در سالروز تاسیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، فرصتی مغتنم است تا ضمن ادای احترام به بنیان‌گذاران و تمامی تلاشگران صدیق این سازمان در طول پنج دهه گذشته، نگاهی عمیق‌تر به جایگاه کنونی و مسیر پیش روی ایدرو در عرصه پیچیده و پویای حکمرانی صنعتی بیندازیم.
ایدرو از بدو تاسیس، رسالت سنگین هدایت، توسعه و نوسازی صنایع کشور را بر دوش داشته و در مقاطع مختلف تاریخی، نقشی کلیدی در شکوفایی اقتصادی ایران ایفا نموده است. با این حال، با درک تحول در جهان پیرامون و الزامات توسعه صنعتی ما نیز به عنوان یک سازمان پیشرو در پی بازنگری در نقش و کارکردهای خود بوده و هستیم . امروزه، ایدرو در یک «گلوگاه تاریخی» قرار گرفته است. دورانی که از نهاد توسعه‌ای صرف عبور کرده و دنبال ایفای نقشی عمیق‌تر و استراتژیک‌تر در «حکمرانی صنعتی» کشور است. این تحول، گذار از نگاه جزیره‌ای و محدود به صنایع خاص، به سمت معماری اکوسیستم‌های صنعتی نوین و هم‌افزا است؛ اکوسیستم‌هایی که در آنها نوآوری، فناوری‌های پیشرفته، و مشارکت پایدار بخش خصوصی و بازیگران بین‌المللی، موتور محرکه توسعه محسوب می‌شوند.
چالش‌ها و فرصت‌های پیشرو آنچه در تحلیل‌های اخیر سازمان به دقت مورد بررسی قرار گرفته، نشان‌دهنده مجموعه‌ای از چالش‌های بنیادین است که نیازمند عزمی راسخ و راهبردهایی جسورانه برای عبور از آنها هستیم. این چالش‌ها، هرچند دشوار، اما بستری مناسب برای تعالی جایگاه ایدرو و به تبع ارتقای صنعت کشور فراهم می‌آورند:
گذار از نقش سنتی به نقش معمار اکوسیستم: دیگر بسنده نیست که ایدرو صرفا به عنوان یک نهاد سرمایه‌گذار یا تسهیل‌گر عمل کند. امروز، وظیفه ما آینده پژوهی، ترسیم نقشه راه، ایجاد بسترهای لازم برای هم‌افزایی و هدایت جریان نوآوری در صنایع کشور است. این مهم، نیازمند شفاف‌سازی ماموریت‌های نوین، فاصله گرفتن از بروکراسی‌های ناکارآمد، و الگو‌برداری با بهترین تجربیات جهانی در حوزه حکمرانی صنعتی است. سازمان‌هایی چون JETRO ژاپن و KOTRA کره جنوبی، نهادهایی فراجناحی، منعطف و متخصص هستند که توانسته‌اند به موتورهای توسعه‌ای پایدار تبدیل شوند. ایدرو نیز باید با عبور از سایه فشارهای سیاسی و پارازیت‌های اجرایی، این مسیر را بپیماید.
تامین مالی پایدار و نوآورانه: در شرایطی که ابزارهای سنتی تامین مالی با محدودیت مواجهند و منابع دولتی نیز پاسخگوی نیازهای گسترده توسعه صنعتی نیست، ایدرو باید راهکارهای خلاقانه و متنوعی را برای جذب سرمایه داخلی و خارجی، تضمین حقوق سرمایه‌گذاران و مدیریت ریسک‌های نهادینه‌شده اقتصاد ایران (مانند تحریم‌ها، نوسانات ارزی و بی‌ثباتی سیاسی) اتخاذ نماید. این امر مستلزم بهره‌گیری از ظرفیت بازار سرمایه، توسعه ابزارهای مالی نوین، و ایجاد بسترهای حقوقی و اقتصادی شفاف است.
