در این روزها که اکثر خانواده های ایرانی تصمیم به ماندن در خانه گرفته اند، مدارس تعطیل است و دانشجویان نیز به دنبال تعطیلی دانشگاه ها از اوقات فراغت بالایی برخوردارند، عمده ی وقتشان را چگونه می گذرانند؟ بله، متاسفانه آمار استفاده از فضای مجازی در این روزها به شدت افزایش یافته و والدین، جوانان و حتی سنین پایین تر، همه و همه گوشی بدست درحال گشت و گذار در فضای مجازی هستند. ورود به اینترنت، استفاده از شبکه های اجتماعی و فضای مجازی به زندگی خانواده های ایرانی، با تمامی محاسن و مزایای آن، باعث ایجاد مشکلات و معضلات اجتماعی بسیاری شده است. استفاده از این تکنولوژی و فضای مجازی همچون دو روی یک سکه هستند و باید پذیرفت که این تحولات و پیشرفت ها باعث آسان تر شدن چندین برابر زندگی بشریت شده و مزایای فراوانی با خود به همراه دارد. اما در آن سوی سکه نمی توان از آسیب های ناشی از این فناوری غافل بود. در این بین، ورود به شبکه های اجتماعی باعث تغییر سبک زندگی خانواده ها شده و عدم تطبیق زندگی حقیقی و زندگی های مجازی در رسانه های اجتماعی، باعث برهم خوردن نوعی توازن شخصیتی در برخی از افراد بویژه جوانان شده است و والدین نیز به دلیل رشد روز افزون تکنولوژی و کاربری های وسیع آن فرصت و امکان و توان کافی برای شناخت دقیق این فضا را نداشته و این امر خود به اثرات سوء استفاده از آن دامن زده است. البته فضای مجازی در این روزها بازار شایعات را نیز در دست گرفته، تا جایی که کرونای مجازی به مراتب پرخطرتر از کرونای حقیقی شده است.
یافته های پژوهشی در ایران حاکی از آن است که جوانان بیشترین و مهم ترین کاربران اینترنت در ایران هستند و استفاده از اینترنت نه تنها یکی از مهم ترین پرکننده های اوقات فراغت آن ها محسوب می شود بلکه استفاده از شبکه های اجتماعی و اینترنتی وقت قابل توجهی از جوانان را به خود اختصاص داده است و این در حالی است که بسیاری از این فعالیت ها، فعالیت هایی بی هدف در محیط های مسموم و آسیب زای اینستاگرام و … بوده که آسیب های اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی جبران ناپذیری به جامعه وارد کرده و چالش های اساسی را در زندگی ایرانیان ایجاد نموده است. آمار کاربران اینترنت در ایران، بالاخص حضور فراگیر ایرانیان در شبکه های اجتماعی ، نمایانگر حضور گسترده و خیره کننده رسانه ها و شبکه های اجتماعی در بین ایرانیان است.
اگر تا قبل از این روزها، آمارها نشان می دادند، مردم کشورمان 4 برابر بیشتر در مقایسه با متوسط جهانی از شبکه های اجتماعی استفاده می کنند، قطع به یقین این آمار اکنون چندین برابر رشد صعودی داشته و این امر با هشدار افزایش اعتیاد اینترنتی در بین جوانان باعث ابراز نگرانی در بین متخصصین و روانشناسان این حوزه شده است. مطالعات نشان می دهد ،آمار علائم و رفتارهای وسواسی، افسردگی، انزوای اجتماعی و عدم اعتماد به نفس در بین کاربران اینترنتی در حال افزایش است. کشورهای توسعه یافته زیادی از جمله آمریکا، انگلیس، چین و… در زمینه اعتیاد اینترنتی دست بکار شده اند و این در حالیست، هنوز آمار مشخصی از اعتیاد اینترنتی در بین ایرانیان منتشر نشده است. از زمانی که ورود به شبکه های اجتماعی موبایلی با ورود نسل 3 و 4 اینترنت به سهولت صورت پذیرفت، فراگیر شدن آن در بین نوجوان و دانش آموزان آسیب های جبران ناپذیری وارد نموده است، به نحوی که بسیاری از متخصصین حوزه تربیت و روانشناختی استفاده از تلفن همراه و ورود دانش آموزان به فضاهای مجازی و سرگرم شدن در شبکه های اجتماعی و بازی های اینترنتی را یکی از علل مهم افت تحصیلی دانش آموزان می دانند. موضوع شبکه های اجتماعی به عنوان پدیده ای جدید و موثر بر طلاق زوجین ،بارها از سوی کارشناسان و محققان مطرح شده است. مردم فکر می کنند چون در فضای مجازی همه چیز انتزاعی است ،تاثیرات این فضا هم انتزاعی خواهد بود، و این در حالیست که تاثیرات آن را به صورت واقعی در زندگی شخصی افراد خواهیم دید.
با توجه به اینکه مردم ایران همواره مصرف کننده ی تکنولوژی و پدیده های فرهنگی نشات گرفته از آن بوده اند و برخوردهای صحیح و نحوه درست پذیرش و فرهنگ استفاده، بعد از ورود پدیده بوده است، خلاء یک برنامه ریزی مدون و مطلوب برای فرهنگ سازی و تامین نیازهای فرهنگی مردم به شدت احساس می شود. حال که تحت این شرایط مجبوریم که وقت بیشتری را در خانه باشیم به جای گشت و گذار بی هدف در فضای مجازی و قرار گرفتن در امواج کذب شایعات این روزها، بهتر است وقت بیشتری با اعضای خانواده مان بگذرانیم، کتاب بخوانیم، به کارهای عقب مانده مان بپردازیم و اجازه ندهیم، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی سررشته ی امور زندگی مان را در دست بگیرند.
