أَرَدْنَاهُ أَن نَّقُولَ لَهُ کُن فَیَکُونُ» یعنی بی شک اگر ما چیزی را اراده کنیم، کافی است فقط بگوئیم باش، و همان لحظه هست و موجود خواهد شد. البته گاهی هم ممکن است رفع بلیه در یک سیر طبیعی انجام شود و بدست خود بشر، راه حلی را خدا پیش پای او بگذارد و لیکن علیرغم همه دعاهایی که تاکنون توسط مردم و خوبان شده است، این ویروس همچنان به کشتار می ‏پردازد، نشانه آن است که هنوز بشر تأدیب نشده است و حکمت هایی در این امر محقق است که حتی خدا حاضر می‏ شود تا حج خانه اش تعطیل شود! و درب مساجد و کلیساها و عبادتگاه ها همچنان بسته بماند! و عزاداری امام حسین علیه السلام و محرم و عاشورا و اربعین نیز بی تأثیر از این ماجرا نیست. ما باید در این مواقع و در این قضایا تفکر کنیم و درس های الهی را دریابیم که چرا قدر مساجد را نداشتیم، قدر نمازهای جماعت را، قدر بسیاری از اعمال و مناسک را نداشتیم و توفیق آن گرفته شد! قبل از کرونا چند درصد مردم در مساجد نماز می‏خواندند، غالب مساجد یک یا دو وعده بیشتر نماز جماعت نداشتند آن هم با یک جمعیت بسیار اندک و سالخورده! وقتی قدر نعمت‏ ها را نداشته باشیم و یا حتی کفران نعمت کنیم سلب نعمت می‏ شود و حتی عذاب الهی پدید می ‏آید «لَئِن شَکَرْتُمْ لأَزِیدَنَّکُمْ وَلَئِن کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ» ( سوره ابراهیم، آیه ۷ ). اگر شکر گزار بودید، خدا نعمت‌هایش را افزون خواهد کرد و اگر کفران نعمت کنید به عذاب شدید الهی دچار خواهید شد، اینها قواعد و سنت ‏های الهی است که ما باید به آنها توجه داشته باشیم.
گاهی خداوند نعمتی را می‏گیرد تا انسان قدر آن را بداند، چون انسان معمولاً در آسایش و راحتی کمتر قدر نعمت‏ ها را می‏ داند و شکر گذار نیست، نعمت سلامتی، نعمت بسیار مهمی است، آیا چند بار در روز از خدا بابت داشتن سلامتی شکر می‏کنیم، اصلاُ توجه به نعمت ‏های پروردگار نداریم و حال آنکه می ‏فرماید: «وَإِن تَعُدُّواْ نِعْمَتَ اللّهِ لاَ تُحْصُوهَا» (سوره ابراهیم آیه ۳۴) اگر بخواهید نعمت‏ های پروردگار را شمارش کنید هرگز نمی ‏توانید.
خاطره‏ ای جالب توجه از حفظ قرآن توسط اسیران در بازداشتگاه های صدام
نمی دانم خاطرتان هست هنگامی که اسیران جنگ تحمیلی بعد از سال‌ها اسارت در بازداشتگاه های صدام در عراق به میهن باز گشتند، بسیاری از آنها حافظ قرآن بودند! من خیلی تعجب کردم و دیدم چند هزار حافظ قرآن در بین اسیران، این چیز عجیبی است و تحقیق کردم تا علت آن را بیابم، آخر به این نتیجه رسیدم که نبودن قرآن در کمپ‏ های اسیران و حتی ممنوعیت شدید آن موجب شده است تا آنها حافظ قرآن شوند!
یکی از آنها گفت در بازداشتگاه چند هزار نفری ما حتی یک قرآن وجود نداشت و ما همیشه در حسرت قرآن خواندن بودیم و محفوظاتی هم نداشتیم تا اینکه با تلاش بسیار، بطور قاچاقی توانستیم یک جلد قرآن از طریق یکی از نگهبان‌های عراقی مخفیانه ‌بدست آوریم،‌ آن یک جلد قرآن را ورق ورق کردیم و بین اسیران توزیع کردیم و مقرر شد هر کس سعی کند ورق خود را ظرف یک یا دو روز حفظ کند و به دیگری بدهد و ورق او را بگیرد و بدین گونه هزاران نفر اسیر در زندان و تحت شکنجه با یک جلد قرآن حافظ قرآن شدند! حالا اگر در بازداشتگاه‌ها مملو از قرآن و مفاتیح بود کسی به فکر حفظ کردن می‌افتاد؟! بسیار عده‌ای قلیل! و همة اینها به خاطر آن است که قدر نعمتی را تا داریم نمی ‏دانیم و تا از دست بدهیم متوجه می‏ شویم.
