تولید مرغ کشور به سمت چه نژادی خواهد رفت؟
بررسی فضای رسانه‌ای کشور نشان می‌دهد، طی یک سال گذشته اتفاقات مهمی در بالادست سیاستگذاری تولید مرغ کشور رخ داده است. این یادداشت به این موضوع حیاتی و مهم پرداخته است.
به گزارش تسنیم، بازار مرغ کشور طی دو سال گذشته انواع گوناگونی از عدم‌توازن و تلاطم را تجربه کرده و پشت سر گذاشته است. از مشکلاتی که در پی‌آمد کمبود ارز و عدم تخصیص کافی آن به واردات نهاده‌های طیور رخ داد، و با ایجاد موج بلندی در رسانه‌ها و افکار عمومی به «جوجه‌کشی» معروف شد، تا پیچ‌هایی که در «تنظیم بازار» وجود دارد و هرچند وقت یکبار ساز تنظیم‌کنندگان و عرضه‌کنندگان با هم ناکوک می‌شود و دودش به چشم مصرف‌کننده می‌رود، تا بلاتکلیفیِ شرح وظایف و پیگیری واردات نهاده‌ها و پاس‌کاری آن بین وزارت‌خانۀ بی‌وزیر صمت از یک سو و جهادکشاورزی از سوی دیگر (و البته وزارت‌خانۀ احیانشدۀ بازرگانی از سوی دیگرتر!)، و مواردی از این قبیل موجب شده تن همۀ ذی‌مدخلان زنجیرۀ تأمین مرغ، از واردکنندۀ نهاده، تا تولیدکنندۀ اجداد و مادری و جوجه و تخم‌مرغ، تا عوامل کشتار و توزیع و سرآخر مصرف‌کننده، بلرزد که این بلاتکلیفی‌های بالادستیِ زنجیرۀ تأمین چه بر سر پایین‌دست خواهد آورد.
در این حیص‌وبیص در سال 98 اتفاق بی‌سابقۀ دیگری رخ داد. انگلستان که منشأ تأمین بخش قابل توجهی از جوجۀ اجداد کشور ماست، با استناد به تحریم‌های ایالات متحده، از فروش این حلقۀ حیاتی از زنجیرۀ تأمین به ایران استنکاف می‌کند؛ اتفاق بی‌سابقه‌ای که هرگز، حتی در زمان بالاترین سطح از تنش‌ها بین ایران و غرب، رخ نداده بود!
سربند این واقعه، در میانه‌های سال 98، متولیان حوزۀ کشاورزی اعلام می‌کنند که زمین بازی را عوض خواهند کرد.
اولین واکنش به این تحریم‌ها این است که در ابتدای شهریور 98، همزمان با هفته دولت، رئیس و اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس قبل، به همراه مدیرعامل پیشین شرکت پشتیبانی امور دام کشور و همچنین رئیس سازمان جهادکشاورزی استان مازندران از مجتمع 1137هکتاریِ «مرغ لاین بابل‌کنار» بازدید کردند. علی ابراهیمی، عضو هیئت رئیسۀ وقت کمیسیون کشاورزی مجلس، که خود مدرک کارشناسی ارشد ژنتیک و اصلاح نژاد داشت، در حاشیۀ این بازدید گفت: «هدف از این بازدید ارزیابی وضعیت پرورش مرغ لاین آرین بود تا مشخص شود در صورت ضرورت و نیاز به جوجه‌های این مجتمع چه میزان می‌تواند نیاز کشور را برآورده کند». این اظهارات نشان می‌دهد که پس از دو دهه بی‌اعتنایی به لاین بابل‌کنار، احتمالاً ضرورت پیش آمده مسئولان امر را به فکر استفاده از این سرمایۀ ملی واداشته است.
اتفاق بعدی، خبر اختصاص 16میلیارد تومان به این مجتمع، در کوران تنش‌هایی است که (متعاقب مسائل شرکت پشتیبانی امور دام و …) از مهر تا آذر 98 برای وزیر پیشین رخ داده بود. عزیزالله شهیدی، رئیس سازمان جهادکشاورزی مازندران، 16 آبان 98 با خبری کردن این موضوع اعلام کرد که «با پیگیری شخص وزیر جهادکشاورزی (محمود حجتی)، این اعتبار به مجتمع مرغ لاین بابل عملیاتی شده» و افزود: «این مجتمع ظرفیت تولید کل جوجه گوشتی کشور را دارد»، و ادامه داد: «مجتمع مرغ لاین بابل ظرفیت قطع وابستگی ایران از کشور بریتانیا را دارد، با توجه به مشکلات تحریمی، امروز همۀ مسئولان ارشد کشور به اهمیت سرمایه‌گذاری در این مجتمع پی برده‌اند»، و نهایتاً خاطرنشان کرد: «جمهوری اسلامی پس از آمریکا، انگلیس، برزیل، هلند، هند، آلمان و فرانسه، در جهان اسلام و خاورمیانه تنها کشوری است که توانسته تولید مرغ لاین را در اختیار داشته باشد».
