دلالانی که نبض اقتصاد را در دست گرفته اند

دلالانی که حالا در هر حوزه ای وارد می شوند، سلطان اند. یکبار بازار سکه و طلا را در دست می گیرند و روز بعد کنترل قیمت خانه و ماشین را در دست دارند. خلاصه بگوییم، سرنخشان را می توان در همه بازارها دید اما خودشان پشت صحنه، بازار سیاه تشکیل داده اند و بدتر آنکه برخی شاغلان رسمی و تولیدکننده‌ها هم حالا راه آنان را پیش گرفته اند. افراد و گروه هایی که با فعالیت های به اصطلاح کاذب که در لایه لایه ی اقتصاد ایران نفوذ و رسوخ پیدا کرده اند و بدون متحمل شدن زحمتی، بخشی از سود فعالان عرصه ی تولید و یا فعالان اقتصادی را به جیب زده و سودهای کلان را از آن خود می کنند. سوداگرانی غیر مولد، که معمولا با داشتن امکانات و ارتباطات در تجارت و اقتصاد دخالت می کنند. واسطه ها و دلالان به سادگی از معاملات در بازارها بدون صرف هیچ گونه هزینه ای، پروانه ی کسب و مالیاتی درامدهای میلیونی کسب می کنند. در حالیکه آمارها خبر از بیکاری و عدم تمایل جوانان در مشاغل سخت می دهد، بنظر می رسد بازار دلالی و واسطه گری که می تواند ره صد ساله را یک شبه طی کند، از جذابیت های بیشتری برخوردار است. همین مسائل باعث شده روز به روز گرایش افراد به سمت بازارهای واسطه ای بیشتر شده، به اید آنکه به سودهای کلان دست یابند. دلالان هر جا که عرضه و تقاضا هم خوانی نداشته باشد سر بر می آورند و بی حد و مرز و مافیا گونه به دنبال کسب سودهای سرشار هستند و البته عده ای نیز تنها برای حفظ ارزش پولشان قدم به این عرصه می گذارند.

اما آنچه در این آشفته بازار روشن و مبرهن است که، جامعه ای به سمت تولید محوری و اشتغال محوری پیش می رود که واسطه گری و دلالی در آن به حداقل رسیده باشد. هر آنچه در یک اقتصاد، ضریب نفوذ دلال ها و اسطه ها تشدید شود، به همان میزان شاهد بروز فساد و نارسایی در حوزه های مختلف اقتصاد خواهیم بود. رد پایان دلالان در هر گوشه و کناری در اقتصاد ایران به چشم می خورد و تابع هیچ قانون و ضابطه ای نیست. از دلالی ارزو سکه و بخش مسکن گرفته تا بخش کشاورزی و صدها دلالی دیگر که نسبت به سالیان گذشته بسیار پر رنگ تر شده است و موانعی جدی در مسیر حرکت اقتصادی کشور به سمت پیشرفت و توسعه به حساب می آیند. دلالانی که بصورت قارچ گونه در جامعه رشد کرده و هر جا حضور یابند بازار آن را متشنج کرده و اخلال ایجاد می نمایند و متهم اصلی بسیاری از آشفتگی ها و نابسامانی های عرصه ی اقتصاد به شمار می روند.
در اقتصاد سالم و پویا، تولید- توزیع- مصرف فرایندهایی ست که با تبیین قوانین و سیاست های کارامد می تواند در مسیر درست خود به فعالیت مشغول باشد. در مسیر اتصال هریک از این سه مرحله، بستر مناسبی برای حضور دلال ها و کسب سود است. همچنین هرچه سیر و مسیر تولید تا عرضه طولانی تر و غیر شفاف تر باشد، به همان میزان شاهد حضور حلقه ای بیشتری از زنجیره ی دلالی خواهیم بود. به واقع باید نظام تولید و عرضه به صورت طبیعی و قاعده مند فعالیت نماید و با اطلاع رسانی آگاهانه نسبت به نرخ قیمت ها و محصولات و نظارت دقیق و فزاینده ی دستگاه های ذی زبط، عرصه را برای فعالیت دلالان محدودتر ساخت. تلاش در ایجاد شفافیت اقتصادی، هدایت سرمایه های کشور به سمت تولید و اشتغال می تواند موانعی از ظهور پدیده ی دلالی و واسطه گری در ایران باشد. مطالعات نشان میدهد، عدم آگاهی فروشندگان و رکود در بازار از جمله عوامل تاثیرگذار در شیوع دلالی هاست.
اما آنچه مسلم است، دلالانی که از سوی مسئولین کشور متهم به اخلال در سیستم اقتصادی هستند و سرمنشا هر نابسامانی اقتصادی به آن ها ختم می شود، خود محصول نظام اقتصادی حاکم هستند و همین شرایط غیر شفاف و ناامن اقتصادی برای تولید و تولید کنندگان، حضور آن ها در نظام اقتصادی کشور بیش از پیش تقویت نموده است.
مهندس امین رشیدی