توانمندسازی نوآوری و توسعه زنجیره ارزش: کاهش وزن نوآوری و فناوری در پروژه‌های ایدرو، یکی از نگرانی‌های جدی است. ما باید با ایجاد و تقویت اکوسیستم‌های نوآوری، از جمله شتاب‌دهنده‌ها، مراکز رشد، و پارک‌های فناوری، و همچنین برقراری ارتباطی ساختارمند و اثربخش با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، از افتادن در دام پروژه‌های قدیمی و بی‌اثر جلوگیری کنیم. توسعه زنجیره‌های ارزش و خوشه‌های صنعتی نیز، به عنوان بستری برای هم‌افزایی و افزایش بهره‌وری، از اولویت‌های اساسی ماست.
چابک‌سازی و اصلاح ساختار سازمانی: ساختارهای سازمانی کهنه، بوروکراسی‌های سنگین، موازی‌کاری‌ها و ضعف در نظام تصمیم‌گیری، موانعی جدی بر سر راه تحرک و اثربخشی ایدرو محسوب می‌شوند. ما متعهد به اصلاحات ساختاری، ارتقاء شایسته‌سالاری و ایجاد سازوکارهایی هستیم که ضمن افزایش چابکی، پاسخگویی و انطباق‌پذیری سازمان را در برابر تحولات محیطی تضمین کند.
مدیریت پیچیدگی و ریسک‌های محیط کلان: محیط اقتصادی و سیاسی پرتلاطم ایران، از جمله نوسانات ارزی و تحریم‌ها، نیازمند رویکردهای مدیریت ریسک پیشرفته است. استفاده از مدیریت سناریو، تدوین استراتژی‌های تطبیقی و ایجاد شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها می‌تواند به ایدرو کمک کند تا در برابر تغییرات محیطی مقاوم‌تر عمل کند.
خلق ارزش مشترک و مسوولیت اجتماعی: ایدرو باید با اجرای برنامه‌های مسوولیت اجتماعی، مشارکت ذینفعان (مانند جوامع محلی و بخش خصوصی) را افزایش دهد. این اقدامات نه‌تنها مشروعیت اجتماعی سازمان را تقویت می‌کند، بلکه به خلق ارزش مشترک و پایداری در پروژه‌های صنعتی کمک می‌کند.
بین‌المللی‌سازی و دیپلماسی صنعتی: با وجود تحریم‌ها، یافتن راهبردهای هوشمندانه برای اتصال به بازارها و قطب‌های فناوری جهانی حیاتی است. تقویت دیپلماسی صنعتی، ایجاد مشارکت‌های بین‌المللی و استفاده از فرصت‌های منطقه‌ای می‌تواند به توسعه صنعتی و دسترسی به فناوری‌های نوین کمک کند.
در این میان می‌توان دو رویکرد اصلی برای آینده ایدرو را ترسیم کرد: رویکرد اول تبدیل شدن ایدرو به یک شرکت سهامی عام و عرضه سهام در بازار سرمایه، که می‌تواند بسیاری از مسائل استراتژیک را حل کند و رویکرد دوم ادامه مسیر فعلی با اتخاذ راهبردهای محتاطانه و در راستای انتظارات ذینفعان فعلی. با توجه به تحولات اخیر در اقتصاد جهانی و نیازهای داخلی کشور، بازآرایی نقش ایدرو در راستای تقویت زیرساخت‌های صنعتی، جذب سرمایه‌گذاری و مدیریت بهینه منابع مالی بیش از پیش ضروری به نظر می‌رسد. و در نهایت موفقیت ایدرو در گرو اتخاذ راهکارهای عملیاتی و جسورانه برای حل مسائل استراتژیک ذکر شده، با بهره‌گیری از تجربیات موفق جهانی و مشارکت واقعی بخش خصوصی، ذینفعان و بازیگران بین‌المللی خواهد بود. در غیر این صورت، این سازمان جایگاه خود را از دست خواهد داد.
