راهکار علم اقتصاد برای کنترل تورم

به گزارش تفاهم آنلاین، متأسفانه یکی از معضلات کشور ما در تمام این چهل سال فشار تورم بر مردم بوده است. تا جایی که مردم به این باور رسیده‌اند که کنترل قیمت‌ها امکان‌پذیر نیست و هر کالایی که با افزایش قیمت روبرو شود دیگر هرگز ارزان نمی‌شود.

البته تعریفی که در ابتدای دهه 90 از تورم داشتیم با آنچه این سه سال اخیر مشاهده کردیم تفاوت فاحشی دارد. حالا شاید مردم با کمال میل خواستار بازگشت به تورم آن سالها هستند.

اما اینکه در دنیای امروز تنها کشورهای معدودی مانند کشور ما و ونزوئلا دچار چنین مشکلی هستند کمی پذیرش آن را سخت می‌کند. به ویژه آن که در مورد ونزوئلا اغلب کارشناسان خصومت دولت و نیروهای مخالف آن را مهمترین عامل این اتفاق می‌دانند.

ولی دیگر کشورها چطور توانسته‌اند تورم را کنترل کنند؟ هرچند با توجه به تحریم‌ها شرایط کشور ما نیز خاص و متفاوت است ولی شکست کامل و مفتضحانه در برابر تورم با این دلایل قابل توجیه نیست.

راهکار علم اقتصاد برای مقابله با تورم

پیش از یافتن راهکاری برای کنترل تورم باید دلایل به وجود آمدن آن را بشناسیم. دو مؤلفه نقدینگی و نرخ بهره مهمترین عوامل مؤثر در ایجاد تورم هستند. بررسی جدیدترین منابع علمی در این حوزه نشان می‌دهد راهکاری مؤثر و تجربه شده برای کنترل تورم در دنیا وجود دارد. “عملیات بازار باز” و “کریدور نرخ بهره” دو راهکار علمی هستند که در بسیاری از کشورها نتیجه مطلوب داشته است.

در این روش بانک مرکزی نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند اما نکته اینجاست که علیرغم تعامل با دولت باید عملکردی مستقل داشته و بخشی از دولت نباشد. ترکیب عملیات بازار باز و کریدور نرخ بهره فرایندی است که اجرای آن سبب تقویت پایه پولی، تثبیت رشد نقدینگی و تعیین نرخ بهره در کشور می‌شود.

عملیات بازار باز چیست؟

یکی از بزرگترین مشکلاتی که سبب افزایش بی‌رویه نقدینگی می‌شود استقراض دولت از بانک مرکزی است که بهانه‌ای برای خلق پول بدون پشتوانه است.

در فرایند بازار باز تعامل دولت و بانک مرکزی در قالب اوراق مشارکت یا اوراق قرضه دولتی صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر بانک مرکزی به جای پرداخت مستقیم به دولت مانند سایر فعالان بازار با خرید اوراق دولتی، تزریق پول را انجام می‌دهد.

این شیوه به صورت معکوس نیز قابل اجراست به این معنا که هر زمان که انتظارات تورمی افزایش یافت بانک مرکزی برای کنترل اوضاع برای فروش اوراق اقدام می‌کند و از این طریق با جذب منابع بازار بین بانکی و با سیاست انقباضی، شرایط را کنترل می‌کند.

نکته مهم این است که این اوراق باید نقدپذیری و اعتبار بالایی داشته باشند. به همین خاطر بانک مرکزی اوراق مشارکت یا اوراق قرضه دولتی را ترجیح می‌دهد.

در عملیات بازار باز، نرخ سود بین بانکی به طور دقیق تعیین می‌شود ولی در یک اقتصاد در حال رشد باید پایه پول کشور نیز به طور پایدار رشد کند. این امر از طریق کریدور نرخ بهره قابل اجرا است. در این روش، پرداخت سود به سپرده‌های دیگر بانک‌ها در نزد بانک مرکزی با یک نرخ ثابت و مشخص صورت می‌گیرد تا پایه پولی کشور نیز با نرخ مشخصی رشد کند. محدوده کریدور نرخ بهره یک تا دو درصد است.

ظاهراً در کشور ما مقدمات اجرای این راهکار با تصویب مجوز خرید و فروش اوراق مالی اسلامی توسط شورای عالی هماهنگی اقتصادی آغاز شده است. اما مهمتری چالش در این مسیر عرضه اوراق نقدپذیر و معتبر دولتی است که هنوز به مرحله اجرا نرسیده است.