۲ دلیل برای تشدید “گرانی” در ایران

اقتصاد ایران در سال های اخیر با نوسانات و فراز و فرودهایی قابل توجهی رو به رو بوده است. به طور خاص پس از کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ علیه کشورمان، سطح فشارهای اقتصادی علیه ایران به نحو قابل توجهی افزایشی یافت و اقتصاد ایران را با واقعیت های تازه ای مواجه کرد. در حقیقت، از آن دوره تا به امروز، ایران به نحوی عینی با یک جنگ ترکیبی تمام عیار در ابعاد مختلف،به ویژه در حوزه اقتصادی، رو به رو بوده است.  موضوعی که همانطور که پیشتر نیز گفته شد، یکی از نمودهای خود را در صحنه اقتصاد کشورمان  به صورت تحریک جهش های ارزی و تحمیل موجی از تورم به اقتصاد ایران به نمایش گذاشته است. مساله ای که سختی های قابل ملاحظه ای را از حیث اقتصادی به مردم کشورمان تحمیل کرده است. در عین حال، تداوم برخی ضعف ها و چالش ها در عرصه حکمرانی اقتصادی کشورمان و البته سومدیریت ها نیز، ابعاد جدی تری را به این مساله بخشیده اند.

با این حال، اگر تحریم های خارجی و سومدیریت های داخلی را کنار بگذاریم، 2 مولفه مهم دیگر نیز در تحریک گرانی و تورم در اقتصاد ایران ایفای نقش کرده و می کنند.

اول، برخورد هیجانی افکار عمومی با بازار و معادلات اقتصادی است. به عنوان مثال، شاهدیم که پس از گران شدن برخی اقلام در بازار، سیلی از مردم کشورمان به بازارها هجوم می آورند و همین مساله، گرانی را تشدید می کند. این در حالی است که بازار اساسا محلی برای نشان دادنِ رفتارهای هیجانی نیست. دلیل این مساله نیز روشن است زیرا اصلِ اقتصاد و بازار، بر رویکردهای منطقی و عقلانی استوار و از هرگونه هیجان و احساس، عاری است.

از این رو، همین برخوردهای احساسی و لحظه ای و هیجانی، گرانی و تورم را در اقتصاد ایران تحریک می کنند و البته که در بسیاری از موارد، لزوما به نفع افرادی که به بازارها هجوم می برند نیز نیستند.

دوم اینکه دلالی هنوز از جذابیت زیادی در اقتصاد ایران برخوردار است. به بیان ساده تر، تاکنون بارها شاهد بوده ایم که گفته شده دلالان در اقتصاد ایرن سود زیادی را کسب می کنند اما افرادی که به دنبال انجام فعالیت های مولد هستند، با سیلی از مشکلات ساختاری و اداری و اجرایی رو به رو هستند.

از این رو، حتی برخی از افزاد که مشغول فعالیت های مولد هستند نیز به دلیل سودآور بودن و در عین حال کم‌ریسک بودن فعالیت های دلالی، به این عرصه کوچ می کنند. معادله ای که خود در تشدید گرانی و تورم در اقتصاد ایران موثر است.

بار دیگر باید گفت که دو مولفه ای که پیشتر به آن ها اشاره شد، در کنار دیگر مولفه ها نظیر تحریم و فشارهای خارجی و یا سومدیریت های داخلی است که بر تشدید گرانی و تورم در اقتصاد ایران اثرگذار هستند.

بنابراین برخوردهای هیجانی افکار عمومی با مقوله اقتصاد و در عین حال جذاب بودن دلالی در اقتصاد ایران، در تشدید معمای تورم و گرانی در اقتصاد کشورمان ایفای نقشِ موثر می کنند.

سعیده اسکندری- گروه اقتصادی الف