بانوان پیشگامان خودمراقبتی

بانوان به نوعی در ابعاد مختلف پیشگامان خودمراقبتی قلمداد می شوند . خودمراقبتی بانوان جز لاینفک تمام سطوح مراقبت بهداشتی اولیه و تخصصی یک جامعه است و با اندکی تسهیل و اختصاص بودجه های کافی در روند اجرای خود مراقبتی، می توان گام های موثری نه تنها در بهبود وضعیت سلامت دختران و بانوان یک جامعه داشت، بلکه در راستای بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی یک خانواده و در نگاه کلی تر یک جامعه قدم برداشت.

تمام جهان به این مهم پی برده اند که شاخصه ی سلامت، عامل مهم و تعیین کننده ای در دستیابی به توسعه پایدار است که البته از طریق خودمراقبتی در سطوح فردی، خانوادگی و اجتماعی قابل تحصیل است. در این بین ، خودمراقبتی بانوان ، بالاخص بانوان ایرانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و ارتقا در این حوزه می تواند نه تنها تضمین کننده ی سلامت یک فرد، بلکه یک خانواده باشد. بی بیان واضح تر ، خود مراقبتی رفتاری است اکتسابی، آگاهانه و هدف دار که فرد از دانش، مهارت، و توان خود به عنوان یک منبع استفاده می‌کند تا به ‌طور مستقل سلامت خود، فرزندان و خانواده خود را رصد نماید. با توجه به نقش های مختلف زنان در خانواده نظیر مادری، همسری و یا دختری و رابطه عمیق عاطفی آنان با سایر اعضای آن ها ، اغلب از توجه و فرایند های خود مراقبتی خود غافل می شوند و دغدغه های پیشرویشان برای مراقبت ازسایر اعضای خانواده و سایر مشغله ها ، مسبب این امر است. حتی بعضا رعایت موارد پیشگیری از بیماری و استراحت را مغایر با شان و منزلت خود می دانند و تا توان دارند در حال خدمت رسانی به اعضای خانواده ی خود هستند.

از اینرو اهمیت و ضرورت پرداختن به مقوله خود مراقبتی بالاخص خودمراقبتی بانوان آن همه بصورت سازمان یافته از جمله مقولاتی است که با برنامه های آموزشی و ارتقای سلامت جامعه رابطه ی مستقیم دارد. بانوان این مرز و بوم باید آموزش های لازم و هدفمند را در راستای حفظ سلامتی و تندرستی خود و اعضای خانواده شان ببینند. ارتقای سلامت، اصلاح شیوه ی زندگی، پیشگیری از بیماری ها، حفظ سلامت و در نهایت درمان بیماری ،همگی از زیرشاخه های خود مراقبتی بانوان محسوب می شوند. اما باید اذعان داشت که خودمراقبتی بانوان هرگز جایگزین مراقبت های تخصصی بانوان نبوده و نیست، بلکه به عنوان یک مکمل در راستای پیشبرد اهداف نظام سلامت کشورهاست. حتی در طی این دو سال و اندی با همه گیری و شیوع ویروس کرونا، زنان در نقش­ مادر، همسر و فرزند در کانون خانواده و در نقش فعال اجتماعی درجامعه و بازار کار، پیشگامان و نقش آفرینان جدی وهمیشگی خودمراقبتی و حفاظت از خود و اعضای خانواده  و جامعه  در پیشگیری از کرونا را ایفا نمودند.

در کشورهای توسعه یافته، تعداد زیادی از مطالعات و تحقیقات علمی با بکارگیری روش های گوناگون نشان داده اند که خود مراقبتی بانوان در انواع سرطان و سایر بیماری های حوزه ی زنان، مهم ترین شکل مراقبت اولیه بوده و بطور قابل توجهی هزینه های درمانی کشورها را کاهش داده است. تا جایی که خود مراقبتی بانوان در اکثر کشورهای توسعه یافته توانسته بین 65 تا 85 درصد همه ی مراقبت های سلامتی به وسیله خود شخص و خانواده اش، بدون دخالت متخصصین بهبود بخشد.

این خودمراقبتی بانوان می تواند در حوزه های مختلفی چون: توجه به وزن خود و نگه داشتن آن در محدوده مناسب  و تغذیه سالم می باشد. البته توجه به اهمیت فعالیت بدنی و آگاهی از تاثیر استرس بر سلامتی شان و اهمیت کنترل آن بسیار مهم است. خواب به موقع و توجه به عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان و آشنایی با روش های پیشگیری آن و پیشگیری از بیماری هایی از قبیل  آرتروز و کمردرد و آشنایی با راه های پیشگیری از آن و از همه مهم تر، شناخت سرطان های شایع بسیار حائز اهمیت است.

بنابراین آنچه ضرورت تقویت این امر را بیش از قبل می نماید، شرایط و زیر ساخت هایی است که منجر به توانمند سازی بنوان برای خود مراقبتی می باشد. از آموزش های لازم در رده های مختلف سنی دختران گرفته تا معاینات روتین و ماهانه فرد از خود و البته از همه مهم تر ، مهارت های آموزشی و شیوه های زندگی سالم که قطع به یقین بسیار مفید واقع خواهد شد.

متاسفانه بررسی نظام سلامت کشور،حاکی از کم توجهی عمومی در جامعه و مسئولان به موضوع آموزش و پیشگیری و خود مراقبتی بالاخص در حوزه ی بانوان در سطوح مختلف است و با وجود تقدم پیشگیری بر درمان، تنها 25 درصد منابع سلامت به امر پیشگیری اختصاص داده شده است. تصمیم گیران نظام سلامت در سطوح مختلف خواسته یا ناخواسته ترجیح می دهند، انرژی و منابع را برای درمان بیماران صرف نمایند. اشاعه ی باور غلط که مردم نیز تا بیمار نشوند، برای سلامت خود خرج نمی کنند، نیز به تبع آن در جامعه اتفاق افتاده است. اما بی شک باید نوع نگاه ها به پدیده ی خود مراقبتی بانوان تغییر یافته و سلامت را آنگونه که کشورهای موفق در حوزه سلامت تعریف کرده اند، پذیرفت. زیرا مطمئنا درمان صد ها و شاید هزاران برابر پرخرج تر از پیشگیریست.

مهسا صالحی –  کارشناس ارشد مدیریت مالی