یک میلیارد متر مکعب آب جدید به دریاچه ارومیه انتقال یافت
دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه دریاچه ارومیه تا سال ۱۴۰۶ به تراز اکولوژیک خود می‌رسد،گفت: در این مسیر مردم نهایت همکاری را با ما کردند اما مشکل ما در یک سال و نیم اول توجیه مسئولان محلی برای احیای دریاچه ارومیه بود.
به گزارش ایسنا، عیسی کلانتری در نشست خبری احیای دریاچه ارومیه که امروز در سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد، اظهار کرد: امسال عملیات سخت‌افزاری احیای دریاچه ارومیه به اتمام می‌رسد و قولی که رییس جمهوری در سال ۹۲ برای احیای دریاچه ارومیه داد تقریبا به صورت کامل اجرایی خواهد شد.
کلانتری با اشاره به اینکه احیای دریاچه ارومیه شاید تنها پروژه‌ای در جهان باشد که دریاچه‌ای مرده را مجدد به مسیر احیا بازگردانده است، تصریح کرد: تا پایان سال ۱۴۰۶ دریاچه به تراز اکولوژیک خود می‌رسد.
دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه افزود: از دی ماه سال ۹۲ که مسئولیت احیای دریاچه ارومیه را بر عهده گرفتیم، عملیات برنامه‌ریزی برای احیا آغاز شد و ظرف شش ماه مطالعات ما برای احیا به اتمام رسید. متاسفانه هیچ مهندس مشاوری در کشور قبول نکرد که این کار را انجام دهد. به همین دلیل با همکاری ۱۳ دانشگاه و با محوریت دانشگاه شریف برنامه احیا را تدوین کردیم.
توجیه مسئولان محلی برای احیای دریاچه ارومیه بیش از یک سال زمان برد
کلانتری با بیان اینکه احیای دریاچه ارومیه شاید اولین برنامه‌ای باشد که طبق زمانبندی مشخص شده اجرا شد، گفت: البته ما حدود یک سال و نیم به خاطر توجیه مسئولان محلی از اجرای برنامه عقب افتادیم. آنقدری که با مسئولان دولتی منطقه چالش داشتیم و با مردم محلی مشکلی نداشتیم.
وی با اشاره به اینکه اوج هزینه‌های پروژه احیای دریاچه ارومیه مصادف با تحریم‌ها بود، گفت: تا حدود زیادی سازمان برنامه و بودجه با ما همکاری کرد و البته حمایت‌های شخص رییس جمهوری را نیز داشتیم.
کلانتری در ادامه اظهار کرد: افرادی بودند که در ابتدای شروع کار اعتقادی به احیای دریاچه ارومیه نداشتند و آن را امکان‌پذیر نمی‌دانستند اما چون دلیل و سند علمی نداشتند ما نمی‌توانستیم ادعاهای آن‌ها را بپذیریم. تعدادی از سمن‌هایی که در سال‌های ۹۱ و ۹۲ برای احیا تلاش می‌کردند به دلیل اقدامات ضد امنیت ملی محبوس شده بودند.
دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه ادامه داد: بودجه‌ای که امسال برای احیای دریاچه ارومیه خواسته بودیم کاملا محقق شده است و اکنون با همکاری قرارگاه خاتم‌الانبیا ۳۴ کیلومتر از ۳۶ کیلومتر تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه احداث شده است.
به گفته کلانتری از سال آینده مرکز آینده‌پژوهی دریاچه ارومیه جایگزین ستاد احیا می‌شود و زمستان امسال همراه با سایر پروژه‌ها به بهره برداری می‌رسد و مدیریت و حفظ دریاچه ارومیه با این مرکز خواهد بود.
حق‌آبه حدود ۳۷ تالاب مشخص شده است
وی با اشاره به اینکه مجلس قبل لایحه‌ای برای حفظ تالاب‌ها و تامین حقابه آن‌ها تصویب کرد، گفت: حدود ۷۰ تالاب بزرگ و نسبتا بزرگ در کشور داریم. تا حدود یک سال گذشته وزارت نیرو مقید به تامین حقابه‌ها نبود اما اکنون حق‌آبه حدود ۳۷ تالاب مشخص شده است و وزارت نیرو موظف به پرداخت حق‌آبه آن‌ها است. امیدواریم بتوانیم تا پایان دولت حق‌آبه تمام تالاب‌های بزرگ و نسبتا بزرگ را مشخص کنیم.
