صنعت بانکرینگ نیازمند سرمایه گذاری هوشمندانه

صنعت بانکرینگ در ایران نیاز به یک سرمایه گذاری هوشمندانه دارد. شاید نام بانکرینگ برای کمتر کسی در ایران شناخته شده باشد، اما با تجربه های حمل و نقل دریایی بهتر به این امر واقفند که این صنعت چه نقش ارزنده ای در اشتغال، امنیت دریایی و ارزآوری کشور خواهد داشت. بانکرینگ یا سوخت گیری و سوخت رسانی، به عملیاتی اطلاق می شود که در آن یک ایستگاه ساحلی، سوخت مورد نیاز کشتی ها و سایر شناورها را تامین می کند. به عبارت دیگر بانکرینگ به مثابه پمب بنزین دریایی برای خرده فروشی فراورده های سنگین پالایشی می باشد که امروزه این فعالیت به یک صنعت تبدیل شده است که مجموعه ای از عملیات نفتی و دریایی از ذخیره سازی مواد و انتقال و بارگیری آن ها در خشکی تا حمل مواد نفتی و تحویل آن ها به کشتی های عبوری زیر مجموعه ای از آن قرار دارد. و در کنار آن ارائه خدمات جانبی گسترده دیگری به کشتی ها را نیز در بر می گیرد و می تواند موجبات رونق و شکوفایی بنادر یک کشور را از جهات گوناگون فراهم سازد. بیش از 80 درصد تجارت جهان (بیش از 5 هزار میلیارد تن کالا ) فقط از طریق دریای آزاد مبادله می شود .

از صنعت پر سود بانگرینگ برای ایران نباید غافل شد. ایران در مرکز 72 درصد از ذخایر نفت و گاز جهان قرار گرفته است و از دیدگاه مبادلات کالایی و انرژی به منزله گلوگاه منطقه برای انتقال انرژی و توسعه تجارت منطقه ای و بین المللی به شمار می آید. داشتن موقعیتی ممتاز در گذرگاه شمال، جنوب و قرار داشتن  در مسیر کریدور و ترانزیت قرار گرفتن و عبور و مرور بین المللی کشتی ها از طریق مرزهای آبی کشور و از همه مهم تر، وجود منابع نفتی عظیم ، تولید و صدور گسترده فراورده های آن، تاکنون توجه کافی و وافی به این صنعت مبذول نداشته و آنطور باید و شاید از ظرفیت های متنوع این صنعت بهره نبرده است.

در حال حاضر، ارزش بازار فعال بانکرینگ در منطقه خلیج فارس بیش از 30 میلیارد دلار برآورد شده است که 27 میلیارد آن سهم کشور امارات و تنها 3 میلیارد آن سهم بنادر ایران است. نکته تلخ این ماجرا آنجاست که اماراتی ها در حالی بازار انحصاری در بانکرینگ را دارا هستند که بخش قابل توجهی از مواد اولیه خود را بصورت خام از ایران خریداری می کنند. از دست دادن این بازار برای کشوری همچون ایران که حدود 1800 کیلومتر ساحل مشرف به دومین گلوگاه اقتصادی جهان پس از کانال سوئز یعنی تنگه هرمز را داراست یعنی از دست دادن منبعی ارزآور با ارزش افزوده چشمگیر که می تواند نقش موثری در ارتقای اعتبار سیاسی ، اقتصادی و ایفای نقش استراتژیک ایران را عهده دار باشد. در حالی بسیاری از کشورها به این صنعت به عنوان یک منبع درآمد نگاه می کنند که برخی از آن ها حتی منابع نفتی ندارند و سوخت را از کشورهای دیگر تامین می کنند. اما متاسفانه هنوز از این ظرفیت ها به دلیل نگرش نادرست به مقوله سوخت رسانی و نقص در قوانین اجرایی به خوبی استفاده نشده و در ایران مدت هاست که با چالش ها و ناهماهنگی های بسیاری روبرو است.

در حالی ما از این صنعت غافلیم که این صنعت تاثیر بسزایی در ایجاد اشتغال کشور دارد. ایجاد هفتاد هزار شغل با تنوع بیش از 30 حرفه یکی دیگر از مزیت های منحصر به فرد صنعت بانکرینگ در ایران است. چرا که بازای هر 50 هزار تن سوخت مورد نیاز یک کشتی، حداقل 40 نفر نیروی کار لازم است. بر اساس آمار، سالانه بیش از 50 هزار کشتی از تنگه هرمز وارد خلیج فارس می شود، از اینرو با در نظر گرفتن سوخت مورد نیاز آن به حجم وسیعی از ثروتی که در این بین مبادله می شود ، می توان پی برد. علاوه براین مطلب تاثیر بسزایی در جلوگیری از قاچاق کالا خواهد داشت و بالا بردن رتبه و جایگاه بنادر کشور در سطح بین المللی باعث کسب سهم زیادی از فروش سوخت خواهد شد. مازاد بر این مطالب فروش قطعات یدکی و لوازم مورد نیاز کشتی ها را نیز بدنبال خواهد داشت.

طبق برآوردهای سالانه ، پیش بینی می شود که تا سال 2030 میزان نفت کوره فروخته شده به صورت بانکرینگ به کشتی ها در سطح جهان به 400 میلیون تن خواهد رسید که به عبارت دیگر، ارزش سالانه بازار بانکرینگ دنیا به 80 میلیون دلار خواهد رسید.

چالش هایی نظیر وجود رقبای مهم مانند امارات، کافی نبودن زیر ساخت ها، ساختار دولتی صنعت بانکرینگ در کشور و وجود تحریم های بین المللی و … مانع توسعه صنعت بانکرینگ در کشور شده است. ایران هم می تواند با استفاده از توانمندی و ظرفیت های خود به شرکت های بین المللی و حمایت از بخش خصوصی، زمینه همکاری شرکت های بزرگ خارجی به شرط انتقال دانش و عدم وابستگی در صنعت بانکرینگ کشور به کار گیرد. البته این مهم به یک عزم ملی، همکاری و تعامل وزارتخانه و مدیران دولتی این حوزه دارد. بی تردید این صنعت در کشور ما نیازمند به یک نگاه توسعه ای جدی است، که هر گونه بی توجهی به آن فرصت های رشد اقتصادی بی شماری را برای کشور خواهد سوزاند.

مهندس امین رشیدی