شاخص های شایسته سالاری مدیران چیست؟

شایسته سالاری و پرورش مدیران کارآمد یکی از مباحث روز در دنیای امروز است. به دلیل گستردگی و پیچیدگی روابط سیاسی و اقتصادی، همه کشورها نیازمند مدیرانی شایسته و کارآمد هستند. سالهاست روش‌های سنتی گزینش و ارزیابی دانش و تخصص به تنهایی کارایی ندارد. امروزه گزینش مدیران از مدتها قبل و در فرایندی چند ساله صورت می‌گیرد. می‌توان گفت در دنیای امروز، جانشین‌پروری جایگزین انتخاب مدیران شده است. به عبارت ساده‌تر انتخاب، گزینش یا انتصابی در کار نیست. بلکه طی یک برنامه از پیش تعیین شده مدیران آینده در سیستم تربیت می‌شوند. در چنین فرایندی شایسته پروری منجر به شایسته سالاری در جامعه می‌شود.

شاخص های شایسته سالاری در مدیریت اسلامی

تقوا

شاید بار مذهبی واژه تقوا شما را در بکارگیری آن دچار تردید سازد. ولی این واژه را به معنای “خودنگهداری همه جانبه در برابر هرگونه لغزش و خطا” در نظر بگیرید. مگر نه اینکه مدیر شایسته کسی است که در برابر منفعت شخصی، قومی، مالی و هر وسوسه‌ای قدرت مقاومت و ایستادگی دارد. با این وصف، هیچ چیز به اندازه تقوا به عنوان شاخص شایسته سالاری اهمیت ندارد.

حسن سابقه

کسی که برای مدیریت مجموعه‌ای کاندید می‌شود حتماً تجربه کاری فراوانی دارد. حسن سابقه در اجرای وظایف قبلی قطعاً معیار مناسبی برای ارزیابی شایستگی اوست.

دانش و مهارت

علیرغم اهمیت خصوصیات شخصی و صلاحیت اخلاقی مدیران، نمی‌توان دانش تخصصی و مهارت افراد را نادیده گرفت. مدیریت امور در هر حوزه‌ای به دانش تخصصی و تجربه کاری نیاز دارد. بدون تردید دانش، مهارت و تجربه از شاخص‌های اساسی شایسته سالاری است.

صلاحیت اخلاقی

در میان شاخص‌های شایسته سالاری صلاحیت اخلاقی از جمله موارد چالش‌برانگیز است. برخی معتقدند دانش تخصصی، مهارت و تجربه کاری بر صلاحیت اخلاقی ارجحیت دارد و می‌توان این مورد را نادیده گرفت. در حالی که هر محیط کاری یک اجتماع کوچک است که صلاحیت اخلاقی تک تک افراد بر سلامت آن تأثیرگذار است. سلامت محیط کاری نیز در نهایت بر بهره‌وری کاری تأثیرگذار خواهد بود. این امر در مورد مدیران، اهمیت بسیار بیشتری دارد. بنابراین صلاحیت اخلاقی افراد را نمی‌توان از شاخص های شایسته سالاری جدا دانست.

ظرفیت داشتن

یکی از معضلات مدیران ناکارآمد، کم‌ظرفیتی روحی و کاری آنان است. تجربه نشان داده علیرغم شایستگی علمی و اخلاقی، برخی افراد ظرفیت پذیرش مسئولیت‌های بزرگ را ندارند. چنین افرادی اگر به مقامی بالاتر از ظرفیت روحی خود برسند یا به حاشیه کشیده می‌شوند یا از مقام خود سوء استفاده می‌کنند. ضمن اینکه برخی امور و مسئولیت‌ها چنان گسترده و حساس است که هر کسی از عهده آن برنمی‌آید. بنابراین داشتن ظرفیت بالا شاخصی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

قانونمندی

بدون تردید پایبندی به قانون از شاخص های اساسی شایسته سالاری است. اصولاً شایسته سالاری زمانی نقض می‌شود که رابطه جایگزین ضابطه می‌شود. بنابراین برای تداوم فرایند شایسته سالاری در یک سیستم لازم است افرادی قانونمند و ضابطه‌گرا انتخاب شوند.

آینده‌نگری

مدیر شایسته کسی است که نه تنها بر شرایط فعلی سازمان اشراف دارد بلکه از آینده سازمان نیز چشم‌انداز روشنی دارد. زیرا تمام تصمیمات مدیران بر آینده سازمان نیز تأثیرگذار خواهد بود.