مقایسه مصرف انرژی در ایران و اروپا

مصرف انرژی در کشورهای اروپایی چه میزان است و یا به عبارتی بهتر است بگوییم ،اروپایی ها چگونه انرژی مصرف می کنند، سئوالی که شاید آن هایی که تنها یک سفر به کشورهای اروپایی داشته اند حتی بدون نیاز به آمارها، براحتی پاسخ می دهند. چند برابری مصرف انرژی ایرانی ها نسبت به اروپایی ها در سال های قبل ، بسیار روشن و واضح بود و اکنون با پیشامد بحران سوخت در جهان با پیامدهای تصمیمات روسیه به وضوح ملموس تر است. تا جایی که مصرف آن در اتحادیه اروپا به پایین‌ ترین سطح ، طی سه دهه گذشته رسیده است.

متاسفانه باوری غلط در بین عموم مردم ایران وجود دارد که ایران به عنوان یکی از بزرگ ترین منابع سوخت جهان، بر روی ثروتی عظیم قرار گرفته است که منابع انرژی آن تمام شدنی نیست. همین امر سبب شده است که ایران یکی از بزرگ ترین مصرف کننده ی انرژی در جهان باشد و هرگز بهینه مصرف کردن و صرفه جویی درحوزه ی انرژی امری ضروری به نظر نرسد. این عوامل سبب شده است که از ما کشوری بسازد که به تنهایی ، نصف قاره ی اروپا انرژی مصرف می کند!

متاسفانه در سال های گذشته ، برنامه ریزی اصولی و بلند مدتی در این حوزه  در ایران صورت نپذیرفته و در نتیجه اقتصاد کشور با مشکلات عدیده ای مواجه گردیده است. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان در صورتی که این وضعیت تداوم یابد، با کمال ناباوری ایران به واردکننده خالص انرژی تبدیل خواهد شد. چه در مصرف خانگی و چه در مصرف صنعتی هدر رفت انرژی به قدری زیاد است که اگر ساختار آن در بخش های مختلف اصلاح نشود و روند کنونی ادامه یابد، به گواه آمار، مصرف انرژی در این بخش ها در کمتر از پنج سال آینده، بیش از تولید انرژی در کشورخواهد شد که با تداوم این وضعیت ، علاوه بر دست نیافتن به اهداف چشم انداز 20 ساله بر جایگاه ایران در صادرات نفت خام نیز خلل اساسی وارد خواهد شد.

این در حالی است که مصرف انرژی حتی در سال های گذشته در کشورهای اروپایی بسیار کم است. آن ها سال هاست که ضرورت کاهش مصرف انرژی و مواد نفتی را درک نموده اند. آن ها سال هاست که سیاست ­های عمومی صرفه­ جویی  را بکار گرفته اند. برخی از این اقدامات ساختاری و درازمدت در این کشورها که سال های طولانی اجرا می شوند تا آنجا که جزئی از فرهنگ و مناسبات اجتماعی مردم تبدیل شده است. این حساسیت و استانداردها در سیاست های شهرسازی و بناهای شهری به ظرافت دنبال می شود. البته قیمت بالا و گرانی حامل های انرژی یکی از محرک ­های مهم برای صرفه ­جویی در بخش انرژی به حساب می آید. در بسیاری از کشورهای اروپایی حتی در فصل های سرد سال ، وسایل گرمایی در روزها خاموش است و مصرف گاز به طرز باور نکردنی پایین است.

قیمت مصرف برق در ساعت­ های مختلف شبانه روز نیز متفاوت است، که البته اکنون این موضوع در ایران هم در حال جا افتادن است. از این رو ، مردم تشویق می­ شوند تا در زمان ­های غیر زمان ­های پیک از وسایل برقی خود استفاده کنند تا از این طریق هم هزینه کمتری برای مصرف برق پرداخت کنند و هم درساعات پیک که کارخانه ­ها و موسسات خدماتی از برق بیشتری استفاده می ­کنند بر نیروگاه ­های کشور، فشار کمتری برای تولید برق وارد شود. البته استفاده از سیستم های هوشمند و تاثیر فناوری های جدید تاثیر بسزایی بر مدیریت مصرف  در این کشورها دارد. استفاده از انواع انرژی های تجدید پذیر و سلول های خورشیدی و توربین های بادی نیز جایگاه خود را دارد.

حال با ایجاد شرایط ویژه ی بحران انرژی ناشی از جنگ اوکراین، بسیاری کشورهای اروپایی قواعد و مقرراتی برای مبارزه با بحران انرژی ناشی از جنگ اوکراین در دستور کار قرار داده اند و صرفه جویی در مصرف را به صورت داوطلبانه و یا اجباری دنبال می کنند و تصمیم بر آن شده است که اعضای اتحادیه اروپا بر اساس توافق انجام شده حدود پانزده درصد در مصرف گاز صرفه جویی کنند. وقت آن رسیده که برای بهینه شدن مصرف در کشور نیز راهکارهای جدی در نظر گرفته شود تا شاهد افزایش چشمگیری در سرمایه ی نسل های آینده ی این مرز و بوم باشیم.

رضازاده – کارشناس اقتصادی