تشخیص ترکیدگی لوله و اهمیت رفع آن
یکی از متداول‌ترین مشکلات ساختمانی، ترکیدگی و یا نشتی لوله‌های تأسیساتی است. احتمالاً همگی ما حداقل یک مرتبه با این پدیده ناخوشایند روبرو شده‌ایم؛ بوی نا، تغییر رنگ و باد کردن دیوارها از شایع‌ترین علائم قابل مشاهده در این زمینه هستند. با ما در این مقاله با بررسی چگونگی بروز ترکیدگی لوله و راه‌های تشخیص آن همراه باشید.
روش و اهمیت تشخیص ترکیدگی لوله در انواع درزدار و بدون درز
لوله‌ها، از لحاظ نحوه تولید به دو دسته لوله‌های درزدار (درزجوش) و لوله‌های بدون‌درز یا مانیسمان (Seam-Less) طبقه‌بندی می‌شوند؛ همانطورکه از نام این محصولات مشخص است، لوله‌های درزدار از خم کردن، شکل‌دهی و جوش‌دادن لبه‌های ورق‌های فولادی به یکدیگر تولید می‌شوند، ولی در لوله‌های بدون‌درز هیچ اثری از جوش‌کاری دیده نمی‌شود و این استوانه‌های توخالی به‌صورت مستقیم از کشش و چرخش شمش‌های فولادی تولید می‌شوند.
بیشترین تفاوت لوله‌های درزدار و بدون درز (مانیسمان) (https://gereft.com/blog/10144/)، در روش ساخت، ضخامت، استحکام، جنس، وزن و قیمت آن‌هاست که به‌طورکلی مقاطع مانیسمان، دارای کیفیت بسیار بالاتری از نوع درزدار هستند.
طبق نظر کارشناسان گرفت:
” لوله‌های بدون درز برای اولین بار در سال 1880 تولید شدند و به‌دلیل استفاده زیادی که در صنایع مختلف داشتند، روزبه‌روز بر محبوبیت آن‌ها افزوده شد. در این بین لوله‌های درزدار را نمی‌توان نادیده گرفت، که از خمش ورق‌های فولادی شکل می‌گیرند و به‌دلیل‌اینکه مقرون به‌صرفه هستند در هر جایی می‌توان ردپایی از آن‌ها را مشاهده کرد.”
به‌دلیل استحکام بالای لوله‌های بدون‌درز، از این محصولات در موتورخانه‌ها، تأسیسات حرارتی، خطوط فشار قوی، تأسیسات آتش‌نشانی و… استفاده می‌شود و لوله‌های درزدار در خطوط انتقال سیالات پرفشار با دبی زیاد کاربرد زیادی دارند.
گاهی این محصولات تحت تأثیر عوامل مختلفی دچار نشتی یا ترکیدگی می‌شوند که می‌تواند مشکلات عدیده‌ای را به وجود آورد؛ پس بهتر است با مشاهده اولین علائم نشتی از بروز ترکیدگی در لوله‌ها جلوگیری نماییم.
از مزایای تشخیص سریع ترکیدگی می‌توان به جلوگیری از صرف هزینه‌های سنگین، محدودتر شدن منطقه درگیر و پیشگیری از ازدیاد رطوبت و تخریب سازه اشاره کرد. ترکیدگی می‌تواند بر اثر یخ زدن آب در لوله‌ها، فشارهای خارجی، حرکات پوسته زمین، وجود مشکلات تأسیساتی، تغییرات ناگهانی فشار آب، گرفتگی و یا قدیمی بودن لوله‌ها رخ دهد.
از روش‌های تشخیص که به‌سادگی می‌توان پی به نشتی یا ترکیدگی لوله‌ها برد، بررسی رنگ، میزان رطوبت و توجه به باد کردن سطح دیوارهاست؛ شل شدگی و یا لق شدن کاشی‌ها و سرامیک‌های کف، نشت آب به طبقات پایینی و توجه به میزان تغییرات کنتور آب از دیگر روش‌های متداول در این زمینه هستند.
گاهی علائم ترکیدگی و نشتی با چشمان غیرمسلح قابل تشخیص نیستند؛ در این صورت استفاده از دستگاه‌های نشت‌یاب می‌تواند کلید حل این مشکل باشند. این دستگاه‌ها انواع مختلفی دارند که هر کدام در شرایطی خاص به کار برده می‌شوند؛ از انواع آن‌ها می‌توان به نشت‌یاب‌های صوتی، مادون قرمز و دستگاه تصویربردار حرارتی اشاره کرد، همچنین استفاده از دوربین آندوسکوپی روش دیگر مورد استفاده در این زمینه است.
جهت کاهش ریسک ترکیدگی لوله، برای چه نوع لوله ای هزینه کنیم؟
لوله‌های تأسیساتی موجود در بازار، از لحاظ جنس به دو دسته لوله‌های فلزی و غیرفلزی تقسیم‌بندی می‌شوند؛ لوله‌های فولادی، گالوانیزه، چدنی، مسی و برنجی با روکش کروم، از انواع لوله‌های فلزی مورد استفاده در زمینه انتقال سیالات بوده که هر کدام دارای مزایا و معایب مخصوص به خود هستند.
