پیدایش، تحول و قدمت فارکس در جهان

بازار فارکس حاصل قرن‌ها تکامل در مبادلات ارزی و نظام‌های پولی است. داستان از داد و ستد کالا آغاز شد تا به بانک‌های بین المللی در قرن ۱۹ رسید. سپس استاندارد طلا برای پشتوانه نقدینگی تعیین شد که پس از آن قرارداد برتون وودز جایگزین شد و پادشاهی دلار آغاز گشت. در نهایت در دهه ۱۹۷۰ با بنیان گذاری نرخ‌های شناور برای ارزهای رایج کشورها بازار فارکس آغاز به کار کرد. در ادامه این مقاله از کدام بروکر تصمیم گرفتیم تا یک تاریخچه کامل و کوتاه از این پیدایش، رشد و توسعه بازار فارکس در جهان برایتان آماده کنیم.

 تاریخچه و شروع بازار فارکس

بازار فارکس یک بازار مبادله ارزها به یکدیگر است. ارزش هر ارز نسبت به ارزهای دیگر سنجیده می‌شود و معاملات جهانی با توجه به نسبت‌های تعیین شده در فارکس برای هر جفت ارز انجام می‌شود؛ اما این بازار شناور به سادگی ساخته نشد و چند صد سال تاریخچه را در پشت خود دارد که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.

ریشه‌های معاملات ارزی پیش از فارکس مدرن

در ابتدای تاریخ بشر معاملات به صورت کالا به کالا انجام می‌شود و پس از آن با ضرب سکه‌های فلزی، کم کم سیستم‌های بانک داری آغاز به کار کردند. در قرن ۱۹ مبادلات ارزی در اروپا به شدت زیاد شد و تمامی کشورها تصمیم گرفتند تا استاندارد طلا را تنظیم ارزش پایه پولی کشورشان تعیین کنند.

شکل‌گیری بازار فارکس در دهه‌های ابتدایی قرن بیستم

پس از به هم خوردن قرارداد برتون وودز، بازار شناور مبادله جفت ارزها در جهان شکل گرفت. دهه ۱۹۷۰ بود که آرام آرام تمامی کشورها تصمیم گرفتند تا ارزش ارزهای خود را نسبت به یکدیگر مشخص کنند و سیستم عرضه و تقاضا را جایگزین پشتوانه طلا یا دلار کنند.

کشورها با توجه به حجم معاملات و عرضه و تقاضا در بازار فارکس برای هر ارز اجازه داشتند تا قدرت و ضعف ارزش پولی خودشان را مشخص کنند. سیاست‌های پولی و بانکی هر کشور به صورت مستقیم روی ارزش ارز تاثیر می‌گذارد و باعث نوسان قیمت‌ها در بازار فارکس می شود. این بازار بیرون از بورس ساخته شد و به صورت ۲۴ ساعته در حال معامله ارزها با یکدیگر بود.

نقش توافقنامه برتون وودز در ایجاد پایه‌های فارکس مدرن

قرارداد برتون وودز پس از جنگ جهانی دوم دلار را جایگزین طلا برای پشتوانه پول‌های رایج کشورها کرد. در این توافق نامه قرار شد که آمریکا به علت داشتن ذخایر بالای طلا، نسبت ۳۵ دلار برای هر اونس طلا را به صورت ثابت نگه دارد و باقی کشورها برای پشتوانه پول‌هایشان از دلار آمریکا استفاده کنند.

اما طولی نکشید که آمریکا به دلیل بدهی‌های فراوان و هزینه‌های زیاد ثابت نگه داشتن نسبت دلار به طلا تصمیم گرفت تا قرارداد برتون وودز را لغو کند و کشورها مجبور شدند تا برای حفظ ارزش پول‌های رایج نرخ‌های شناور و بازار فارکس را روی کار بیاورند.

 تحول فارکس و گسترش جهانی آن

بازار فارکس در ابتدای کار به شکل بسیار ساده‌ای شروع به کار کرد. بانک‌های بین المللی با تلفن و فکس معاملات بین ارزی را انجام می‌دادند. نوسانات شدید ارزی باعث شد تا شرکت‌ها و نهادهای مالی بزرگ برای پوشش ریسک معاملات هم وارد این بازار شوند و قدم به قدم بازار فارکس به شکل امروزی توسعه پیدا کرد.

ورود فناوری و معاملات آنلاین

دهه ۱۹۹۰ آغازگر ورود شبکه‌های الکترونیکی و پلتفرم‌های معاملاتی اینترنتی به بازار فارکس بود. این مسئله باعث شد تا پای معامله گران خرد هم به این بازار باز شود. زیر ساخت‌های دیجیتالی اجرای لحظه‌ای سفارش‌ها، قیمت دهی آنی و دسترسی ۲۴ ساعته به بازار جفت ارزها را ممکن ساخت.

