خالص ارزش دارایی یا NAV چیست؟ فرمول، انواع و کاربرد خالص ارزش دارایی در بورس
هنگام سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری باید به روش‌های مختلف به دنبال پاسخ به این سوال باشید که ارزش سهم شما نسبت به قیمت فعلی‌اش، چه میزان است و به کدام سمت اختلاف دارد؟ یکی از شاخص‌هایی که می‌تواند به شما در این زمینه کمک کند، خالص ارزش دارایی است. شاخصی که هم در معامله واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری و هم در شرکت‌های سرمایه‌گذاری کاربرد دارد. در ادامه فرمول، انواع و کاربردهای خالص ارزش دارایی را بررسی می‌کنیم.
خالص ارزش دارایی چیست؟
به‌طور ساده و خلاصه، خالص ارزش دارایی (Net Asset Value) یا به‌اختصار NAV از کسر بدهی‌های یک صندوق سرمایه‌گذاری یا شرکت سرمایه‌گذاری از مجموع دارایی‌هایش به دست می‌آید. با تقسیم این عدد بر تعداد واحدهای صندوق نیز NAV به ازای هر سهم (Net Asset Value Per Share) یا به‌اختصار NAVPS را می‌توان محاسبه کرد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری شامل دارایی‌های متنوعی ازجمله سهام، اوراق قرضه و حتی قراردادهای آتی هستند. بنابراین ارزش کل آنها روزانه و با تغییر قیمت دارایی‌های موجود در آنها تغییر می‌کند. از طرف دیگر آنها هزینه‌هایی نیز دارند که عمدتا از کارمزدها، هزینه‌های قانونی، بدهی‌ها به مشتریان و هزینه‌های مربوط به کارگزاری‌ها ناشی می‌شوند. برخی از این هزینه‌ها نیز مرتبا تغییر می‌کنند. بنابراین طبیعی است که ارزش خالص دارایی یا NAV نیز روزانه تغییر کند. این عدد در پایان هر روز معاملاتی محاسبه و گزارش می‌شود. این گزارش را می‌توانید در سامانه کدال یا سایت فیپیران مشاهده کنید. NAV هر صندوق نقش مهمی در حجم معاملات روز بعدی آن بازی می‌کند.
انواع شاخص NAV در صندوق‌های سرمایه‌گذاری
به تعداد انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شاخص‌های ارزش خالص دارایی متفاوتی نیز وجود دارند. اما به‌طورکلی در مورد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک دو نوع NAV تعریف شده است:
- ارزش خالص دارایی صدور؛ برابر با قیمتی است که شما برای خرید سهام صندوق یا هر واحد از آن می‌پردازید. ارزش آن نیز برابر با NAV صندوق در روز قبل به اضافه هزینه‌های آن مانند کارمزد انتشار اوراق بهادار جدید و غیره است.
- ارزش خالص دارایی ابطال؛ برابر با قیمتی است که شما برای فروش یا بازخرید سهام صندوق یا هر واحد از آن دریافت می‌کنید. ارزش آن نیز برابر با NAV صندوق در روز قبل منهای هزینه‌های آن مانند کارمزد انتشار اوراق جدید است.
بنابراین واضح است که هنگام محاسبه سود و زیان احتمالی خود از خرید و فروش سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، باید کارمزدهای انتشار اوراق را دوبار لحاظ کنید.
کاربرد ارزش خالص دارایی چیست؟
مهم‌ترین کاربرد ارزش خالص دارایی یا NAV این است که به شما امکان ارزیابی سود و زیان احتمالی از سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت در یک صندوق سرمایه‌گذاری یا شرکت‌های سرمایه‌گذاری را می‌دهد. به‌طور خلاصه، اگر قیمت هر سهم از NAV آن کمتر باشد، می‌تواند با پتانسیل رشد در آینده در نظر گرفت. عکس این موضوع نیز صادق است. به عبارت دیگر، ارزش خالص دارایی کمتر در مقایسه با قیمت آنی هر واحد از یک صندوق یا سهام شرکت سرمایه‌گذاری، به این معنی است که قیمت فعلی آن دارای حباب بوده و احتمالا افت خواهد کرد.
