پیش از هر چیز باید دانست که قیمت محصولات بیمه ای در یک فرآیند توسط بیمه گر مشخص می شود. این فرآیند با جمع آوری اطلاعات در مورد یک بیمه گزار مشخص شروع شده و در نهایت به اعلام یک نرخ تجاری مناسب خاتمه می یابد. این فرآیند را می توان در چهار گام کلی ترسیم کرد: تعیین ریسک، تخمین ریسک، تعیین حق بیمه فنی و در نهایت اعلام حق بیمه تجاری.
منظور از تعیین ریسک، برآورد خسارت های آتی اعم از آنچه پوشش بیمه خواهد داشت و آنچه تحت پوشش قرار نخواهد گرفت می باشد. در این مرحله کل خسارت احتمالی طی دوره زمانی معینی برآورد می شود. در تخمین ریسک، آن بخش خسارت که توسط بیمه گر پوشش داده شده و قابل پرداخت خواهد بود، برآورد می گردد. گام بعدی، تعیین حق بیمه فنی است. در این مرحله، حق بیمه توسط محاسبه گر فنی محاسبه شده و مشخص می گردد. در نهایت، حق بیمه قابل اعلام به بیمه گزار با توجه به مسائل تجاری مشخص شده و به صورت رسمی به مشتری اعلام می شود. در واقع، این گام نهائی است که مشخص می کند چرا در اغلب موارد حق بیمه اعلام شده به مشتریان بیمه با حق بیمه محاسبه شده توسط محاسب فنی متفاوت است.
در گام اول، تعیین ریسک ، داشتن اطلاعات تاریخی و سوابق خسارت و شرایط بروز خسارت های گذشته مهم است. اطلاعات خسارت های پرداختی باید با احتساب خسارت هایی که هنوز اعلام نشده و یا هنوز به هر دلیل ثبت نشده اند اصلاح شود. موضوع دیگر، به ویژه در کشور ما، محاسبه تورم است. نگاه به خسارت های پرداختی تاریخی، به تناسب رشته بیمه ای که مورد محاسبه می باشد، مستلزم درک صحیح از روند حرکت تورم در تعیین خسارت های پرداختی می باشد. در این بین، به روز کردن اطلاعات تاریخی به تناسب زمان محاسبه از اهمیت خاصی برخوردار خواهد بود. باید توجه کرد که در محاسبه تورم تاریخی خسارت های پرداختی دقت بیشتری بر عوامل تورمی که در خسارت های رشته مشخص بیمه ای موثر هستند به کار گرفته شوند. روش ساده استفاده از نرخ عمومی تورم برای محاسبه و به روز کردن خسارت های تاریخی است، اما این کار می تواند منجر به خطا در محاسبه و به روز کردن اطلاعات تاریخی شود.
در هنگام به روز کردن اطلاعات تاریخی خسارت ها، باید به روند تاریخی چند ساله آنها نیز توجه داشت. دلایل احتمالی کاهش یا افزایش تعداد و یا میانگین خسارت های پرداخت شده می بایست مشخص شود. در واقع این بخش مستلزم تعیین سنجه هایی برای تعیین سطح پوشش می باشد.
برای مثال، اگر ناوگان خودروهای یک موسسه مورد بررسی است، می بایست علاوه بر تعداد خودروها به عوامل دیگر مانند میانگین سن خودروها، میانگین پیمایش خودروها، تنوع قیمت و نوع خودروها، و البته رانندگان و عوامل موثر بر عملکرد آنها در سال های گذشته و تاثیر آنها بر تعداد و حجم خسارت ها نیز توجه داشت.
برآورد هزینه خسارت هایی که حادث شده اما اعلام نشده اند نیز کار سخت و پیچیده ای است. چنین خسارت هایی ممکن است به دلایل اداری، حقوقی، فنی، تجاری و غیره افزایش یا کاهش یابند. به کار گرفتن قاعده اعداد بزرگ می تواند در این رابطه کمک کند. با این همه، همیشه بیمه گران در این رابطه با بیش برآورد یا کم برآورد بودن قیمت خود روبرو می شوند. برای رفع مشکل موسسات بیمه گر ذخیره ای که هر ساله با توجه به پرتفوی آن سال و عملکرد سال های قبل در نظر گرفته می شود، محاسبه و در دفاتر خود منعکس می نمایند. با این همه، در تعیین ذخیره لازم برای پرداخت چنین خسارت هایی در اغلب موارد با خطاهایی روبرو است. اگر ذخیره بیش از حد لازم باشد، سود نهائی بیمه گران کاهش می یابد و اگر ذخیره کافی نباشد، وضعیت مالی بیمه گر با مخاطره روبرو خواهد بود. موضوع دیگری که در بررسی خسارت های پرداخت شده تاریخی باید مد نظر قرار گیرد، نوع پوشش بیمه ای است. برای مثال، ممکن است برخی خسارت ها قبلا پوشش نداشته یا قابل پوشش نبوده باشند، اما، به دلایل حقوقی، بازاریابی یا خواست مشتری می بایست پوشش داده شوند. بدین ترتیب، شناخت مناسب حقوقی و بازاریابی در گذشته حداقل مواردی است که می بایست در هنگام بررسی اطلاعات تاریخی و محاسبه هنگام تعیین ریسک در نظر گرفته شوند.
