نقش کشاورزی در توسعه اقتصاد مناطق محروم
کشاورزی از ارکان مهم اقتصاد مقاومتی است که با تأمین امنیت غذایی کشور می‌تواند فشارهای خارجی را بی‌اثر سازد. از سوی دیگر با توسعه کشاورزی می‌توان اقتصاد مناطق محروم کشور را نیز بهبود بخشید. در این زمینه علم خاک‌شناسی می‌تواند نقش بسیار مؤثری داشته باشد. شناخت ویژگی‌های خاک و انواع آن می‌تواند آثار ارزشمندی چون بهبود عملکرد در واحد سطح و صرفه‌جویی در مصرف آب را به دنبال داشته باشد.
به گزارش تفاهم آنلاین، کشاورزی یکی از مهمترین ارکان اقتصاد مقاومتی است که می‌تواند سبب توسعه اقتصاد مناطق محروم نیز باشد. در اقتصاد مقاومتی، هدف، توسعه زیرساخت‌ها به منظور خودکفایی کشور و کاهش آسیب‌های ناشی از فشارهای خارجی است.
بدیهی است در این عرصه، کشاورزی نقش بسیار مهمی دارد. زیرا وابستگی در تأمین مواد غذایی مورد نیاز مردم، آسیب‌پذیری کشور را به شدت افزایش می‌دهد.
مشکلات کشاورزی در مناطق محروم
در حال حاضر استفاده بهینه از منابع آب و خاک کشور به ویژه در مناطق محروم صورت نمی‌گیرد. در اغلب مناطق، به علت عدم شناخت کشاورزان از ویژگی‌های خاک زیرکشت، بهره‌وری کشاورزی بسیار پایین است. از سوی دیگر علیرغم این که کشور ما از لحاظ ریزش‌های جوی دچار محدودیت است با وجود این هنوز بخش عمده منابع آبی کشور در سیستم آبیاری سنتی کشاورزی هدر می‌رود.
در حالی که تحقیقات کارشناسی نشان می‌دهد در بیش از 1/5 هکتار از زمین‌های کشاورزی کشور ما قابلیت استفاده از سیستم‌های مدرن آبیاری وجود دارد. چنین اصلاحاتی نه تنها با افزایش بهره‌وری اراضی کشاورزی و صرفه‌جویی مصرف آب همراه است بلکه با توسعه کشاورزی و ایجاد اشتغال، اقتصاد مناطق محروم کشور را نیز دگرگون می‌سازد.
نقش تحقیقات خاک‌شناسی در اقتصاد مناطق محروم
در اغلب مناطق محروم کشور، تنها دارایی ارزشمند مردم، منابع طبیعی منطقه است. خاک، آب و هوا دارایی این مردم است که به دلیل کمبود دانش و سرمایه امکان بهره‌برداری مناسب از آن فراهم نیست. شناخت و مدیریت اصولی این منابع بهترین راهکار توسعه اقتصاد مناطق محروم است.
علم خاک‌شناسی با مدیریت علمی خود می‌تواند نتایج ارزشمندی چون افزایش حاصلخیزی، افزایش عملکرد و جلوگیری از فرسایش خاک را تأمین کند. مهمترین اهدافی که در این مسیر قابل دستیابی است، عبارتند از:
– امنیت غذایی
یکی از اهداف اقتصاد مقاومتی، تأمین امنیت غذایی کشور است. لذا بررسی عناصر موجود در خاک و تعیین میزان مجاز در محصولات کشاورزی اهمیت فراوانی دارد. این امر در پایین‌ترین سطح به منظور تولید محصولات سالم اهمیت دارد و در بالاترین سطح با ارتقای سلامت محصولات و تولید محصولات کشاورزی مرغوب و مغذی می‌تواند یک مزیت رقابتی پایدار برای صادرات محصولات کشاورزی ایجاد نماید.
– بهبود عملکرد در واحد سطح
استفاده بهینه از زمین‌های کشاورزی حوزه دیگری است که علم خاک‌شناسی می‌تواند در آن بسیار مؤثر باشد. دانش خاک‌شناسی می‌تواند با شناخت خاک و انجام اقدامات اصلاحی موجب بهبود عملکرد در واحد سطح شود. به زبان ساده با این شیوه در هر واحد سطح زمین می‌تواند محصولاتی بیشتر و مرغوب‌تر تولید کرد.
ناگفته نماد روش‌های غیرعلمی مانند افزایش کودهای شیمیایی نیز می‌تواند موجب افزایش محصولات در زمین کشاورزی شود. اما در دراز مدت این اعمال خاک کشاورزی را از درون نابود می‌سازد. در حالی که در خاک‌شناسی تأکید بر استفاده از راه‌حل‌های بیولوژیک برای تغذیه گیاه و خاک به طور هم‌زمان است.
– مدیریت فرسایش خاک
به طور طبیعی خاک به مرور زمان و بر اثر حوادث طبیعی دچار فرسایش می‌شود ولی استفاده غیراصولی از خاک برای فعالیت‌های کشاورزی می‌تواند سبب تسریع و تشدید فرسایش خاک شود. علم خاک‌شناسی با ارائه راهکارهای اصولی می‌تواند از فرسایش زودهنگام خاک جلوگیری نماید.
– صرفه‌جویی در مصرف آب
مهمترین عامل صرفه‌جویی در مصرف آب در حوزه کشاورزی انتخاب سیستم آبیاری بر اساس ویژگی‌های خاک منطقه است. سیستم‌های مدرن آبیاری اگر متناسب با خاک انتخاب نشوند نتیجه مطلوب را نداشته و موجب بی‌اعتمادی مردم می‌شود.
شاید صرف بودجه برای تحقیقات علمی و تلاش برای تغییر شیوه کار مردم یک منطقه در کوتاه مدت نتایج ملموسی در اقتصاد مناطق محروم نداشته باشد. ولی بدون تردید این امر می‌تواند آینده آن منطقه را دگرگون سازد. با در نظر گرفتن شرایط زندگی مردم در مناطق محروم آنها از هر اقدامی برای تغییر شرایط استقبال می‌کنند.
هدایت تسهیلات دولتی برای مناطق محروم به سمت کار کارشناسی و اصولی می‌تواند زمینه اعمال تغییرات در سایر مناطق کشور را نیز فراهم سازد.
