اعتیاد هیولای خاموش

به گزارش تفاهم آنلاین، اعتیاد به انواع مواد مخدر یکی از معضلات بین‌المللی است که تمام کشورها با آن درگیر هستند. حجم قوانینی که برای مبارزه با این پدیده شوم وضع شده است با نتایج حاصل از این اقدامات تناسبی ندارد.

البته یکی از دلایل مهم آن، گردش مالی هنگفت و منفعت فراوان قاچاق مواد مخدر است که به هر نحو ممکن موانع قانونی را از میان برمی‌دارد. در نتیجه مردم، ناگزیر به رویارویی مستقیم با این هیولای خاموش هستند.

در چنین شرایطی که مواد مخدر به راحتی و با قیمت مناسب در دسترس عموم مردم قرار دارد تنها راه مطمئن، پیشگیری است. ولی متأسفانه علیرغم ادعاهای بسیار، طرح‌های مختلف پیشگیری از اعتیاد نتایج مورد انتظار را نداشته است.

دلایل مختلفی می‌توان برای این امر در نظر گرفت که ما در این مطلب به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

ضعف اجرایی

بررسی طرح‌های پیشگیری از اعتیاد نشان می‌دهد این طرح‌ها تناسبی با عمق و گستره این معضل ندارند. غالباً این برنامه‌ها تنها اقدامات سطحی و کوتاه مدت را در برگرفته و چشم‌انداز بلند مدتی برای آنها در نظر گرفته نشده است.

یکی از دلایل چنین طرح‌های ناکارآمدی، دوره کوتاه مدت مسئولیت مدیران و تعویض پی در پی مدیران اجرایی است. چنین رویکردی موجب می‌شود مدیران فارغ از احساس تعهد برای پاسخگویی به نتایج کار خود، تنها به ظاهرسازی اکتفا کنند.

به عبارت دیگر در حالی که اساساً مسئله اعتیاد ارتباطی با سیاست ندارد مبارزه با اعتیاد در پیچ و خم نزاع‌های سیاسی فراموش می‌شود.

طرح‌های غیراصولی

پیشگیری از معضلی در حد و اندازه اعتیاد که آسیب‌های اجتماعی فراوانی در پی دارد باید بر اساس اصول کارشناسی صورت گیرد. در حالی که در برنامه‌های مطرح شده حتی اصول ابتدایی این کار که تعیین جامعه هدف و تفکیک افراد بر حسب سن و جنسیت است نیز رعایت نمی‌شود.

بدیهی است چنین اقداماتی هرگز به نتایج مطلوب مورد نظر که تغییر نگرش اجتماعی و ارتقای مهارت‌های زندگی در گروه‌های پرخطر است منجر نمی‌شود.

عدم اعمال طرح‌ها در ساختار نهادهای اجتماعی

گستره معضل اعتیاد روز به روز در جامعه توسعه می‌یابد و همه افراد اعم از زن و مرد در سنین مختلف در معرض خطر هستند. اعمال نفوذ بر چنین حیطه وسیعی تنها با تکیه بر یک سازمان امکان‌پذیر نخواهد بود.

برای اثرگذاری طرح‌های پیشگیری از اعتیاد، برنامه جامع و یکپارچه‌ای لازم است که تمام نهادهای اجتماعی را درگیر نماید. در کشور ما 22 دستگاه اجرایی در پیشگیری از اعتیاد نقش دارند که علیرغم وضع قوانین برای تقسیم کار، هم‌افزایی مؤثری بین آنها صورت نمی‌گیرد.

نقص شواهد علمی

تحقیقات متعددی در حوزه عوامل زمینه‌ساز اعتیاد صورت گرفته که می‌تواند پشتوانه قابل اعتمادی برای طرح‌های پیشگیری از اعتیاد باشد. در حالی که اثری از شواهد علمی و پشتوانه کارشناسی در این طرح‌ها دیده نمی‌شود.

عدم ارزیابی برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد

هر طرح و برنامه‌ای باید در دوره‌های مشخص مورد ارزیابی قرار گرفته و کارایی آن مشخص شود. متأسفانه در کشور ما ساز و کار مشخصی برای ارزیابی میزان اثرگذاری این طرح‌ها وجود ندارد.

لذا دور باطلی از برنامه‌های سطحی، تکراری و مبهم اجرا می‌شود بدون این که نتایج آن در جامعه ملموس باشد. در نتیجه علیرغم هیاهوی بسیار، آمار معتادان افزایش و سن مصرف مواد در کشور کاهش می‌یابد.