کاربرد ارزش خالص دارایی در بازار بورس در حقیقت بر این فرضیه استوار شده که قیمت یک دارایی با ارزش ذاتی آن همواره متفاوت است. آنچه ارزش واقعی یک سهام یا هر واحد از صندوق‌های سرمایه‌گذاری را تعیین می‌کند، مواردی مانند بدهی‌ها، درآمدها و برنامه‌های آتی آن هستند. سرمایه‌گذاران از شاخص NAV برای یافتن شرکت‌های با پتانسیل رشد بالا و حتی تازه‌کار و نیز به‌منظور مدیریت ریسک خود استفاده می‌کنند.
به‌عنوان مثال فرض کنید که قیمت سهام یک شرکت سرمایه‌گذاری ۲۰۰۰ تومان است. بر اساس آخرین گزارش این شرکت در روز گذشته، ارزش کل دارایی‌های آن ۴۰ میلیارد تومان و بدهی‌هایش نیز ۱۰ میلیارد تومان هستند. اگر این شرکت ۲۰ میلیون سهم داشته باشد، ارزش خالص دارایی یا NAV آن برابر با 1500 تومان است.
نسبت قیمت به ارزش خالص دارایی
با تقسیم قیمت لحظه‌ای یک سهام یا واحد صندوق سرمایه‌گذاری بر ارزش خالص دارایی آن، یک شاخص دیگر به دست می‌آید که نسبت P/NAV نام دارد. نمودار این نسبت با زمان می‌تواند معیار خوبی برای تحلیل فاندامنتال باشد. در نگاه اول، کوچکتر شدن عدد این کسر، به معنی ارزش بیشتر سرمایه‌گذاری است. با این حال باید به دلایل کاهش قیمت نیز توجه کرد. به همین دلیل، توصیه می‌شود همواره تغییرات NAV با قیمت را در تحلیل تکنیکال خود لحاظ کنید. این نمودار به شما کمک می‌کند که نقاط ورود و خروج بازار از صندوق سرمایه‌گذاری مورد نظرتان را بر حسب NAV بیابید.
ارزش خالص دارایی در ETF ها
صندوق‌های قابل معامله در بورس (Exchange Traded Funds) یا به‌اختصار ETF ها، نوعی صندوق سرمایه‌گذاری هستند که مانند سهام در بازار بورس معامله می‌شوند. آنها شباهت‌های زیادی با صندوق‌های مشترک دارند اما تفاوت مهم آنها این است که قیمت ETF ها در طول روز تغییر می‌کند. به عبارت دیگر، صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF در طول روز معاملاتی قابل معامله بوده و خرید و فروش آنها به پایان هر روز محدود نیست. درست به همین دلیل است که ارزش خالص دارایی تخمینی یک صندوق ETF نیز تقریبا هر ۱۵ ثانیه یک بار گزارش می‌شود.
محاسبه ارزش خالص دارایی یک ETF نیز درست مانند دیگر صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری است. اما NAV آنها برای تریدرهای کوتاه‌مدت سهام در بازار بورس، اهمیت بیشتری دارد. تریدرها از تغییرات NAV در تایم‌فریم‌های چنددقیقه‌ای تا چند‌ساعته می‌توانند روندهای بعدی بازار را حدس زده و نقاط ورود و خروج خود در موقعیت‌هایشان را نیز تعیین کنند. صندوق‌های ETF در پایان روز نیز NAV نهایی و قطعی خود را محاسبه و اعلام می‌کنند.
اهمیت NAV در ارزیابی صندوق‌های سرمایه‌گذاری
شاید تصور کنید که ارزش خالص دارایی برای ارزیابی عملکرد یک صندوق سرمایه‌گذاری یا ETF می‌تواند کافی باشد. اما حقیقت این است که این شاخص بیشتر در معاملات روزانه و تعیین سطوح ورود و خروج اهمیت دارد. دلیل این موضوع این است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری، تقریبا درآمد خود را با کسر هزینه‌های معمول اداری و ثابت مانند مدیریت صندوق، بین سهامداران خود توزیع می‌کنند. این تسویه‌های مداوم، قطعا سبب کاهش ارزش خالص دارایی آنها می‌شود.