ادبیات جدیدی در اخبار مدیران جهادکشاورزی شکل گرفته بود که رویکرد خودکفایی در مرغ را نشانه می‌گرفت.
محمود حجتی چهارم آذر 98 استعفا داد و کاظم خاوازی که صبغه‌ای تحقیقاتی دارد، سکان‌دار وزارت جهادکشاورزی شد. ماه‌های مهر تا دی 98، ماه‌های کم‌فروغ خبر دربارۀ زنجیرۀ بالادستی تأمین مرغ کشور است. این فترت خبری هست تا نیمۀ بهمن‌ماه، که بدون مقدمه و یکباره اخبار این حوزه پرشمار شد.
مرتضی رضایی، معاون امور تولیدات دامی وزیر جهادکشاورزی، در گفتگویی به مناسبت دهۀ فجر 98، متعهد شد که «مرغ کشور از منابع داخلی تأمین شود و تا سال‌های سال مشکلی برای تأمین گوشت مرغ در کشور وجود نداشته باشد». این مقام مسئول افزود: «برای بهره‌گیری و ورود مرغ لاین به چرخۀ تولید، در سال جاری برنامه‌ای برای این امر تهیه و به شورای‌عالی امنیت ملی ارائه شده است». این خبر نشان‌گر خیز جدی متولیان جهادکشاورزی برای وارد کردن مرغ آرین به چرخۀ تولید مرغ گوشتی کشور بود، که پیش از آن تنها «دو در هزارِ» بازار مصرفی کشور را در اختیار داشت.
پس از این خبر مهم رضایی، مسئولان امر ــ از جمله شخص وزیر محترم ــ طی چندین نوبت و به‌صورت مداوم، از مزایای قابل توجه ایجاد شده توسط وزارت جهادکشاورزی برای مرغداران تولیدکنندۀ این نژاد، سخن گفته‌اند. برای نمونه رضایی اخیراً در این زمینه تصریح کرد: «تمام مرغدارانی که جوجه‌ریزی مرغ لاین را انجام دهند، نهاده‌های آنها از ذرت و کنجاله تا واکسن و دارو به صورت 100درصد تأمین می‌شود و به مدت 8 ماه مبلغ 200 هزار تومان برای تولید هر قطعه مرغ مادر، تسهیلات با سود 6درصد تعلق می‌گیرد، همچنین تضمین خرید جوجه‌ها در صورت عدم جذب در بازار وجود دارد و برای صادرات مرغ و جوجه‌های لاین هم هیچ مانعی وجود ندارد».
گرچه نفس اتکاء به تولید داخل، در مورد کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم، امری ممدوح و کاملاً ضروری است، اما از نگاه تخصصی به نظر می‌رسد افزایش سهم مرغ داخلی از بازار پروتئین کشور، مستلزم حل دو چالش اساسی باشد:
- اول، اینکه آیا ذائقۀ مردمی که طی سالیان متمادی به مصرف گوشت بی‌کیفیت مرغ‌های حجیم و بزرگ که تا 3.5کیلوگرم وزن می‌گیرند عادت کرده، به مزۀ مرغ داخلی که کمتر از دو کیلوگرم وزن دارد (و البته حتماً داروی کمتری مصرف کرده و سالمتر و لذیذتر است)، جواب مثبت خواهد داد؟
- و دوم؛ اینکه با توجه به سایز کوچکتر این نژاد از مرغ، آیا مزیت اقتصادی برای تولیدکننده، همتراز با نژادهای انگلیسی و آمریکایی مثل «راس» و «کاب» و «آربروآکرز» و … در تولید نژاد «آرین» هم متصور است یا خیر؟
کارگروه تخصصی خبرگزاری تسنیم، در روزهای آینده با مراجعه به افراد و نهادهای ذی‌مدخل در این موضوع ــ اعم از مسئولان وزارت جهادکشاورزی، مرغداران و اتحادیه‌های مرتبط، و مردم ــ به این دو پرسش اساسی پاسخ خواهد داد.
