شب یلدای بدون خشکبار!

خشکبار و آجیل از جمله تنقلاتی است که در شب یلدا استفاده می شود و اما گرانی آن نه تنها در آستانه شب یلدا بلکه در تمامی ایام سال بنا به گفته مسئولین به دلایلی از جمله مقدار تولید، عرضه و تقاضا و نرخ ارز تعیین کننده قیمت آجیل و خشکبار در کشور است . اما بعضی نیز خشکسالی را دلیل این امر می دانند.

کمتر از دو هفته به یکی از قدیمی ترین جشن های ایرانیان یا همان شب یلدا باقی مانده است. سنتی دیرین که ایرانیان آن را به عنوان طولانی ترین شب سال جشن می گیرند. در آن شب اقوام و اعضای خانواده ها گرد هم می آیند و به مصرف آجیل و میوه و شیرینی می پردازند. البته جشن ها و مهمانی های شب یلدا در این سال ها دستخوش تغییرات بسیاری شده و تجملات زیادی به آن راه پیدا کرده است و بعضا هزینه ی سفره آرایی ها تا چند صد میلیون هم می رسد.

اما به غیر از معدود قشر لاکچری تازه به دوران رسیده که پول خرج کردن برایشان از آب خوردن هم آسان تر است، عموم مردم متوسط و قشر ضعیف جامعه از خرید یک کیلو آجیل و خشکبار هم عاجزند. آجیل هایی که قیمت آن ها به نیم میلیون رسیده است و من باب تزیین هم دیگر نمی توان زینت بخش سفره های بسیاری از مردم باشد. اما سئوال مورد نظر چیز دیگری است. علت گرانی خشکبار، آجیل و البته پسته در ایران چیست و از کجا نشات می گیرد؟

همانگونه که در ابتدای این مطلب نیز به آن اشاره شد ،البته بسیاری از کارشناسان ، خشکسالی و کاهش تولید آجیل را عامل اصلی این گرانی ها می دانند و از اینرو تقاضا برای آجیل و خشکبار در کشور نسبت به سال گذشته با افت قابل توجهی روبرو بوده است. در این بین بخش اعظمی از افزایش قیمت محصولاتی مانند پسته، گردو، بادام و فندق را ناشی از افزایش قیمت ارز می دانند و بقیه ی افزایش قیمت به دلیل خشکسالی و کاهش تولید این محصولات بوده است. تا آنجا که طی ماه‌های اخیر، قیمت آجیل و خشکبار به دنبال نوسان نرخ ارز به حدی بالا رفت که بسیاری از خانوار‌ها ، چاره‌ای جز حذف آن به عنوان اقلامی لوکس از سبد مصرفی خود ندارند. البته با این که بسیاری از مسئولین نوسانات نرخ ارز، محاسبه قیمت بر مبنای نرخ جهانی و همچنین صادرات محور بودن آجیل و خشکبار را دلیل اصلی گرانی‌های اخیر مطرح می‌کنند، اما در مقابل بسیاری از کارشناسان نسبت به این موضوع اعتراض دارند و معتقدند ، از آن جا که اکثر اقلام آجیل و خشکبار تولید داخل است، نباید بر مبنای قیمت دلار در بازار داخل عرضه شود.

البته بسیاری از فروشندگان و تولیدکنندگان بر این عقیده اند که علی رغم رکود حاکم بر بازار و کاهش قدرت خرید خانوار، پیش بینی می‌شود که قیمت اقلام آجیل و خشکبار تحت تاثیر نوسان نرخ ارز در ایام پایانی سال با افزایش مجدد در بازار روبرو شود که این امر مصرف کنندگان و فعالان صنف را با مشکلات جدی مواجه خواهد کرد. در این میان وجود بازرگانان خارجی از کشورهایی مانند عراق و افغانستان، محصولات خشکبار و آجیل را از کشاورزان سر زمین های کشاورزی می خرند و اخیرا هم بازرگانانی از کشورهای پاکستان و امارات به ایران آمدند و به روال سال‌های گذشته آجیل را از ایران می خرند و این هم یکی از عوامل تاثیرگذار بر قیمت آجیل و خشکبار در کشور است.

اما آنچه در این بین حائز اهمیت است ، این است که بازار آجیل و خشکبار همانند دیگر بخش‌ های کشاورزی همچون بازار گوشت قرمز، مرغ و تخم مرغ و … همواره  از کمبود نظارت دستگاه‌های ذی ربط و سودجویی دلالان با افزایش غیرمنطقی قیمت‌ها رنج می برد و تا زمانیکه نظارت جدی بر خرده فروشی‌ ها حاکم نباشد، با افزایش و نوسان قیمت ها روبرو خواهیم بود.

رضازاده – کارشناس اقتصادی