الان در مساجد و حسینیه‏ ها هر کدام صدها جلد قرآن موجود است و در هر خانه‏ای شاید چند جلد قرآن هست، اما چقدر به قرآن رجوع و استفاده می‏ شود؟! لذا گفته‌اند:
آب کم جو تشنگی آور بدست
تا جوشد آبت از بالا و پست
در اسلام عقل و شرع بر هم منطبق هستند
ثانیاً نکته مهمی که در این مقوله باید توجه داشت این است که اساساً اسلام دین مبتنی بر عقل است و هیچ حکمی در اسلام خلاف عقل وجود ندارد، لذا فرموده‌اند: «کلما حکم به العقل حکم به الشرع و کلما حکم به الشرع حکم به العقل» یعنی هر چیزی که عقل به آن حکم می ‏کند شرع نیز به همان حکم می ‏کند و هر چیز که شرع به آن حکم کرده است، عقل نیز به همان حکم کرده است.
پس بنابراین ما در هیچ مسئله‏ ای مخصوصاً در امور دینی و عبادی، اعمال و مستحبات نباید غیر عقلانی فکر کنیم، اگر پزشکان و کارشناسان بهداشت و درمان برای جلوگیری از فراگیری ویروس منحوس کرونا دستوراتی می‏ دهند، آن را عین دستور شرعی بدانیم، همانطور که رهبری معظم انقلاب از همان ابتدا نظر متخصصان وزارت بهداشت و درمان را ملاک عمل داشتند و بارها بر رعایت نقطه نظرات آنان مانند استفاده از ماسک و حفظ فاصله‏ های اجتماعی و شستن پیوسته دست ها و رعایت بهداشت و نظافت مکرر تأکید فرموده اند، در حقیقت حکم شرعی هم همین است چون عقل و شرع بر هم منطبق هستند.
در مسئله عزاداری امام حسین علیه السلام باید عاقلانه رفتار کرد و حفظ جان بر همه واجب است
در مسئله عزاداری حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام هم باید عاقلانه فکر و رفتار کنیم و دچار احساسات نشویم، حفظ جان بر همه واجب است، حتی در بحث حج تمتع واجب داریم که اگر بیم از دست رفتن جان باشد، و حاجی مستطیع هم باشد،‌ حج واجب موقتاً از او برداشته می‏شود تا زمان مناسبش و با امنیت فرا رسد و اصلاً یکی از شرایط مستطیع شدن، علاوه بر استطاعت مالی، استطاعت جانی و امنیتی است.
شما ملاحظه می‏فرمائید که در خصوص یک عمل واجب که در عمر انسان یک بار هم اتفاق می‏افتد، دین اسلام چقدر عقلایی فکر کرده است حالا در خصوص مستحباتی مانند عزاداری‏ها به طریق اولی باید حق النفس و حفظ نفوس مد نظر باشد.
بنظرم سخنان ریاست جمهوری نیازمند توضیح و تبیین تکمیلی بیشتری است تا صورت مسئله اشتباه نشود و خدای ناکرده اگر اجتماعات عظیم و فشرده در مساجد و حسینیه ‏ها تشکیل شود، قطعاً‌ با گسترش و فراگیرتر شدن ویروس کرونا روبرو خواهیم شد.
همانطور که تاکنون هرگز تجمع‌ها مخصوصاً در فضاهای بسته ممنوع بوده تا مادامی که خطر رفع نشده است این قاعده پابرجا باشد و عزاداری‏ ها حتماً در محیط ‏های باز و با رعایت فاصله ‏های اجتماعی باشد و مخصوصاً برای ورود و خروج مراسم ‏ها طوری تدبیر شود که جمعیت به همدیگر نزدیک نشوند و فاصله حداقل یک متری یا دو متری رعایت شود و همانطور که در ماه رمضان صدا و سیما در برنامه ‏های مذهبی فعال بود در ایام محرم نیز از بهترین سخنران‌ها و مداحان استفاده کند تا همگان بتوانند بهره‌مند شوند و قطعاً توسل به امام حسین علیه السلام برای شفای بیماران و رفع این بلیه کارساز خواهد بود و عزاداری حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام انشاء الله به نحو احسن انجام می‏گیرد منتها شکلش متفاوت می ‏شود و بیشتر در فضاهای باز و با رعایت فاصله و استفاده از صدا و سیما و همچنین شرکت آنلاین در مراسم عزاداری با استفاده از فضای مجازی می‏تواند باشد. امیدواریم خدای متعال به حرمت قرآن و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و اهل بیت مطهر او علیهم السلام، بشر را از خواب غفلت بیدار کرده و این ویروس منحوس را از جوامع انسانی محو فرماید، بعون الله تعالی.

خادم القرآن
مرتضی نجفی قدسی