در سال ۲۰۰۵، حجم معاملات به بیش از چند تریلیون دلار رسید که حاصل افزایش تعداد بروکرهای آنلاین و آغاز کار سیستم‌های معاملاتی خودکار بانک‌ها بود. در طی سال‌های بعد با پیشرفته‌تر شدن فناوری‌های هوش مصنوعی، الگوریتم‌های معاملاتی و پلتفرم‌های آنلاین مانند متاتریدر، سی تریدر و تریدینگ ویو، بازار فارکس به محلی برای کسب درآمد برای قشر زیادی از مردم تبدیل شد.

ظهور بروکرهای جهانی و دسترسی معامله‌گران به فارکس

سال ۲۰۰۵ را می‌توان نقطه آغاز فعالیت بروکرهای آنلاین دانست که برای پاسخگویی به نیاز معامله گران خرد فارکس یکی پس از دیگری رونمایی شدند. این بروکرها تلاش می‌کردند تا با دسترسی به تامین کنندگان نقدینگی بزرگ بهترین شرایط معاملاتی را برای کاربران فراهم کنند.

بروکرهایی مانند اف ایکس پرو در همین سال‌ها فعالیتشان را آغاز کردند. البته قبل‌تر از آن هم در اواخر دهه ۹۰ میلادی، بروکر آلپاری آغاز به کار کرده بود که در دهه بعد گسترش بیشتری پیدا کرد و به بیش از یک میلیون کاربر رسید. در حال حاضر، این دو بروکر جزو بهترین بروکرهای فارکس هستند که با ایرانیان هم همکاری دارند.

 ویژگی‌ها و ساختار بازار فارکس در عصر مدرن

به گزارش از بروکر Amarkets در حال حاضر، بازار فارکس بیش از تریلیون‌ها دلار نقدینگی را به صورت روزانه بین تریدرها و بانک‌ها جا به جا می‌کند و به یکی از نقد شونده‌ترین بازارهای مالی تبدیل شده است. ویژگی‌های اصلی فارکس دسترسی ۲۴ ساعته و امکان نوسان گیری از نوسانات ارزی است. پلتفرم‌های آنلاین، فناورهای دیجیتال و الگوریتم‌های معاملاتی هم سرعت و شفافیت بازار را افزایش دادند.

حجم معاملات و نقدینگی در فارکس

نقدینگی روزانه بازار فارکس در سال ۲۰۲۵ به بیش از ۹.۶ تریلیون دلار رسیده است. این میزان حجم معاملات روزانه باعث شده تا کاربران نگرانی بابت نقد شوندگی نداشته باشند و به دنبال اسپردهای نزدیک به صفر باشند. اجرای سریع سفارش‌ها، عمق قیمتی و کاهش هزینه‌های معاملاتی و مدیریت ریسک پویا از جمله مزایای نقدینگی بالا در فارکس است.

انواع حساب‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی

انواع حساب‌های فارکس بر اساس حداقل واریزی، نوع اجرای سفارش‌ها، اسپرد و کمیسیون تقسیم بندی می شوند. حساب سنتی، استاندارد و ECN از جمله حساب‌های بروکرهای فارکس هستند که با توجه به این سه ویژگی با یکدیگر تفاوت دارند. البته حساب اسلامی هم وجود دارد که مناسب تریدرهای سوئینگ است که نمی‌خواهند که نرخ بهره شبانه را پرداخت کنند.

پلتفرم‌های معاملاتی متاتریدر ۴ و ۵ هم مشهورترین نسخه‌های معاملات آنلاین هستند. البته با همکاری بروکر هایی در لول جهانی مانند بروکر اف ایکس پرو پلتفرم‌‌های سی تریدر، نینجا تریدر و تریدینگ ویو هم در دهه اخیر روی کار آمدند که امکانات بیشتری نسبت به متاتریدر دارند و رابط کاربریشان پیشرفته‌تر است.

تاثیر اقتصاد جهانی بر نوسانات ارزی

بازار فارکس به شدت از سیاست‌های بانک مرکزی و وضعیت اقتصادی کشورها تاثیر می‌پذیرد. از آن جا که بیش از ۸۰ درصد از معاملات فارکس با دلار انجام می‌شود؛ سیاست‌های فدرال رزرو و وضعیت اقتصادی کشور آمریکا بیشترین تاثیر را روی نوسانات ارزی بازار فارکس دارد.

انتشار داده‌های اقتصادی مانند نرخ بهره، تورم، اشتغال، تولید ناخالص داخلی و… از جمله مهم‌ترین داده‌هایی است که باعث نوسان در بازار فارکس می‌شود. از طرف دیگر، رویدادهای ژئوپلیتیک چرخه‌های ریسک پذیری و ریسک گریزی را تحریک می‌کنند و باعث نوسانات ارزی بیشتر در بازار فارکس می‌شوند.

 فارکس در ایران و مقایسه با بازار جهانی

بازار فارکس به صورت رسمی در ایران تحت نظارت قانون گذاری مستقیم قرار ندارد و فعالیت بسیاری از بروکرهای معتبر و سطح یک بین المللی در ایران محدود یا مسدود است. تریدرهای ایرانی هم برای فعالیت در بازار فارکس مجبورند تا از ابزارهای تحریم شکن برای اتصال به بروکرها استفاده کنند یا از بروکرهای محدود همکار با ایران استفاده کنند.