ظرفیت مغفول مانده صادرات محصولات کشاورزی

• مصطفی یحیایی

تولید جهت دار در راستای قوت بخشی به بخش صادرات، از مولفه‌های مهم در توسعه اقتصادی و منبع تامین درآمدهای ارزی برای سرمایه گذاری در تکنولوژی های جدید و افزایش توان تولیدی اقتصاد کشور می باشد. شاخصه ای مهم که نه تنها حلال مشکلات بخش بزرگی از جامعه ی روستایی در کشور است، بلکه می تواند با ایجاد اشتغال برای صدها هزار جوان پویایی و امید را افزایش دهد.
با توجه به اینکه ایران به دلیل شرایط اقلیمی و خاک حاصلخیر، پتانسیل بسیار خوبی برای کشت و برداشت متنوع محصولات‌کشاورزی دارد، سالانه می توان مقادیر بسیار زیادی از انواع مختلف محصولات کشاورزی را به کشورهای دیگر صادر کرد. کیفیت بالا و قیمت مناسب، دو عامل اصلی تقاضای بالای کشورهای دیگر برای واردات از ایران هستند. براساس بررسی‌های پژوهشی بیش از 30 نوع محصول کشاورزی ایران جزو رتبه‌های یک تا ۱۰ جدول جهانی بوده و این آمار نشان می‌دهد که می‌توان بر روی صادرات این محصولات کشاورزی تمرکز بیشتری داشت. سالانه بین ۲ تا ۵ میلیارد دلار صادرات بخش کشاورزی داریم که غالبا حدود یک میلیارد دلار آن مربوط به پسته است. این آمار نشان می‌دهد که می‌توان بر روی صادرات این محصولات تمرکز بیشتری داشت.
متاسفانه یکی از معضلات جدی در این حوزه خلاء تولید محصولات کشاورزی صادرات محور و بر اساس تکمیل زنجیره تولید است.
لزوم خارج شدن از کشاورزي سنتي و گرايشي به مکانيزاسيون کشاورزي هر روز بيشتر احساس مي شود. در صورتی که اگر تولیدات ما با روش های مدرن افزایش یابد می توان حجم صادرات را بسیار بالا برد.در شرایطی که تولید محصولات در زمین های کشاورزی تجاری نبوده و همچنان معیشت محور است، طبیعتا کشاورزان هرگز به دنبال تولید محصول با هدف صادرات نخواهند بود و به طبع آن استاندارهای لازم برای صادرات محصولات کشاورزی هم رعایت نخواهد شد. طبیعی است که صادرات این محصولات هم با مشکل مواجه و هدررفت آن بالا باشد و به دنبال آن روز به روز از تعداد اقلام صادراتی کاسته شود.
باید توجه داشت که صادرات محصولات کشاورزی چه به صورت خام فروشی و چه به صورت فرآورده یکی از مهم ترین بخش های صادرات کالاهای غیرنفتی است و توجه به حفظ و افزایش آن بسیار حائز اهمیت است. برای ایجاد بازار صادراتی محصولات کشاورزی باید زیرساخت‌های لازم و ضروری آن را فراهم کرد. فسادپذیری محصول کشاورزی سرعت عمل و چابکی بالایی در طی روند صادرات را می‌طلبد. نبود زیر ساخت حمل و نقل به ویژه کانتینرهای یخچال‌دار، کمبود سردخانه‌های مجهز، معطلی بار در گمرکات، بالابودن ارزش صادراتی گمرکی محصولات، تصمیمات یک‌ شبه در ممنوعیت صادرات با توجیه تنظیم بازار داخل، همواره صادرکنندگان محصولات کشاورزی را در تنگنا قرار می‌دهد و ضررهای هنگفتی را به سرمایه گزاران این بخش وارد می نماید.