جایگاه ایران در صنعت عطر سازی

صنعت عطر سازی از قدمت بسیار بالایی برخوردار است . عطرهای ایرانی همواره با اصول مشخصی تولید شده و از بهترین‌ها در جهان محسوب می شود.

باید اینگونه بگوییم ،از همان ۴۰ هزار سال پیش که تمامی کشورهای دنیا به صنعت عطر سازی دست یافتند و شروع به گسترش این صنعت مهم و پولساز کردند، در ایران نیز اتفاقات بصورت چشمگیری به وقوع پیوست. در آن زمان‌ها صنعت عطر سازی در ایران در فارس دارای شهرت خاصی از سوی جهانیان برخوردار بود و به کشورهای مهمی از جمله اروپا و آفریقا صادر می‌شد . البته بعدها هم در زمان حمله مغول ، عطرسازی در ایران به اوج خود رسید .

کلمه عطر و ادکلن و صنعت عطر در جهان ، یادآور کشورهایی همچون فرانسه، ایتالیا و امریکا هستند که دارنده ی بزرگ ترین کمپانی ها و برندهای معروف عطرسازی در جهان اند. اما با یک سوال بزرگ در این جا روبرو هستیم که سهم ایران با پتانسیل های موجود در کجای این بازار قرار دارد؟ اینکه ابن سینا – پزشک ایرانی اولین عصاره ‌گیری را از گل رز آغاز کرد که بر روی آن تحقیقات بسیاری انجام شد و سپس آن را با گل‌ها و روغن‌های متفاوت مخلوط کرد و به عطرهای عالی و معطری دست یافت. از این رو از همان ۴۰ هزار سال پیش که تمامی کشورهای دنیا به عطرها دست یافتند و شروع به گسترش صنعت عطرسازی کردند ، ایران نیز همگام با سایر کشورها ، پیشرفت های چشمگیری در این زمینه  داشت.

اما چرا تا به امروز،  ایران نتوانست جایگاه درخوری در صنعت عطر سازی پیدا نماید ، جای بسی سئوال بزرگ است. این صنعت در ایران، به نمادی از هدردهی فرصت‌ها تبدیل شده و با وجود اینکه ایران ؛ یکی از ده تولیدکننده عمده ی گل و گیاه در جهان به شمار می‌آید، اما این حجم عظیم ، هرگز برای ما پولساز نبوده است. گل محمدی در ایران به صورت گونه های متفاوتی از جمله گلبرگ خشک ، غنچه خشک، گلاب و میزان محدودی به شکل اسانس فرآوری می شود و به فروش می رسد. آخرین آمارها در این حوزه نشان می دهد که تولید گلاب در ایران در حدود ده میلیون تن و تولید اسانس تنها چهار تن بوده است، که از نظر قیمت فروش آن در مبادلات اقتصادی، تغییر بسیار فاحشی قابل مشاهده است. قیمت اسانس کجا و قیمت گلاب کجا ؟!!! قیمت جهانی هر لیتر اسانس گل محمدی بین چهار تا ده هزار دلار بسته به مرغوبیت آن متغیر است و در مقابل قیمت هر لیتر گلاب تنها بین 2 تا 2.5 دلار معامله می شود. اسانس گل محمدی تولید شده ماده اولیه و پایه ‌ای صنایع عطر سازی در دنیاست و بدون اسانس گل محمدی، هیچ عطری تولید نمی شود و از اینرو در جهان به طلای معطر معروف است.

با یک بررسی اجمالی  فراورده های گل محمدی ، می توان اذعان داشت که پرداختن به صنعت اسانس‌ گیری به مراتب سودآورتر از صادرات گل خشک و یا گلاب گیری در ایران است. معضل خام فروشی که مشابه آن در بسیاری از صنایع دیگر بلای جان صنایع ایران است. متاسفانه گل محمدی که درآمد کلانی را برای کشورهای میزبان خود ایجاد کرده است، در کشور ما به یک صنعت منسوخ و قدیمی گلاب گیری سنتی خلاصه شده است. جای بسی تاسف است که بیان کنیم که بر اساس غفلت ایرانی ها از دانش بنیان کردن صنایع فراوری گیاهان و اسانس گیری از آن ها، موجب شده است که سالانه هزاران میلیارد تومان درآمد ارزی را ازدست دهیم.

کشت گل محمدی و تولید گلاب از محصولات سنتی و صنعتی کشور ایران به شمار می آید، اما هیچ اسانسی از آن گرفته نمی شود و به علت ضعف در صنعت اسانس گیری، ارزش افزوده بالای این محصول را نصیب خارجی ها می کند.  ما همواره به دنبال اشتغالزایی و کسب درآمد از صنایع مختلف هستیم و این در حالی است که بسیاری از صنایع همین بیخ گوش ما با قدمت های چند هزار سال قرار دارند و ما از آن غافلیم.

رضا زاده – کارشناس اقتصادی