عموماً از لوله‌های فلزی به‌دلیل وزن بالا، پروسه نصب زمان‌بر، قیمت زیاد و خوردگی در برابر مواد شیمیایی، کمتر در لوله‌کشی‌های ساختمانی استفاده می‌شوند؛ در مقابل، لوله‌های غیرفلزی که شامل انواع لوله‌های PVC، پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، CPVC و چند لایه می‌شوند، به‌دلیل دارابودن خواص فیزیکی و شیمیایی مناسب، کاربرد زیادی در لوله‌کشی سازه‌ها دارند.
این محصولات نیز دارای معایب و مزایایی هستند که باعث می‌شود هرکدام کارایی متفاوتی داشته باشند؛ به‌عنوان‌مثال، انعطاف‌پذیری بالا، فرایند نصب ساده و وزن پایین لوله‌های PVC از مزیت‌های مناسب این قبیل از محصولات بوده ولی حساسیت در برابر تغییرات دمایی باعث محدودیت در استفاده از آن‌هاست.
لوله پلیکا که از شناخته‌شده‌ترین نمونه‌های لوله در بازار بوده از انواع لوله‌های PVC هستند؛ مقاومت بالا در برابر یخ‌زدگی، فشار، ضربه، رسوب، خوردگی، پوسیدگی و قیمت مناسب باعث شده تا لوله‌های پلی پروپیلن (PP) یکی از محبوب‌ترین نمونه‌های این محصولات جهت استفاده در لوله‌کشی‌های ساختمانی باشند.
اما لوله‌های پنج لایه PEX-AL-PEX را که جنس لایه درونی و بیرونی آن‌ها از نوع پلی‌اتیلن و لایه میانی از آلومینیوم است، به‌دلیل مقاومت مکانیکی بالا، شکل‌پذیری آسان، طول زیاد کلاف، قیمت مناسب، نصب آسان و مقاومت بالای دمایی (۰تا ۹۰ درجه)، می‌توان به‌عنوان بهترین گزینه موجود جهت لوله‌کشی نام برد. باتوجه به افزایش و نوسانات مداوم در نمودار قیمت آهن آلات (https://gereft.com/blog/steelpricechart/) و بالارفتن قیمت انواع لوله‌ها در سال‌های اخیر، تنها یک انتخاب مناسب و کارشناسانه می‌تواند از هدر رفتن منابع مالی و هزینه‌های اضافی جلوگیری نماید.
طبق نظر کارشناسان گرفت:
“بی‌شک یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در پروژه برای هر متخصصی رقم زدن هزینه نهایی با بیشترین سود همراه باکیفیت مناسب خواهد بود. نمودار قیمت آهن آلات در سال 1401 به خوبی نشانگر صعود یا نزول قیمت آهن آلات خواهد بود که این خود کمک شایانی برای آگاهی از روند نرخ‌ها خواهد کرد. از سویی دیگر نمودار قیمت آهن به متخصصان فرصتی برای پیش بینی بهترین زمان خرید می‌دهد.”
مقایسه قیمت تشخیص ترکیدگی لوله و تعمیر آهن با قیمت خرید لوله جدید
گاهی اوقات تشخیص زودهنگام ترکیدگی و نشتی لوله‌ها باعث می‌شود تا با هزینه‌ای اندک و با استفاده از چسب یا نوار آب‌بندی، مشکل مرتفع گردد. در چند سال اخیر به نظر می‌رسد با افزایش یافتن قیمت کالاهای کاربردی از جمله لوله‌ها، خرید مجدد این محصولات، هزینه‌های زیادی را در بر داشته باشد.
مناسب بودن قیمت دستگاه تشخیص ترکیدگی لوله باعث می‌شود تا استفاده از آن‌ها بصرفه‌تر باشد. درحالی‌که تعویض، خرید و نصب مجدد لوله‌ها هزینه‌های چند میلیون تومانی و میزان تخریب بیشتری را خواهد داشت، استفاده از دستگاه‌های تشخیص ترکیدگی تنها چندصد هزار تومان خرج داشته و نسبت به تعویض لوله و قطعه معیوب، هزینه به مراتب پایین‌تری را تحمیل می‌نماید.
همچنین استفاده از مقاطع باکیفیت و درجه یک، می‌تواند امنیت لوله‌کشی سازه را تضمین کند؛ در وب سایت گرفت (https://gereft.com)، شما می‌توانید جدیدترین لیست قیمت انواع لوله‌های فولادی فروشندگان مختلف را مشاهده و با انتخاب بهترین عرضه‌کننده، در هزینه‌های نهایی پروژه صرفه‌جویی کنید.
گرفت (آهن پرتال)؛ به‌روزترین مرجع استعلام قیمت آهن آلات، مواد اولیه صنعتی، پتروشیمی و کالاهای فولادی است که با مقایسه نرخ محصولات ارائه شده، توسط فروشندگان مختلف بازار، کمک می‌کند تا بتوانید بدون هدر رفت زمان، خریدی مطمئن و آسوده را با بهترین قیمت ترجمه نمایید.
سخن پایانی
همانطورکه مشاهده شد، تشخیص ترکیدگی لوله‌ها در مراحل اولیه می‌تواند باعث جلوگیری از تحمیل هزینه‌های گزاف به سازه گردد؛ این امر نشان می‌دهد که نباید به بروز علائم نشتی بی تفاوت بود تا از بوجود آمدن صدمات جدی به ساختمان جلوگیری نمود.