در تخمین ریسک، بخشی از کل ریسک که توسط بیمه پوشش خواهد داشت، موارد مختلفی نقش ایفا می کنند. این موارد می تواند حقوقی، بازاریابی، تجاری، و با احتساب پوشش های بیمه اتکائی بیمه گر مشخص گردند. در تخمین ریسک، سیاست های کلی شرکت بیمه گر، رشته بیمه ای مورد محاسبه و روش های مرسوم عملیاتی صنعت بیمه نیز نقش قابل توجهی خواهند داشت. البته در اغلب موارد می توان مسائل حقوقی و قانونی و الزام های احتمالی که از سوی قوانین و یا ضوابط مختلف بر مشتری و یا بر بیمه گر حاکم هستند را مورد اشاره دانست. نوع و هزینه تامین پوشش بیمه های اتکائی برای یک ریسک و یا برای یک بخش از پرتفوی بیمه گر در این محاسبه نقش قابل توجهی خواهد داشت.
محاسبه نرخ یا قیمت فنی یک فعالیت کاملا محاسباتی و علمی مبتنی بر اهداف بیمه گر است. در این محاسبه باید هزینه های اداری، ریسک پوشش ارائه شده، هزینه بررسی خسارت های احتمالی و البته خسارت های احتمالی آتی را در نظر گرفت. در این محاسبه، زمانبندی دریافت حق بیمه، چه به صورت یک مرتبه در هنگام صدور بیمه نامه و چه به صورت قسطی طی دوره پوشش، باید دخالت داده شود. در واقع، ارزش زمانی حق بیمه دریافتی خود از عوامل موثر در محاسبه فنی نرخ یا قیمت می باشد.
حق بیمه دریافتی، تا زمانی که خسارتی پرداخت شود، توسط شرکت بیمه سرمایه گذاری شده و سودی بر آن مترتب است. این سود، در تعیین قیمت حق بیمه برای مشتری و هنگام محاسبه فنی در نظر گرفته می شود. در نهایت نیز، سود شرکت در پایان دوره پوشش می بایست در محاسبه فنی نرخ یا قیمت در نظر گرفته شود. از جمله مواردی که در این بخش مورد توجه قرار می گیرد، فرانشیز، یا همان مشارکت بیمه گزار در خسارت احتمالی است. هزینه دیگری که در مرحله تخمین ریسک باید بدان توجه کرد، هزینه های صدور توسط نمایندگان و یا کارگزاران است. در حال حاضر، بخش قابل توجهی از بیمه نامه های شرکت های بیمه توسط نمایندگان و کارگزاران می باشد. هزینه های مستقیم این کار توسط آئین نامه ها و ضوابط مختلف مشخص شده اند. در برخی موارد ممکن است هزینه های غیرمستقیم مانند هزینه مشارکت در منافع که می تواند از سوی شرکت بیمه به نمایندگان و یا کارگزاران پرداخت شود نیز می بایست محاسبه شوند.
گام نهائی، توجه به مسائل تجاری و اعلام نرخ به مشتری است. باید دانست که نرخ یا قیمت نهائی که به مشتری اعلام می شود می تواند تفاوت قابل توجهی با محاسبه فنی داشته باشد. دلیل این تفاوت توجه به مسائل تجاری است. از جمله این موارد می توان به لزوم حفظ یک مشتری با سابقه طولانی، ایجاد وفاداری در مشتریان جدید، توسعه بازار در یک صنعت خاص، شرایط خاص بازار در زمان صدور بیمه نامه و یا سایر موارد تجاری برای تداوم عملیاتی موسسه بیمه گر باشد. البته، این انعطاف مستلزم توجه به مسائلی مانند حداقل سود تجاری مورد انتظار بیمه گر یا دیگر اصول تجاری حاکم بر این موسسه نیز باشد.
چنان که مشاهده می شود، فرآیند تعیین نرخ و یا قیمت یک محصول بیمه ای فرآیندی چند وجهی و پیچیده است. در این فرآیند نه فقط دانش فنی بلکه دانش مدیریتی ، داشتن اطلاعات تاریخی مناسب از سایر مشتریان و صنعت، و توانائی های تجاری موسسه بیمه گر برای همراهی با و جلب رضایتمندی مشتریان از طریق ارائه خدمات با کیفیت بالا، محاسبه عادلانه و پرداخت خسارت در زمان مناسب، کاهش هزینه های سربار، تعامل سازنده با مشتری، به کارگیری مناسب اقتصادی از پوشش بیمه های اتکائی، مدیریت مالی بهینه و البته سرمایه گذاری های مناسب تعیین کننده خواهند بود.
منبع: روزنامه تفاهم
