برنامه ريزي و برنامه محوري دو بال موفقيت سازماني
از زماني که انسان جسارت انديشيدن را پيدا کرد و در اين مسير، آينده اي را براي خود متصور شد، در واقع، پاي برنامه ريزي را در زندگي خود باز کرد و دريچه هاي ورود به آينده را توسط برنامه ريزي ممکن ساخت.
انسان ها با توجه به پيچيدگي جوامع امروزي، براي انجام مطلوب هرکاري نياز به برنامه ريزي منظم و سيستماتيک دارند، تا آنجا که مي توان گفت، برنامه ريزي خوب به مثابه انجام نيمي از کار و طي کردن نيمي از مسيري است که پيش روي ما قرار دارد. همه ما در طول زندگي به کرات با موقعيت هايي مواجه شده ايم که در ابتداي کار با اهداف خوب و مناسب آغاز شده اند، ولي در ميانه راه به دليل نداشتن برنامه ريزي درست و دقيق از مسير خود خارج و به بيراهه رفته ايم و اهداف خود را به وادي شکست رسانده ايم.
اينجاست که استراتژيست ها و برنامه ريزان به طورمعمول از عبارت کوتاهي استفاده مي کنند و مي گويند: «قصور در برنامه ريزي به نوعي برنامه ريزي براي شکست است» بدون شک اين جمله کوتاه و پرمحتوا يکي از زيباترين عبارت هايي است که در عين سادگي، کوتاهي و رواني، مشحون از بار محتوايي بالا و نشان از اهميت امر برنامه ريزي و داشتن راهبرد هاي صحيح براي رسيدن به اهداف و آرمان هاي پيش رو دارد.
برنامه ريزي کمک مي کند تا از ميان روش هاي ممکن، بهترين، آسان ترين و کم هزينه ترين آنها را انتخاب کنيم. اهميت اين موضوع به اندازه اي است که در تمامي سازمان ها، واحد برنامه ريزي به عنوان يکي از ارکان اصلي سازمان ها قلمداد و امر برنامه ريزي به عنوان يکي از مهم ترين وظايف مديران بشمار مي رود. برنامه ريزي را مي توان به مثابه چراغ راه و نقشه راهي دانست که مديران را براي رسيدن به اهداف تعيين شده راهنمايي مي کند.
چنانچه به صورت مدبرانه به نظام خلقت نظر افکنيم، اساس خلقت جهان و هر آنچه در آن هست را بر اساس نوعي نظم هوشمندانه و برنامه ريزي دقيق و حسابشده مي بينيم. خداوندمتعال هيچ موجودي را بدون داشتن هدف و برنامه خلق نکرده و براي همه موجودات عالم برنامه و جهت تعيين کرده است. اسلام به عنوان آخرين و کامل ترين دين الهي که براي بشريت به ارمغان آمده است، همواره بر مسئله نظم و انضباط و برنامه ريزي در کارها تأکيد و پافشاري ويژه اي دارد.
چنانکه پيامبر اکرم(ص) در باب ضرورت و اهميت برنامه ريزي به يکي از صحابه مي فرمايد: «هرگاه کاري را انجام دادي، از روي علم و عقل انجام بده و برحذر باش از اينکه کاري را بدون برنامه ريزي و آگاهي انجام دهي» و يا حضرت اميرعليه السلام در باب اهميت امر برنامه ريزي مي فرمايند: «بقاي مناصب و دولت ها منوط به برنامه ريزي و چاره انديشي در امور است» و يا در جايي ديگر مي فرمايند: «ظرافت و دقت در امر برنامه ريزي بهتر از داشتن امکانات است». بديهي است اين حديث با ابتنا به اينکه مديران با برنامه در موارد بسياري قادرند با امکانات ناچيز کارهاي بزرگي را به انجام رسانند و مديران بي برنامه، با امکانات بسيار وسيع تر قادر نيستند به چنين موفقيتي نايل شوند، به خوبي اهميت موضوع را آشکار مي سازد .
پرواضح است بسياري از احاديث، روايت ها و آموزه هاي ديني ما مشحون از مفاهيمي چون: «تعقل» ، «تدبر» و «آينده نگري» است که پيش شرط يا نتايج منطقي همه آنها چيزي جز برنامه ريزي و يا برنامه محوري نيست. مگر مي توانيم با اين غناي محتوايي و اين تاکيدات ديني صفاتي چون مومن بودن و انقلابي بودن را به رخ بکشيم ولي نسبت به امر برنامه ريزي، برنامه محوري و آينده نگري بي توجه باشيم. حضرت اميرعليه السلام مي فرمايد: « مومنان کساني هستند که آينده را مي شناسند» و يا «پيروزى با دورانديشى و آينده نگرى به دست مى آيد». پس بيائيم تا فرصتي هست براي آينده خود و همراهان عزيزمان و تمام کساني که توفيق خدمت به آنان را داريم برنامه ريزي کنيم.
اول آبان ماه هرسال مصادف با روز «آمار و برنامه ريزي» است.اين روز يادآور اهميت يکي از کليدي ترين موضوعات بشري است که موجبات توسعه و پيشرفت جوامع را فراهم آورده و خواهد آورد. همه ما به قدر وسع خود موظف و مکلف هستيم تا قبل از هر اقدامي در حوزه مديريتي خود، ابتدا اهداف پيش رو را تعيين و سپس بر اساس منابع موجود و راهبردها و راهکارهاي مناسب براي نائل شدن به اهداف برنامه ريزي کنيم؛ چراکه اقدام بدون برنامه ريزي محکوم به شکست و به مثابه انداختن تير در تاريکي است که به احتمال بسيار قوي به هدف اصابت نخواهد کرد.
مهدی رضایی مدیر عامل بانک انصار