کلانتری افزود: چنانچه حق‌آبه این تالاب‌ها مشخص شود در مواقع خشکسالی و کم آبی سهم تالاب‌ها همانقدر کم خواهد شد که سهم کشاورزی کم می‌شود و وزارت نیرو نمی‌تواند در شرایط کم آبی حق‌آبه تالاب‌ها را صفر کند.
شرایط حاد تالاب گاوخونی
رییس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه اکنون تالاب گاوخونی شرایط حادتری دارد، تصریح کرد: امیدواریم با سر و سامان گرفتن تالاب‌ها، آن‌ها دیگر قربانی کم آبی نشوند.
بارش خوب باران سبب احیای دریاچه ارومیه شده است
کلانتری با این اینکه برخی می‌گویند بارش خوب باران سبب احیای دریاچه ارومیه شده است، گفت: باید آب و بارانی وجود داشته باشد که تالاب و دریاچه‌ای به حیات خود ادامه دهد. در دهه ۸۰ بارندگی داشتیم اما متوسط دریاچه ارومیه هر سال ۴۰ سانتیمتر کاهش پیدا می کرد. کاری که ما انجام دادیم این بود که آبی که وجود داشت را به پیکره دریاچه رساندیم و برای احیا ۱۱ هزار میلیارد تومان هزینه شد که کمتر از ۵۰ میلیارد تومان آن برای بخش برنامه‌ریزی و دانشگاهی صرف شد.
دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه ادامه داد: در سال ۱۳۹۴ فشار خون مردم تبریز به دلیل غبارهای نمکی ناشی از دریاچه ارومیه بالا رفته بود. دریاچه ارومیه حدود ۱۳ میلیارد تن نمک دارد و اگر این دریاچه خشک می‌شد مردم منطقه آواره می شدند. در سال ۹۵ به دلیل غبارهای نمکی زنبور عسل نتواست فعالیتی در منطقه داشته باشد. این درحالیست که اگر زنبور عسل چندین سال فعالیت نکند کشاورزی منطقه ریشه‌کن خواهد شد. اگر دریاچه ارومیه احیا نمی‌شد جابه‌جایی شهر تبریز صدها میلیارد تومان هزینه به دنبال داشت.
سدهای نیمه ساخته حوضه آبریز تا ۱۴۰۷ تکمیل نمی‌شوند
وی در ادامه در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه تکلیف سدهای نیمه ساخته در حوضه آبریز دریاچه ارومیه چه می‌شود، توضیح داد: از ابتدای کار احیا قرار بود که سد جدید ساخته نشود و آب اضافه سدهای موجود نیز به سمت دریاچه رها شود. برای برخی سدهای نیمه ساخته مانند سد نازلو و باراندوزچای حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده بود اما ما بر اساس مصوبه ستاد جلوی تکمیل آن را گرفتیم و تا زمانی که دریاچه ارومیه به طور کامل احیا نشود این سدها تکمیل نخواهند شد. پس از سال ۱۴۰۶ و احیای دریاچه بررسی می‌شود که آیا می‌توان سدهای نیمه ساخته را تکمیل کرد یا خیر.
به گفته کلانتری از اواخر امسال یک میلیارد متر مکعب آب جدید وارد دریاچه ارومیه می‌شود و از سال ۱۴۰۷ که تراز دریاچه ارومیه به حدنصاب می‌رسد حدود ۵۰۰ میلیون متر مکعب از حق‌آبه دریاچه کاهش و به امور دیگر اختصاص می‌یابد.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه در پاسخ به پرسش ایسنا که آیا با توجه به افزایش تولیدات کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه سطح زیر کشت طی سال‌های اخیر افزایش داشته است یا خیر؟ توضیح داد: مشکل ما در بحث احیا و مدیریت کشاورزی با مسئولان دولتی به ویژه در آذربایجان غربی بود و نه تنها همکاری نمی‌کردند بلکه کارشکنی نیز می‌کردند. چه عقل سلیمی این موضوع را می‌پذیرد که در حوضه آبریز دریاچه چغندرقند با مصرف آبی بسیار بالا تولید شود و ۱۲۰۰ کیلومتر دورتر در خراسان و اصفهان به شکر تبدیل شود؟ ۴۰۰ هزار تن چغندرقند با مصرف آبی ۱۲۰ میلیون متر مکعب – به میزان حجم آبی سد سیلوه – در حوضه آبریز تولید می‌شد و در نهایت هم ۵ میلیون دلار ضرر اقتصادی به دنبال داشت، چرا که هزینه حمل و نقل چغندرها بیشتر از هزینه تولید تمام می‌شد؟
کلانتری افزود: در ابتدای کار حدود ۲۰ هزار هکتار سطح زیرکشت افزایش پیدا کرد تا اینکه با تغییر شیوه مدیریتی متوجه شدند که احیای دریاچه ارومیه به نفع مسائل ملی است.
دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه در ادامه گفت: تصمیم گرفته بودیم که جاده میانگذر دومی برای دریاچه ارومیه احداث کنیم. این پل باید سه سال پیش اجرا می شد اما به علت کمبود بودجه به امسال موکول شد. با احداث این پل ۵۰۰ متری از سمت غرب دریاچه، گردش آب به ۹۸ درصد خواهد رسید که در مدت ۶ تا ۷ ماه ساخت آن به پایان می رسد. احداث این پل کاهش چرخش آب ناشی از پل میانگذر کلانتری را جبران خواهد کرد.
معاون رییس جمهوری با اشاره به اینکه پروژه های سنگین و هزینه‌بر احیای دریاچه ارومیه تا پایان امسال به سرانجام می‌رسند، تصریح کرد: بودجه‌ای حدود ۱۰۰ میلیارد تومان برای سال آینده نیاز است و برای سال‌های آینده نیز ۳۰ میلیارد تومان. اگر سیاست‌ها تغییری پیدا نکند دریاچه ارومیه تا ۱۴۰۶ قطعا احیا می‌شود. من نمی توانم درباره دولت بعد و نگاه آن به حفظ دریاچه ارومیه تضمینی بدهم. اگر دولت بعدی بخواهد سدهای نیمه ساخته را تکمیل کند باید حاکمیت به موضوع ورود پیدا کند.
دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه بزرگترین خطر خشک شدن دریاچه ارومیه ایجاد غبارهای نمک بود، گفت: در حال حاضر بیش از ۹۵ درصد گرد و غبارها مهار شده است.
کلانتری در ادامه در پاسخ به این پرسش که چرا می‌گذاریم وضعیت بحرانی شود سپس به فکر احیا می‌افتیم؟ گفت: حدود ۶۰ سال است که همه دنیا بر مبنای آمایش سرزمینی پیش می‌روند و به بحث توسعه پایدار توجه می‌کنند اما ما تا مدتها این اصول را قبول نداشتیم و اکنون سازمان برنامه و بودجه می‌خواهد نقشه آمایش سرزمینی را تهیه کند. وقتی من مسئول برنامه سوم توسعه بودم از کلمه توسعه پایدار در برنامه استفاده کردیم اما مجلس وقت به این دلیل که این کلمه غربی است آن را حذف کرد. ما اصول توسعه پایدار را نپذیرفتیم و با بخشی نگری مواجه شدیم که نتیجه آن خشک شدن تالاب‌ها و یا پسماندهای شمال کشور است.
وی با اشاره به اینکه در دهه ۵۰ برنامه‌ریزی کردیم که کشور افغانستان ۸۲۶ میلیون متر مکعب آب به ما بدهند، گفت: این آب برای شرب، صنعت و کشاورزی بود و هیچ حق‌آبه‌ای برای هامون‌های چهارگانه در نظر نگرفته بودیم که این نشان دهنده نبود توسعه پایدار و آمایش سرزمین است.
